background image
770
KISIM 14: Allerjik Hastal¿klar
sitokin baskinlii gösterseler de TH1 ve TH17
sitokinleri de atopik dermatit gibi bazi allerjik
hastaliklarin patogenezinde yer alirlar.
4
ALLERJEN¾N ROLÜ VE
HÜCRESEL ÇEVRE
Allerjik immün cevabin balatilmasi, antijenin
antijen sunan hücrelerce alimi ve ilenmesini
daha sonra da peptid parçaciklarinin spesifik
T hücrelerine sunulmasini gerektirir. En etkili
antijen sunan hücreler arasinda dendritik hüc-
reler yer alir. Dendritik hücreler heterojendirler
ve myeloid benzeri dendritik hücre alt grubu-
nun özgün TH2 farklilamasini uyarmaya daha
yatkin olduunu düündüren bulgular vardir.
Dendritik hücrelerin miktar ve fenotipleri,
atopik kiilerde TH2 cevabi salayacak ekilde
deimi görünmektedir. Komu hücreler TH
hücre farklilamasinin sonucunu etkileyebilir-
ler. Özellikle, mast hücreleri, bazofiller ve doal
katil (NK) hücreleri IL-4 ürettiklerinden dolayi
lokal sitokin ortamini TH2 cevabi yönünde po-
larize ederler. Önceden bulunan allerjen-özgül
IgE hem bazofil ve mast hücrelerini IL-4 ve IL-
13 üretmeleri yönünde aktive ederek hem de B
hücre antijen sunumuna yardim ederek TH2
cevabin balatilmasina yardim eder.
ALLERJENLER
Konakçi tipik olarak çok düük düzeylerde;
küçük, orta boyutlarda proteinler olan; yüksek
düzeyde çözünebilen ve polen gibi kurumu
parçaciklarla tainan allerjenlere maruz kalir.
Allerjenler mukoza ile temas ettiinde taiyi-
ci parçacilardan ayrilir. Çok büyük proteinler
mukozal yüzeylerden kolayca geçemeyebilir
ve çok küçük proteinler de mast hücre yüzey-
lerinde çapraz balanma oluturamayabilirler.
Allerjenler siklikla enzimatik olarak aktiftirler.
Özellikle proteazlar allerjenler arasinda önemli
rol alir. Der p1 ev tozu akari olan Dermatopha-
goides pteronyssinus'un majör allerjenidir ve bir
sistein proteazdir. Hem endüstriyel hem de tibbi
uygulamalarda kullanilan ve Papaya meyvesin-
den elde edilen bir proteaz olan papain Der p
I'in bir homoloudur ve kendi baina iyi bilinen
bir allerjendir. Bir dier endüstriyel allerjen bazi
çamair deterjanlarinda kullanilan bir proteaz
olan subtilisin'dir. Birçok allerjenin enzimatik
olarak aktif olmasinin nedeni açik deildir; ama
muhtemelen enzimatik aktivite, antijen alimi
ve/veya sunumu veya immün cevabin TH2 yö-
nüne doru sapmasini artiriyor olabilir.
IGE ÜRET¾M¾N¾N
DÜZENLENMES¾
Atopik fenotipin kritik bir bileeni IgE'dir. An-
tijen sunan B hücreler ile antijen-özgül yar-
dimci T hücrelerin etkileimi sonucu üretilir
5
.
mmünoglobulin üretimini IgM'den IgE'ye
kaydirmak için sinif-deiimi rekombinas-
yonu adi verilen bir ilemde en azindan iki
sinyal gereklidir. lk sinyal, kültüre edilmi B
hücrelerinde IgE üretimini destekleyebilecek
yegane sitokinler olan TH2 sitokinleri IL-4 ve
IL-13 tarafindan salanir. kinci sinyal, aktive
TH hücrelerinin yüzeyinde bulunan bir B hüc-
re proteini olan CD40 ve onun protein ligandi
olan CD40L'nin etkileimi sonucunda iletilir.
TH2 hücreleri IgE üretimi için gerekli olan
her iki sinyali de salar. CD4
+
TH2 hücreleri
atopik kiilerin solunum yolu mukozasinda ve
bölgesel lenfoid dokularinda bulunur ve aller-
jen kökenli peptid antijenleri aracilii ile naif B
hücreleri ile etkileir ve IgE üretimini destekler.
TH2 hücreleri astim gibi atopik hastaliklardaki
allerjik enflamasyonun idamesinde kritik öne-
me sahiptir ve allerjik havayolu cevabinin pasif
transferini düzenleyebilir.
