background image
BÖLÜM 418
Karaciöerin Yap¿ ve
Fonksiyonu
Jonathan E. Teitelbaum
Çeviri: Nuray Uslu K¿z¿lkan
KARAC¾¼ER¾N
EMBR¾YOLOJ¾S¾ VE YAPISI
Q EMBR¶YOLOJ¶
Gebeliin 18. gününde (2.5 mm'lik evre) ile-
ride duodenumu oluturacak olan distal ön-
bairsain ventral duvarinda kalinlama olur
ve bu hepatik divertikülün görünümünün ha-
bercisidir. Bu divertikül "septum transversum"
olarak bilinen kapiller a ve komu mezoderme
nüfuz eder. Endoderm ve mezoderm arasinda-
ki hücresel etkileim hizli hücre proliferasyonu
ve hepatosit, anjiyoblast ve sinüzoidlerin oluu-
mu ile sonuçlanir.
1
Gebeliin üçüncü haftasinda (3-4 mm'lik
evre) büyüyen divertikül genileyerek çift di-
vertikül oluturur ve "septum transversum"a
yönelir, daha sonra 5 mm'lik evrede solid ba
kisim ve içi bo kuyruk kisma bölünür. Ba kis-
mi çoalan hepatosit kordonlari ve intrahepa-
tik safra kanallarina farklilairken, daha küçük
olan kuyruk kismi ("pars cystica") safra kesesi
öncülü, koledok kanali ve sistik kanali olutu-
rur.
Tomurcuklanan karacier sirayla önce vitel-
lin venleri sonra umblikal (plasental) venleri is-
tila eder. Vitellin venler bairsak-vitellüs kesesi
kompleksinden kalbe uzanir. Karacier vitellin
venleri istila ettikçe venlerin orta kesimleri ka-
pillarize olur. Kuyruk kisimlari primitif portal
venler, ba kisminin uçlari ise primitif hepatik
venler olarak devam eder. Alti-yedi mm'lik
evrede sol umblikal venin bir kismi umblikal
venden gelen plasenta kaynakli arteriyel kani
inferior vena cava'ya aktaran duktus venozus
haline gelir.
Hepatik kismin hepatositleri kalin epitelyal
tabakalar eklinde büyür, septum transver-
sumda vitellin venlerin dallanan kanallariyla
kariarak karacier hücre tabakalarini bala-
yan bir sistem oluturur ve kapillerler de hepa-
tik sinüzoidler haline gelir. Gebeliin beinci
haftasinda mevcut olan sinüzoidler hepatik
kordonlarin üç boyutlu büyümesinde ablon
olarak görev alir. Karacier hücre tabakalari
balangiçta 3-5 hücre kalinliindadir. Ancak
zamanla kademeli olarak tek hücre kalinliin-
daki tabakalara dönüür ve bu süreç be yaina
kadar tamamlanmaz. ntrahepatik safra yollari
gebeliin altinci haftasinda karacier hilusun-
da olumaya balar ve kademeli olarak üçüncü
ayda tamamlanacak ekilde perifere yayilir.
"Pars cystica"nin balangiçta içi oyuktur ama
geliiminin erken döneminde epitelyal çoal-
ma lümeni tikar. Bu nedenle hem ilkel safra
kesesi hem de koledok kanali 6-7 mm'lik emb-
riyoda gelien karacierin hemen altinda solid
hücre kordonlarindan oluur. Koledok ve safra
kanalinin rekanalizasyonu sirasiyla 7-8 mm ve
10 mm'lik embriyoda oluur. Onalti mm'lik
evrede proksimal safra kesesi ve sistik kanalin
içi oyuktur. Üçüncü ayda safra kesesi tamamen
oyuktur ve intrahepatik ve ekstrahepatik safra
yapilari birlemitir. Duodenuma safra salgisi
dördüncü ayla balar.
Üçüncü ayda karacier demir depolamaya
balar ve septum transversum mezeniminden
türetilen hematopoietik elemanlar lobülün eks-
travasküler bileenine yerleir. Karacier böy-
lece embriyonun esas kan üreten organi olur.
Bu fonksiyon kademeli olarak gelimekte olan
kemik iliine transfer olur ve doumda karaci-
erde nadir hematopoez odaklari yer alir.
Q MAKROSKOP¶K YAPI
Erikin karacieri 1200-1500 g airliindadir
ve toplam erikin vücut airliinin %2'sini
temsil eder. Yenidoan ve bebeklerde karacier
orantisal olarak daha büyüktür ve tüm vücut
airliinin %5'ini oluturur. Falsiform ve tri-
angüler balarla yerinde tutulur. Fötal hayatta
falsiform ba umblikal veni umblikustan ka-
raciere yönlendirir. Doumdan sonra bu ven
atrofiye urayarak ligamentum teresi oluturur.
nce, salam ve düz bir kapsül (Glissen kap-
sülü) karacieri kaplar ve portal ven, hepatik
arter ile koledoun karaciere girdii yer olan
"porta hepatis"le devam eder.
Sa ve sol hepatik kanallar portal venin
önünde ana hepatik arterin sainda yerlemi
olan ana hepatik kanali oluturmak için porta
hepatiste birleirler. Ana hepatik kanal sainda
safra kesesini direne eden sistik kanalla birlee-
rek koledok kanalini oluturur. Koledok kanali
vakalarin %85-90'inda ampulla Vater'in prok-
simalinde birleerek duodenuma açilir. Am-
Karaciöer ve Safra Yollar¿
Hastal¿klar¿
KISIM 22
Saul Karpen,
Editör
Figen Gürakan,
K·s·m Çeviri Editörü