background image
840
KISIM 16: Kas ¾skelet Sistemi
ki sofistike seviylerinde, distal radial ve unlar
epifizler, karpal, metakarpaller iskelet (kemik)
yainin hesaplanmasinda temeli olutururlar.
Bu tahminler hormonal büyüme inhibisyo-
nunu belirlemede kullanilabiliecei gibi tahmi-
ni uzun kemiklerin kalan büyümesi ve omur-
ganin uzamasi hakkinda bilgi verirler.
Epifizler ve uzun kemiklerin fizislerinde is-
kelet büyümesi boyunca enkondrol ossfikas-
yon ilemi devam etmektedir. Fizisler epifiz ve
metafiz arasinda yer alan çoalan ve kemikle-
en yüksek organize olmu kartilaj yapilardir.
Fizisler boylamsal iskelet büyümesinin ana
kaynaidirlar. Her uzun kemik fizisi iskelet bü-
yümesin boyunca tipik olarak ve yillik bilinen
miktarda uzamaktadir. Metakarplar, metatars-
lar ve falankslarin tek bir tanesi olmasina ra-
men, üst ve alt uzuvlarin ana uzun kemikleri
her iki ucunda fizisleri vardir. Yuvarlak kemik-
ler (karpal ve tarsal) gittikçe incelen büyüyen
kikirdak içerisine gömülü merkezi kemikleen
nukleuslari ile kikirdak-kemik yapilari içerin-
de yuvarlak ekerlemeler gibidir. Fizisler mik-
rosokopik olarak 4 tabaka "alana" ayrilan hayli
kompleks kikirdak yapilardir (
ekil 210-2
):
Germinal(veya dinlenme), çoalan, hipertro-
fik, geçici kalsifikasyon alani. Germinal tabaka,
ikincil kemikleen çekirdek olutuktan sonra
hemen yaninda yeralip, geliigüzel yerleim-
li kondroblastlar ile beraber yüksek miktarda
ekstraselüler matriks ile karakterizedir. Proli-
feratif tabaka kiyasla daha çok hücre ve daha
az ektraselüler matriks içerir. Kondroblastlar
bariz bir ekilde uzunlamasina sütun olarak
dizilirler. Metafiz bölgesine doru bu hücreler
boyut olarak büyüyüp aralarinda dahada az
ekstraselüler matriks içerirler. Geçici kalsifi-
kasyon alaninda ise bu ekstraselüler matriks
kondroblast apoptozu ile kalsifiye olmaktadir.
Hipertrofi ve geçici kalsifikasyon alanlari yapi-
sal olarak en zayif yerlerdir ve fizislerin kirik-
lari en çok bu bölgede görülmektedir. Metafi-
zin temelindeki geçici kalsifikasyon alaninda
vasküler invazyon ve erken matriksin erken
kemiklemesi görülür.
Fizis byounca büyüme modulasyonu tam
olarak anlailamami hormonal ve mekanik
etkilerle olumaktadir. Insulin benzeri büyüme
faktörü, büyüme hormonu, tiroid hormonu ve
östrojen prenatal, postnatal ve preadölesan bü-
yümede fizis aktivitesini etkilemektedir. Çeitli
vitamin ve minerallerin (özellikle vit. D- vit.c
ve kalsiyum) eksiklii fizis büyümesini ve fi-
zisin geçici kalsifikasyon alaninda kemikle-
meyi ters olarak etkilemektedir (
ekil 210-2
).
Ek olarak fizis olumlu ve olumsuz olarak Del-
pech ve Hueter-Volkmann prensiplerine göre
etkilenmektedir. Genel olarak airi kompresif
kuvvetler normal fiziyal büyümeyi azaltirken
orta traksiyon ve distraksiyon kuvvetleri fiziyel
büyümeyi arttirmaktadir.
Uzun kemikler de dahil büyümenin yalnizca
fizislerden gerçeklemedi anlailmalidir. Ana
olarak periost altinda intramembranöz ossi-
fikasyonla diafiz ve metafizdeki ilave büyüme
gerçeklemektedir. Epifizler merkezkaçli ekilde
genilemekte, sonuç olarak uzun kemiklerin
sonlarinda büyüme gerçeklemekte ve top-
lam uzun kemik uzunluu artmaktadir. Bütün
bu merkezlerde e zamanli büyüme ile tekrar
ekillenme (remodelling) genetik ve fiziksel
etkileimler altinda gerçekleir. Metafizler dia-
fizlere doru sivrileip ve younlaip ve uzun
kemik bütün olarak remodele olarak uzuvun
sadece uçlardan uzamasi deil uzaydaki üç bo-
yutlu büyümesi gerçekleir.
Her fizis iskelet maturasyonu boyunca, her
yil bilinen belli hem oran hem de toplam oran-
da uzun kemiklerin boyuna katkida bulunur.
Yani cerrahi ile isteyerek veya istemeyer veri-
len zararin , uzuvun nihai uzunluunda he-
saplanabilir etkileri vardir. Bu bilgi çocuklarda
fiziyel hasar sik olduu için önemlidir. Fizisler
fizyolojik olarak direkt travma, enfeksiyon , be-
nign malign tümörlerin istilasi ile zarar görebi-
lirler.Fiziye büyüme bozukluklari neyseki çok
deil ancak meydana geldiklerinde ciddi defor-
miteler meydana gelebilir ve youn ortopedik
rekonstruksiyon gerektirebilirler. Benzer ekil-
de patolojik açisal deformiteler ve uzuv uzun-
luk eitsizlikleri fiziyel büyümenin koumunu
uygun zamanda yapilan cerrahi ile balanmasi
ile düzeltilebilir.
KABA MOTOR GEL¾ø¾M¾
Doum sonrasinda nöroloji sistem maturasyo-
nu, özellikle periferik sinir sistemi kas iskelet
geliimi ile bütündür. Kaba motor kilometre
talari kas iskelet sistemi geliimi ve matu-
asyonu gibi santral ve periferik sinir sistemi
Physis (Growth Plate)
Secondary Center
of Ossification
Epiphysis
Metaphysis
Diaphysis
Primary Center
of Ossification
øEK¾L 210-1.
Proliferative Zone
Zone of Provisional
Calcification
Resting (Germinal) Zone
Secondary
Center of
Ossification
Hypertrophic Zone
øEK¾L 210-2.