EVRELER¾
en hizli evreleri doum öncesi dönem ve do-
um sonrasi ilk birkaç yildir. Doum öncesi
dönemde ortaya çikan en önemli olaylar, nö-
ral tüplerin oluumu, hücre profilerasyonu ve
göçü ve hücresel farklilamadir. Her ne kadar
miyelinizasyon ve sinaptogenez hamileliin
son üç ayinda balasa da, bu olaylar doum
sonrasi döneme kadar sürer.
embriyonun ektodermal katmaninin dorsal
bölgesi incelmeye balar ve armut eklinde
bir plaka oluur. Hücre profilerasyonu devam
ederken, bu plaka bir yive, sonra bir tüpe dönü-
ür. Gebeliin üçüncü haftasinin sonuna doru
nöral tüpün öndeki ucu 3 ana veziküle neden
olan genileme oluturur: önbeyin (daha sonra
serebral hemisferi oluturacaktir), orta beyin
(ön beyine giren ve çikan önemli balantilari
içerecektir) ve arka beyin (daha sonra beyin
sapi ve serebellumdan oluacaktir). Nöral tü-
pün kalan kismi spinal kordun, periferik sinir-
lerin ve vücuttaki belirli endokrin hormonla-
rin ortaya çikmasini salar. Nöral tüp gebeliin
üçüncü haftasinin sonunda kapanmasini ta-
mamlar.
bozuklua neden olabilir. Nöral tüp defekti ko-
nusu Bölüm 549'da verilecektir
yin geliiminde yeni bir evre balar. Nöral tü-
pün içerisinde, en içteki hücreler hizlica ve sü-
rekli bölünürler ve nöronlari oluturan birincil
hücrelerin ve daha sonra hem nöronlarin hem
de glia adi verilen destekleyici doku bileenle-
rinin (astrositler, oligodendrositler vb. içerir)
ilk eklinin olumasini salarlar. Gebeliin son
üç ayi ile birlikte beynin birçok bölümünde, iki
bilinen (ve kabul edilen) istisna ile nörogenez
süreci tamamlanir. Birincisi, burun soaninda
siralanan hücreler yaam boyunca hemen he-
men haftalik olarak yenilenir. kincisinin ise,
dentat girus olarak bilinen hipokampus bölü-
münde olutuu bilinmektedir.
olarak, bu yeni nöronlar doum öncesinde or-
taya çikan nöronlarla ayni ilevsel özelliklere
sahiptir (örnein geliimsel süreçler); buna ek
olarak deneyimlerden etkilenmektedirler. Ör-
nein, kemirici hayvanlara örenme ve bellek
tat girusta üretilen yeni hücre sayisi artmakta-
dir; buna karin, eer kemirici hayvanlar stresli
bir çevre içinde yetitiyse, üretilen yeni hücre
sayisinda azalma olmaktadir.
hücrelerin gerçekten nöron ya da destekleyen
parçalari olup olmadiina dair fikir ayrilii
vardir. Günümüzde doum sonrasi nörogene-
zin burun soani ve hipokampüs ile sinirli ol-
duu düünülmektedir.
kip eden katmanlarin daha sonra olutuu "iç-
ten dia-ekil verme" adi verilen 6 katmandan
oluur. Bu katmanlar hücre göçü yoluyla olu-
ur. Özellikle, nöral tüpün en son kapanan du-
vari epitel hücrelerin tek bir katmanindan olu-
ur. Bu hücreler birbirine balanirlar ve hizlica
çoalarak katmanin incelmesine neden olurlar.
Nöral tüpte siralanan nöroblastlar kendilerini
glial hücrenin özellemi bir tipi olan radial gli-
al lif 'e balarlar ve esasinda hücre hedef nokta-
sina ulaana kadar bu lif boyunca tirmanirlar.
On ila 20 saat süren bu süreç bir kez olutuktan
sonra, nöroblast aslinda kendini glial liften ayi-
rir ve farklilama süreci balar. Hücre göçünün
resmi için
bununla birlikte bu durumun tainan hücrele-
rin çounluunu açiklamadiina dikkat ediniz.
olur ve sonraki hücre göçü içten-dia biçimin-
de bir örüntü ile devam eder. Bu ekilde, genç
(postmitotik) nöronlar kendi bulunduklari
bölgeden ayrilirlar ve son yerlerine ulamak
için önceki eski hücrelerin yerlerine tainir-
lar. Sonuç olarak, önceden oluan hücreler en
alt kortikal katmanda (VI) bulunurken dier
yandan sonradan oluan hücreler ilerleyerek
daha ilerleyici biçimdeki yüzeysel katmanlarda
kendilerine yer bulurlar. Serebellumda granül
hücrelerinin di germinatif katmanda oluma-
lari ve içeriye doru hareket etmeleri istisna bir
durumdur.
lerin bu orta alani önbeyinden aai doru bir
eksende geniler. Bu eksenin her iki tarafindaki
hücreler nöral tüpün arka yanlarina doru ta-
inir ve sonunda spinal ve kraniyal sinirlerin
duyusal gangliasini (ya da sirt kökü gangliasi)
meydana getirir (V,VII, IX ve X).
farklilama (ilemler yapma, ya da aksonlar
ve dendritler) ve ardindan balantilar kurma
sürecine balarlar. lk akson ve dendritler, ar-
dindan izlenecek ilk sinapslar gebeliin 20. haf-
tasindan sonra oluur. Dendritler küçük, kalin
tümsekler olarak ortaya çikar, aamali olarak,
daha ince ve karmaik hale gelirler. Aksonlar
bir hücrenin sonunda oluur ve olgunlatik-
aksonlar da ara bölgeyi oluùturur. Takiben kortikal II ve VI katmanlar¿nda oluùan nöronlar kortikal plaö¿
oluùturur sonradan oluùan nöronlar ön plakay¿ marjinal bölge ya da ileride oluùacak I. Katman ile alt
plakaya ay¿ran kortikal plakay¿ oluùturur, bu plakada h¿zl¿ geçiù yapan nöronlar bulunur. Nöral migrasyon
ve farkl¿laùma tamamland¿ktan sonra beyaz madde üzerindeki 6 kortikal tabaka görülebilir ve alt plaka
ortadan kaybolmuùtur.
Academic Press; 1999:451-479. ¶zin al·narak bas·lm·ët·r.)