R¶SK ETMENLER¶
bildirildii gibi, ne hastalik ile ilgili deiken-
ler, ne de tibbi tedavi yönetimi, annenin uyu-
munun göstergesi olarak yararli olmamitir.
rek olaylar örnein çocuun hastalii ile ilgili
olarak kariyer imkanlarinin kaybolmasi gibi,
annede psikososyal sikinti oluturabilir.
lendirilmesinde, olaylarin ölçülmesi yardimci
olmaktadir.
yaklaik yarisinin çocuun durumu ile ilgili
olduu ve en siklikla da okul ile ilgili olduu
görülmütür. Böyle çocuklarin annelerinin du-
rumunun incelenmesi, örnein kistik fibrozisli
çocuu olan ailelerde, ailede kronik hastalii
olan çocuun olmasinin nasil olduunun anla-
ilmasina bir altyapi ve çocuun okulu ile ya-
pilacak ibirliinde uygulanabilecek giriimler
için bir öngörü oluturmutur.
lanma veya yük getirdiini görmek için günlük
görevlerin ayrintili sorgulanmasi gerekir. Tibbi
yaklaimin yükünün anlailmasi, paylailabil-
mesi için her ziyarette okul ve dier erikin
bakim imkanlari ile koordinasyon firsatlari
gündeme getirilmelidir.
yeri ile ilgili konulari takip edemeyeceine ili-
kin duygusu basitçe çocuun objektif yetersiz-
lik durumu ile baintili deildir. Aksine uyum
güçlüüne katkida bulunan rol kisitlanmasi
algisi yetersiz sosyal destek ile ilikilidir. Bu da,
uyum güçlüü olan ve kariyer imkanlarinda
kayba urayan annelerin sosyal destekten daha
çok yararlanacaini düündürmektedir.
arayilari ile ortaya çiktiindan alternatif des-
tek sistemlerinin yollarinin tartiilmasi gerekir.
Ebeveynler kiisel geliim ve sosyal destek için
bunlarin diinda kalan seçenekler üzerinde
durmaya yüreklendirilmelidir.
i durumu da çocuun kronik durumu nedeni
ile etkilenebilir.
çocuu, ebeveynlerin daha çok bakim saladi-
i kurumlardan, aile evlerine taimaktadir. Ha-
reketsizlik, hastaneye yati, sakatlik veya kro-
nik durumlar sonucu ortaya çikan kötü salik
durumu, ebeveynin isizliine, bunun sonucu
dir. Eer çaliiyorlarsa da, i imkanlari, çalima
saatleri, salanan dier yararlar veya iverenin
kisitlamalari ve ie gelememe ile sinirlanmak-
tadir.
eitsizliinden doan çatimalar, bir ebevey-
nin dierine doru kötü uyumu, oyun ve iin
normal ilevselliindeki deiiklikler (mola ve-
rememek, iin devam ettirilmesi veya kariyer/
kiisel geliimin salanmasi) ve beklentilerin
kaybolmasinin yaanmasi ile zorlanmaktadir.
Evli çiftlerin depresif duygu durumu ile ilev
bozukluunun dier boyutlari arasinda bain-
ti olduu bildirilmektedir.
kaynaklarina dahil etmek önemlidir. Evli çiftler
direk olarak birbirlerinin sikintisindan etkile-
necekleri gibi dolayli olarak azalmi e deste-
inden de etkilenebilirler.
mamitir. Çalima yapmak için iyi bir model
kanser hastasi olan çocuklardir. Aile ilevsellii
tanidan önce deerlendirilebilir ve ardindan
kronik hastalik tanisindan sonra izlenebilir.
Kanser hastalarinin aileleri çocuun kanser ta-
nisindan 2 ve 20 ay sonra çaliildiinda, evlilik
memnuniyetinin annenin uyumunun artmasi
ile arttii bildirilmitir. Bu çalimada babala-
rin uyumu ve evlilik memnuniyeti artmami-
tir.
yapilmasi bu aileler için kritiktir. Dier kronik
hastaliklarda ebeveyn uyumu incelenmemitir
ve yaayan kanser hastalarinin ailelerinin ilev-
sellii ile ilgili sonuçlarin dier kronik durum-
lara genellenebilirlii kesin deildir.
deflerini gerçekletiremeyen ebeveynlerde rol
zorlanmasi olduu (kiinin kendi tanimladii
rol ile bakim verenin gerçekletirdii rol ara-
sindaki gerilim) ve ciddi evlilik uyum zorluk-
lari olutuu belirtilmektedir.
bildirilmektedir; anneler günlük tibbi tedavi
için birincil sorumluluu üstlenmekte bu da
annenin depresyonunda ek deiimlere neden
olmaktadir. Pearlin ve ark
ti için çeitli faktörleri bütünletiren genile-
tilmi bir model önermektedir. Bu modelde
rol zorlanmasi unlarla tanimlanmaktadir;
verici etkinlikler dahil) (2) Rol beklentilerin-
beklentiler ve hayal kiriklii) (3) Rol çatimasi
(ebeveynlik rolleri hakkinda görü ayrilii) (4)
Duygusal aliveri (duygunun alinmasi ve ve-
rilmesi) Bu modeli kullanirken Quittner ve ark.
anneler için rol hayal kiriklii ve rol çatimasi
evlilik memnuniyeti ile güçlü ve ters yönde ili-
kili ve ebeveynlik stresi ve rol ilevinin, depres-
yon ile ilikili olduunu bulmulardir. Babalar
için ebeveynlik rolleri hakkinda görü ayrilii
ve günlük duygusal aliveriin azlii, kötü ev-
lilik uyumu ve depresyon ile ilikilidir. airtici
olmayarak ilerin bölüülmesi ile ilgili beklen-
tiler ve hayal kiriklii kadinlarin uyumu için
önemli bir etmenken, ev ileri ve çocuk bakimi
ileri ile ilgili daha az hayal kiriklii bildiren er-
kekler için, deildir.
duygu durumu ve kiisel zorlanma ile ilikili-
dir.
balica baa çikma yöntemi olarak sürekli buna
dayanan ebeveynler daha fazla ilev bozukluu
yaamaktadir. Bu ebeveynlere, aktif baa çikma
yöntemlerinin kullanilmasi için giriimlerde
bulununca, bunlar bakalarindan ihtiyaç duy-
duklari sosyal destei elde edebilmekte ve dier
alternatif baa çikma yöntemleri ile ilgili olum-
lu geri bildirim vermektedirler.
kontrol ve daha kötü kendi-bakim davranii
ile ilikilidir. Pekçok çalimada, aile çatimasi-
nin yikici etkisi, en tutarli bulgudur ve destek,
sicaklik ve balilik gibi olumlu aile özellikle-
ri daha iyi diabetik kendi bakim davranii ve
metabolik kontrol ile ilikilidir.
hastaliklarda, aile çatimasinin varlii, mutlaka
deerlendirilmelidir.
kososyal ilevi, ebeveyn stresi, evlilik mem-
nuniyeti ve ailenin hastalik yönetimi ile baa
çikmasinin gelimesi ile ilikili olduu bildi-
rilmektedir.
kronik hastalii olan adölesanin tedavi uyumu-
nu olumlu etkiledii gösterilmitir.
evlilik memnuniyetinde ve aile ilevselliinde
daha iyi sonuçlar ile ilikilidir.
babanin dahil olmasinin önemini vurgulama-
lidirlar. Eer çocuun katilmasi mümkün deil
ise sadece spor ve dier fiziksel etkileimlerin
etrafinda dolanmayan dier alternatif etkinlik-