sel özellik ve morfogenez proramlari en az 3 yapisal merkez tarafindan salgilanan deiik moleküller ile idare edilir.Vertikal telensefalon ve hipotalamus sonik engeli (Shh) oluturur. Dorsal orta hat boyunca, kemik morfogenetik protein ve Wnt kümesi gibi salgilanan molekül- ler hipokampus ve neokorteksin eklini kont- rol eder. Telensefalonun ön kenarinda, Ggf8 ve Fgf17 telensefalik büyümeve bölgesel oluu- mu düzenler.Yapisal merkezler proliferasyon, migrasyon ve balanti için hücresel program- lari kontrol eden transkripsiyon faktörlerini üretim bölümünde çaliir. Serebral korteksin dorsoventral ve rostrokaudal aksi boyunca Focg1(BF1), COUPTF1, Emx2, Lef1, Lhx2, Sp8 ve Pax6 gibi transkripsiyon faktörlerini kodlayan bir çok gen gösterilmitir. hücre ölümünde kademeli azalma oluur, kök hücreler diferansiasyonda esas rolü oynar. Se- rebral korteksin bölgesellemesi ile rastlantisal olarak, telensefalik ventriküler alandaki proli- fere edici hücrelerden nöronlar oluur.Termi- nal mitotik bölünmeden sonra genç nöronlar 6 tabakali neokr-orteksi oluturmak üzere radial glial lifler boyunca kortikal tabakanin içine ilerler. Proliferasyonla ilgili kantitatif çalima- lar ventriküler bölge hücrelerinin progenitör havuzu geniletmek için nörogenez öncesi simetrik olarak bölündüklerini göstermitir. Nörogenez balayinca, progenitörler hizli bir ekilde asimetrik olarak bölünür ve asimetrik bölünme sonucu oluan parçalanma ürünleri nöronlara diferansiye olabilir. Nörogenez sona ererken progenitörler glialari oluturmaya ba- lar. Nörogenez esnasinda iinsal (radial) glialar vardir ve iinsal (radial) migrasyon için nöro- nal prekürsörler olarak ilev görürler. ra sinir sistemi içersinde son pozisyonlarina gelmek için göç etmek zorundadir. Neokor- teksin eksitatör (glutamerjik) nöronlari dorsal ventriküler bölgede oluturulur ve radial glia boyunca dia dotu göç eder ve olgun neokor- teksi tanimlayan 6 tabakali di-iç yapi kurar. lk olarak VI ve V katmanlar göç eder. II ve IV kat- manlar daha sonra göç eder ve neokorteksteki son pozisyonlarini almak üzere oluan hücreler boyunca geçer. Buna zit ekilde, hem inhibitör (GABAerjik) nöronlar hem de oligodendro- sitler ventral telensefalon germinal zonunda oluturulur ve neokorteksteki son yerleimle- rini alana dek çok sayida yüzeysel migratuar yolu takip eder. Genellikle, kökeni ve nörot- nöronlar serebral neokortekste ayni tabakaya ulair. Serebral kortkeste yerleen bir çok nö- ron 10-18. Gebelik haftalari arasinda göç eder ve nöronlarin hepsinin tamamlanmasi 20. haf- ta sonunu bulur. arasinda balanti kurulmasi ile karakterizedir. Migrasyon tamamlandiktan sonra, nöronlar kutuplair, aksonlar ve dendritler fark edilir hale gelir. Nöronlar, aksiyon potansiyelini arti- ran tek, uzun bir akson ve sinaptik girdiyi alan çok sayida kisa dendritten oluan yüksek oran- da kutuplami hücrelerdir. Bu kutuplami yapinin olumasinda ilk basamak nöritlerden birinin akson olarak tanimlanmasidir. Bu i- lem hipokampal nöron kültürlerinde ayrintili olarak incelenmi ve bir çok aamaya bölün- mütür. nörit olarak adlandirilan kisa çikintilar oluur. Yirmi dört saat içerisinde nöritlerden birisi dierlerinden daha hizli uzar ve akson haline dönüür. Sonraki birkaç gün içinde, geri kalan nöritler dendrite dönüür. Dendritler, aksonlar ve sinapslar son derece hizla oluur ve beyin boyutunda hzili artia neden olur. nöronlarin yarisi normal geliim basamainin bir parçasi olarak bu noktada birer birer ölür. Apopitoz olarak adlandirilan hücre ölümü aktif ve proramli bir hücresel ölüm ile gerçekleir. Santral sinir siteminin ilk aamada neden bu kadar hücre ürettii halen açik deildir. Apo- pitozisin, sinirli miktardaki trofik faktörler için rekabet edemeyen bazi nöronlarin yaniti olduu düünülmektedir. Bu kisitlayici olay boyunca sadece uygun sinaptik balanti yapan nöronlar geride kalir. rine göz alici yada itici iaretlerin etkileimi ile ulair. akson ve kilavuz hücreler arasinda balanti ku- ran membran-balantili moleküllerdir. Büyü- me konisi, büyüyen aksonlarin ucundaki özel- lemive nöronlar ve hedefleri arasindaki kesin balantinin oluturulmasi için zorunlu bölge- dir. Bir uzanmi akson ucu uçlarda düzleerek diken benzeri uzantilarla bölünen (filodopia) dönüür ve her iki yapida aktin skeletinden olumutur. Gezici büyüme konlari, netrin, slit,semaforin ve efrininde olduu ancak bun- larla sinirli olmayan karmaik bir ekstraselüler yönlendirme ile hedeflerine ulairlar. Aksonla büyüme iaretlerine antikor kullanan insan neokorteks çalimalarina göre, aksonlar kon- sepsiyondan sonraki 21-64. Haftalar arasinda dramatik olarak büyür ve postnatal 17. ayda erikin haline eriir. adlandirilan özellemi bölgelerde meydana gelir. Santral sinir sistemindeki sinapslarin çou kimyasal sinapslardir ve presinaptik nö- ron membran potansiyelinde deiiklii post- sinaptik nöron aktivitesini deitirebilecek kimyasal sinyale dönütürür. Kimyasal sinaps- lar; presinaptik yumru sinaptik yarik ve postsi- naptik resepsiyon aparatindan meydana gelen asimetrik selüler balantilardir. Sinapslar ges- tasyonun 28. haftasinda görsel kortekste görü- lebilir. Ancak, bu dönemde sinaptik younluk erikindekinin %'2'si kadardir ve doumda ise erikindekinin %17'sidir. Sinaptogenezde en büyük arti postnatal 2.5-8. ayda olur, benzer bir arti 2-4. ayda da görülür. Nöronlarin fazla üretimine benzer ekilde sinapslarda çok sayi- da üretilir. kullanilir ancak olgun, kusursuz nöral devre- nin oluumu için selektif eliminasyon ve uygun olamayan sinapslarin ayrilmasi gerekir. rik sinir sisteminde Schwann hücreler ve sant- ral sinir siteminde oligodendrositler tarafindan üretilir ve aksonlarin çevresini sarar. Son yil- larda difüzyon tensor görüntülemenin kulla- nilmasi ile insan beynindeki myelinasyon daha hassas, non invaziv bir yöntem ile görüntüle- nebilir hale gelmi ve daha önce otopsi örnek- lerinden elde edilen bilgiler desteklenmitir. primer sensorial ve motor bölgeler myelinlenir. Hayatin ilk yilinda hizli bir myelinasyon olur ancak balanti bölgelerindeki myelinasyon doumdan sonra gerçekleir ve yillarca devam eder. ve ventral (motor) köklerle balanti segment- |