background image
1673
Böbreöin ¾ùlevinin Geliùimi
Glomerüler kapiller lümenin oluumu ve po-
dositlerin, mezengiyal hücrelerin ve glomerüler
kapiller endotelyal hücrelerin farklilamasi
27
olarak tanimlanan glomerülogenezis insanlarda
32. ile 34. gebelik haftalari arasinda nefrogenezi-
sin bitmesiyle beraber tamamlanir. Glomerüler
filtrasyon bariyerinin olgunlamasini etkileyen
etkenler, miad ve preterm yenidoanlarda glo-
merüler ilevi etkilerler.
Glomerüler filtrasyon
bariyeri fenestrasyonlu glomerüler kapiller en-
dotelyal hücreler, komu podosit ayaksi çikinti-
lari arasinda oluan slit diyaframlar ve podosit-
ler ve glomerüler kapiller endotelyumu arasina
girerek uzanan glomerüler bazal membran ta-
rafindan oluturulan fizyolojik düzenlemedir
(Kreidberg
27
ve Pavenstadt, Kriz, ve Kretzler
28
'
de gözden geçirilmitir). Glomerüler çap do-
um ile 18 ya arasinda %40 artar.
25
Doum
sonrasi görülen, olgunlama sürecindeki artan
glomerüler filtrasyon hizina muhtemelen bu et-
kenler katkida bulunurlar.
BÖBREK KAN AKIMININ
GEL¾ø¾M¾ VE GLOMERÜLER
F¾LTRASYON HIZI
Q BÖBREK KAN AKIMININ
GEL¶é¶M¶
Gebeliin son trimesteri boyunca, böbrek
kombine ventriküler çikimin yaklaik %2,5'in-
den %7'sine kadar olan miktarini alirken,
doumdan sonra yenidoan böbrei toplam
kardiyak çikimin ortalama %15'ten %18'e ka-
dar olan kismini alir.
33,34
Doumda, yaa bali
böbrek kan akiminin artiindan sorumlu olan
mekanizma büyük ölçüde postnatal aniden dü-
en böbrek damar direncine balanmaktadir.
37
Böbrek damar direncinde aniden dümeyi
etkileyen fasktörler, fetal yaamdan postnatal
hayata geçi sirasinda intrarenal kan akimi da-
iliminda gelien deiiklikleri içerir. ntrare-
nal böbrek kan akimi dailimini inceleyen ça-
limalar göstermitir ki, alttaki böbrek korteksi
bölgesinde bulunan jukstamedüller glome-
rüllerin %100'ü kan akimi alirken di böbrek
korteks yerleimli glomerüllerin %25'inden azi
perfüze olabilmektedirler.
30
Bununla birlikte
doumda, ditaki glomerüllerin perfüze olan-
larinin orani aniden %77'ye çikar ve 3 gün için-
de %98'e ulair.
Artmi nöroadrenerjik sistem aktivitesi
muhtemelen fetal ve neonatal renal vazomo-
tor tonusun artmasina katkida bulunur. Ko-
yun ve domuzda doumu takiben acilen renal
sempatik sinir aktivitesi yüksektir ve plazma
epinefrin ve norepinefrin seviyeleri birkaç kat
yükselir.
40,41
Renin-aldosteron sisteminin fetal kan akimi-
nin düzenlenmesinde önemli bir rol oynadii
görülmektedir. Erikin yaa göre hayatin ilk 2
haftasinda plazma renin, anjiotensin II ve an-
jiotensin dönütürücü enzim (ACE) seviyeleri
daha yüksektirler.
46-48
Fetal ve yenidoan ko-
yun böbreklerindeki anjiotensin reseptörlerine
ait salinim çalimalari, anjiotensin I reseptörle-
rinin fetal olgunlama sirasinda yükseldiini ve
2 haftalik olan farelerde erikin düzeylerinin 2
kat üstüne çiktii gösterilmitir.
47
Anjiotensin
reseptör salinimindaki, olgunlama sirasinda
ortaya çikan deiiklikler fetal koyun ile kari-
latirildiinda yenidoan koyunda anjiotensin
II'ye cevaben artan renal vazokonstriksiyon ile
açiklanabilir.
49
Erken postnatal dönemde, zayif vazokons-
triktör olan endotelin-1 (Et1) düzeyleri miad
ve preterm yenidoanlarda yüksektir.
50
Benzer
ekilde, 1 günlük fare böbreinde, yüksek afini-
teli Et1 balayan bölgelerinin artmi düzeyleri
tanimlanmitir.
51
Et1'in renal kan akimina et-
kisinin postnatal ilerleyen yala hafiflemesiyle
postnatal hayatin 30. gününde düük düzeyler
saptanir.
