274
KISIM 6: Adolesan Bak¿m¿n Prensipleri
te olan bir kiz ergen, cinsel aktivite açisindan
sorgulanmalidir. Deerlendirmeyi sadece en
belirgin olan davranila (örnein sigara içmek)
sinirlandirmak ve dier yüksek ilikili davra-
nilari yok saymak, ergenin daha acil, olumsuz
bir sonuç için risk altinda birakilmasina neden
olabilir. Ergenin davranii belirlendikten son-
ra, klinisyen davraniin kapsamini ve ergenin
salii üzerindeki etkisini deerlendirmelidir.
Riskli davranilarla ilgili olarak muayenede en
sik görülen bulgular
Tablo 67-3
'te gösterilmi-
tir. Ergenlik döneminde, riskli davraniin dav-
ranisal sonuçlari genelde fiziksel sonuçlarin-
dan daha çok etkiye sahiptir. Riskli davranila
ilgili yardimci psikososyal envanterin bileen-
leri; aile destei ve çatimalarin temel nokta-
larinin belirlenmesi için aile içi dinamiklerin
deerlendirilmesi, ailenin ebeveynlik tarzi,
performans, okul motivasyonu, yait ilikileri
ve deiimleri dahil olmak üzere okul baarisi-
nin deerlendirilmesi, müfredat dii aktiviteler
ve cinsel oryantasyon da dahil olmak üzere cin-
sel davranitir.
F¾Z¾KSEL DE¼ERLEND¾RME
Her organ sisteminin ne derecede deerlen-
dirilecei yakinmaya balidir. Genel olarak,
adölesanin fizik muayenesi, daha küçük ço-
cuklarin muayenesinin tüm bileenlerini içer-
melidir. Riskli davranilarla ilikili özellikler
(madde kullanimi, cinsellik, elence / motorlu
araç kullanimi)
Tablo 67-3
'te görülmektedir.
zleyen kisim, genel adölesan muayenesini
çocuklarinkinden ayiran özellikleri tanimlaya-
caktir. Ebeveynler, muayenenin genital muaye-
neyi de içerecei ve Tanner ve Marshall evre 5
olan erkek çocuklara kendi testis muayenesinin
öretilecei hakkinda bilgilendirilmelidir.
Genel görünüm
Vücut postürüne, göz tema-
sina, kiyafetlere, görünüe, duyguduruma ve
enerji seviyesine özel dikkat gösterilmelidir.
Vücut kitle indeksindeki deiiklikler, kronik,
tibbi bir hastaliin, bir yeme bozukluunun,
depresyonun veya madde kullaniminin balan-
gicini gösteriyor olabilir.
Cilt
Akne, saç, strialar, ekimozlar, `ine izleri've
yara izlerinin dailimi not edilmelidir. Puber-
tal deiiklikler, Tanner ve Marshall tarafindan
açiklanan seksüel geliimin uygun evreleriyle
karilatirilmalidir (bakiniz 63. Bölüm, `Adö-
lesanda Somatik Büyüme ve Gelime'). Stria-
lar, özellikle cilt alti ya dokusunun artmakta
olduu hizli büyüme alanlarinda (kalçalar,
basen, memeler ve alt abdomen) sik görülür.
Bileklerdeki dikey yara izleri özkiyim giriim-
lerini veya kesme davraniini gösteriyor ola-
bilir. Majör yara izleri veya ekimozlar, kasitsiz
yaralanma hikayesine iaret edebilir.
Gözler
Konjonktiva kizariklii ve pupil reakti-
vitesinde deiiklikler madde kullanimina ia-
ret edebilir. Görme keskinlii genelde deiir
ve astigmatlik ergenlik döneminde ortaya çika-
bilir. Eer ergen, Snellen kartinin 20/40 çizgi-
sindeki harflerin yarisindan çounu belirleye-
miyorsa, bir göz doktoruna yönlendirilmelidir.
Kulaklar
Erken ergenlikte duyma, en iyi saf-
ton audiyogram ile deerlendirilir. En sik gö-
rülen problem, yüksek sesle müzik dinlemeyle
ilikili olabilen yüksek-ton sensörinöral defekt-
lerdir.