IgE RESEPTÖRLER¾
IgE konakçida iki farkli fonksiyonu düzenler:
Erken hipersensitivite reaksiyonunun balatil-
masi ve artmi immün cevaba yol açan antijen
sunumunun desteklenmesi
5
. Bu fonksiyonlar
immün hücrelerin üzerinde ve bu ie adanmi
reseptörler aracilii ile düzenlenir. lk reseptör,
yüksek afiniteli IgE reseptörü veya Fc
¡RI, bir
multimerik reseptördür ve mast hücreleri, ba-
zofiller, dendritik ve Langerhans hücreleri, ak-
tive eozinofiller ve monositleri içeren deiik
hücrelerde bulunur. Fc
¡RI, IgE'ye dier immü-
noglobulin Fc reseptörlerinin balanma afini-
telerinin 2-4 logaritmik üstünde ve bire bir sto-
kiometri ile yüksek afinitede balanir. Fc
¡RI'in
IgE'ye yüksek afinitede balanmasinin önemli
bir sonucu yüksek IgE düzeyine sahip atopik
kiilerde hemen hemen tüm Fc
¡RI molekülle-
rinin IgE tarafindan balanmasidir.
Mast hücreleri, bazofiller ve aktive eozinofil-
ler üzerindeki Fc
¡RI reseptörlerine bali olan
IgE'lerin multivalan allerjik proteinlerle çapraz
balanmasi sinyal iletim kaskatini harekete ge-
çirir ve sonuçta depolanmi granüllerin ekzo-
sitozuna ve içeriklerinin salinmasina yol açar.
Bu, ayni zamanda sitokinlerin ve enflamatuvar
mediatörlerin bu hücreler tarafindan yeniden
üretilmesiyle de sonuçlanir. Allerjen-IgE ve
IgE- Fc
¡RI etkileimlerinin çok yüksek afinite
ile olmasi nedeniyle, antijen sunan hücreler
olan dendritik, Langerhans ve aktive monositik
hücrelerde bulunan Fc
¡RI izoformlari çok dü-
ük düzeylerde antijen varliinda etkili antijen
sunumuna izin verir. Fc
¡RI'in antijen sunma
fonksiyonu, IgE ilikili allerjik ve enflamatuvar
cevaplarin kuvvetlendirilmesi ve uzun dönem
idamesi için önemlidir. Bu rol egzema ve astim
gibi kronik allerjik enflamatuvar hastaliklarda
özellikle önemli olabilir.
kinci IgE reseptörü, Fc
¡RII veya CD23, B
hücreleri ve antijen sunan hücrelerde bulunur.
IgE için afinitesi Fc
¡RI'e göre daha az olmasina
ramen önemlidir. Fc
¡RII'nin ana fonksiyonu
tekrarlayan allerjen karilamalarinda hücresel
ve hümoral immün cevaplari artirmaktir.
ERKEN VE GEÇ FAZ
H¾PERSENS¾T¾V¾TE
REAKS¾YONLARI
Doku mast hücreleri veya dolaimdaki bazo-
fillerin Fc
¡RI'lerine bali olan IgE'lerin çapraz
balanmasi önceden yapilmi olan mediyatör-
leri içeren granüllerin salinmasini tetikler. Bu
mediyatörler arasinda histamin, TNF-
_, prote-
oglikanlar ve nötral proteazlar olan triptaz, ki-
maz ve karboksipeptidaz bulunur. Bu balan-
ma ayni zamanda lipid kökenli mediyatörlerin
hizli bir ekilde yeni üretimiyle sonuçlanir; bu
mediyatörler, mast hücrelerinin ana prostag-
landin ürünü olan prostaglandin D
2
, trombosit
aktive edici faktör ve lökotrienler B
4
, C
4
, D
4
ile
E
4
'tür. Bu mediyatörlerin salinmasi bir erken
hipersensitivite reaksiyonunu balatir ve atopik
bir kiide, allerjik bir madde ile derinin kain-
masi sonucu ortaya çikan ödem ve kizariklik
eklinde bir deri reaksiyonu olarak görülür.
Vazodilatasyon, ödem ve düz kas kasilmasi ile
karakterizedir. Benzer bir reaksiyon paterni
dier dokularda da görülür. Örnein broniyal
havayollarinda allerjen inhalasyonunu takiben
mediyatör salinmasi hizli bir ekilde mukozal
ödem, mukus üretimi, düz kas kasilmasi ve
azalmi hava akimina yol açar. Erken hipersen-
sitivite reaksiyonu geri dönüümlüdür ve ge-
nellikle balangiçtan sonra 2 saat içinde yatiir.
IgE ilikili erken hipersensitivite reaksiyo-
nunu siklikla bir geç faz reaksiyonu takip eder;
bu durum akut reaksiyondan saatler sonra olan
ikinci bir hipersensitivite reaksiyonlari dalgasi-
dir. Geç faz reaksiyonu, ikinci bir dalga olarak,
ilk allerjen temasindan 4-8 saat sonra, astim-
lilarda azalmi havayolu akimi veya allerjik
rinitlilerde tekrarlayan hapirik ve rinore ek-
linde bulgu verebilir.
Geç faz reaksiyonu allerjen ile karilailan
bölgeye nötrofiller, T lenfositler ve eozinofiller-
den oluan bir enflamatuvar hücre sizintisinin
toplanmasindan kaynaklanir. Eozinofil toplan-
masi merkezi bir role sahiptir.
IgE-BA¼IMLI VE IgE-
BA¼IMSIZ ALLERJ¾K
ENFLAMASYON
Erken hipersensitivite reaksiyonlarinda IgE'nin
merkezi fonksiyonlarina ramen bazi durum-