51
Renal kan akimina vazodilatatör etkileri
olan prostaglandinler, fetal yaamdan postna-
tal hayata dönüüm sirasinda nöroadrenerjik,
anjiotensin veya Et1-A reseptör aktivasyonu-
nun vazokonstriktör etkilerini dengelemek için
artabilirler. Yenidoanlar dolaimda artmi
prostaglandin düzeyleri sergilerler ve ilerleyen
gebelik yai ile beraber renal prostaglandinler
yüksek sentetik aktivite gösterirler.
55
Prostag-
landinlerin böbrek kan akimini düzenlemede-
ki rolü, fetal ve yenidoan hayvanlarda
prostag-
landin sentetaz inhibitörü olan indometazinin
kullanimi ile böbrek kan akiminda gelien ge-
çici azalma ile gösterilmitir.
56,57
Kallikrein-kinin sistemi, yüksek moleküler
airlikli kininojenin proteolitik parçalanmasi
ile güçlü bir lokal vazodilatatör olan bradiki-
nini üretir.
60
Postnatal döneme geçilir geçil-
mez kallikreinin böbrek salinimi hizlica yük-
selir.
61,62
Yenidoan böbreinde bradikininin
böbrek kan akimini hizlandirma olasilii yeni-
doan tavanlarda bradikinin-2 reseptörünün
bloke edilmesinin renal vazokonstriksiyona
neden olmasi ile gösterilmitir.
63
Q GLOMERÜLER F¶LTRASYON
HIZININ GEL¶é¶M¶
Glomerüler filtrasyon, sonuçta idrari olutur-
mak üzere glomerüler filtrasyon bariyerinden
plazmanin sizmasi olarak tanimlanir. Glome-
rüler filtrasyon hizi (GFR) böbrein süzme ka-
pasitesini için bir ölçüt salayan birim zaman-
da süzülen plazma hacmidir. Klinik pratikte,
GFR böbrekte ilev gören tüm nefronlarin top-
lam GFR'si olarak kabul edilir (tek baina nef-
rondan bahsedilirken tek nefron GFR'si veya
SNGFR ifadesi kullanilir).
Doumda, vücut airlii veya yüzey alani-
na göre ifade edilmeksizin memeli türlerinde
GFR düüktür ve gestasyonel yala yakindan
ilikilidir.
38,66
nsanlarda kreatinin klirensi ile
belirlenen GFR 28 haftalik yenidoanlarda
yaklaik 4-8 mL/dak/1.73 m
2
ve 40 haftalik ye-
nidoanlarda 12-40 mL/dak/1.73 m
2
'dir (
ekil
465-2
).
67,68
Kreatinin klirensi ile saptanan GFR
doumdan hemen sonra, miad yenidoanlarda
hayatin ilk ayinda 2-3 kat artar.
66,69
Doumdan
sonra GFR'deki keskin yükseli geni olarak or-
talama arteryel kan basincinin artiina, artmi
renal kan akimina ve intrarenal kan akinminin
yeniden dailimina balanmaktadir.
32,35,70
Tek nefron GFR'si (SNGFR) glomerüler
filtrasyon bariyeri boyunca olan hidrostatik
ve onkotik basinçlardan etkilenir. Erikinde
glomerüler hidrostatik basinç deiiklikleri,
SNGFR'nin deimesinde nadiren belirgin
rol oynamaktadir çünkü otoregülatuar meka-
nizmalar hafif ve orta sistemik hipotansiyon
dönemleri boyunca intraglomerüler hidrosta-
tik basinci sabit tutmaktadir.
73
Karit olarak,
yenidoan farelerde otoregülasyon mekaniz-
masi için gerekli sistemik kan basinci eiinin
daha düük olduunun ortaya konulmasiyla
yenidoanin sistemik kan basinci deiiklik-
lerine erikinden daha duyarli olduu göste-
rilmitir.
71,72
Benzer ekilde, yenidoanlardaki
SNGFR, sonuçta glomerüler filtrasyon bariye-
rinde azalmi onkotik basinç gradientine ne-
den olan, yenidoanlarda ölçüldüü gibi düük
50
Kreatinin Klirensi (mL/min/1.73 M
2
)
r = 0.643
p = <.001
40
30
20
10
26
28
30
32
34
Gebelik (Haftalar)
36
38
40
øEK¾L 465-2.
27-40 hafta aras¿nda gestasyonel yaù¿ olan yenidoöanlar¿n doöumdan sonra 24. saat-
ten 40. saate kadar kreatinin klirens deöerleri.