Burun
Geçmeyen kizariklik, burun travmasi
veya epistaksis inhalasyonla madde kullani-
mini gösteriyor olabilir. Ayni zamanda travma,
septum deviasyonuna neden olabilir.
Diùler
Periodontal hastaliklar ergenlik döne-
minde balar. Maloklüzyon, ergenlerin yakla-
ik %50'sinde görülmektedir. Genelde, di he-
kimliine yönlendirme gereklidir.
Salg¿ bezleri
Lenf nodlari, servikal, aksiller
ve inguinal alanlarda genellikle ele gelmektedir.
Tablo 67-2.
K·sa Muayenehane
Deëerlendirmesi için 5 A'lar
Tablo 67-3.
Riskli Davran·êlarla ¶liêkili Bulgular
Sorun
Öneride
bulunun
Deöiùme
isteöini
deöerlendirin
Davran¿ù
deöiùikliöine
yard¿mc¿ olun
Takipleri
ayarlay¿n
Eëlence/motorlu araç kullan·m·
Cilt
Abrazyonlar
Ekimozlar
Lazerasyonlar
Kas iskelet- k¿r¿klar, burkulmalar (akut ve kronik)
Cinsel aktivite
Hastal¿kla iliùkili olan artan döküntü
Adenopati
Amenore
Genital lezyonlar
Vajinal/penil ak¿nt¿
Servikal ak¿nt¿, ödem, frajilite (k¿r¿lganl¿k)
Uterin/adneksial hassasiyet
Geniùlemiù uterus (gebe)
Madde kullan·m·
Genel
Ajitasyon, anksiyete
Genel fonksiyonel durumda düùüù-uyku
bozukluöu, iùtahs¿zl¿k
HIV, hepatit B, diöer cinsel yolla bulaùan
mikroorganizmalarla enfeksiyon
Cilt
Çoklu morluklar
¾öne izleri
Abseler
Madde kullan·m· (devam·)
Santral sinir sistemi / mental durum
Mental durum deöiùikliöi
K¿sa dönem haf¿zada düùüù
Motivasyonda azalma
¾nce motor hareketlerde azalma
Koordinasyonda zay¿flama
Baù, gözler, kulaklar, burun, orofarenks
Konjonktivada k¿zar¿kl¿k
Kronik burun ak¿nt¿s¿, burunda mukozal irritasyon
Tekrarlayan burun kanamalar¿
Lökoplaki, diù eti çekilmeleri, diù çürükleri
Mukozal inflamasyon (nazal kavite, orofarenks)
Nefes kokusu
Meme
Jinekomasti (erkeklerde)
Kardiyorespiratuvar
Taùikardi
Hipertansiyon
Rahats¿zl¿k bulgular¿
Kronik öksürük, tekrarlayan bronùit
Gastrointestinal
Kar¿n aör¿s¿ ve dispepsi
Kilo kayb¿
Karaciöer hassasiyeti veya büyümesi
Kas iskelet
Kas tonusunda/kuvvetinde zay¿fl¿k
Davran¿ù¿n varl¿ö¿n¿ belirleyin.
Davran¿ù¿ deöiùtirmesi gerektiöi ile
ilgili aç¿k, kiùisel bir mesaj verin.
Ergenin davran¿ù¿n¿ deöiùtirmeye
haz¿r olup olmad¿ö¿n¿ belirleyin.
Davran¿ù deöiùikliöi yapmak için
k¿sa dönem, özet eylemler belir-
leyin; davran¿ù hedefleri koyun.
Uygunsa ek tedaviler saölay¿n
(örneöin sigara b¿rakmak için
nikotin replasman¿).
Davran¿ù deöiùikliöi için belirle-
nen tarihten hemen sonraya,
ideal olarak 1 hafta içinde, bir
kontrol veya telefon görüùmesi
ayarlay¿n.
Manley M, Epps RP, Husten C, et al. Clinical intervention in
tobacco control. A National Cancer Institute training project
for physicians.
JAMA. 1991;266(22):3173-3176
HIV, human immunodeficiency virus.