background image
29
Saölam Çocuk Bak¿m¿
Q AYDINLIK GELECEKLER
Z¶YARETLER¶NE GENEL
BAKIé
Aydinlik Gelecekler, ziyaretin içerii, ziyaretin
öncelikleri, salik kontrolü, ve aileye önerileri
kapsayan dört önemli alani kullanarak sa-
lik kontrol ziyaretlerinin ana hatlarini belirler
(
Tablo 10-2
).
Yeni Aydinlik Gelecekler önerileri içinde yer
alan "çerik" kismi, ziyaretin içeriini belirle-
yen, farkli ya gruplarindaki çocuklar için ço-
cuun ulamasi gereken geliimsel basamaklar
ile kilometre talarini içeren, kisa bir genel
baki salamaktadir. Salikli büyüme ve geli-
menin salanmasi için çocuun benzersiz özel-
liklerine, güçlü yanlarina, ulatii ilerlemeye
dikkat çeker.
Aydinlik Geleceklerin Uzman Kurulu "Ziya-
ret Öncelikleri" kismi için ziyaretler esnasinda
tartiilacak, çocuk ve ailesinin endielerini or-
taya çikaran, bu sorunlari ele alarak irdeleyen
ve aileyi aydinlatan 5 adet öncelikli konu ta-
nimlamitir.
"Salik Kontrolü" alti adet alt balik içerir:
"Özgeçmi" çocuun önceki tibbi geçmii ile
son muayeneden bu yana olan öyküsünü öre-
necek ekilde çocuk ve ailesine yönelik sorula-
ri içerir. "Gözlem", ziyaretin balangiç noktasi
olarak çocuk ve ailesi hakkinda bir fikir edinil-
mesini salar. "Geliimin Gözlenmesi", yapi-
landirilmi geliimsel tarama testlerinin kulla-
nilmadii ziyaretlerde, geliimsel basamaklarin
ve kilometre talarinin deerlendirilmesi için
gerekli sorulari içerir. "Fizik Muayene", tam bir
fiziksel muayenenin "her salik kontrolü ziya-
retinin ayrilmaz bir parçasi olduunu" vurgular
ve muayenenin belli ya gruplarindaki çocuk-
lar için önemli olabilecek yönlerini tanimlar.
"Tarama" evrensel (tüm çocuklara uygulanan)
ve seciçi (risk deerlendirmesi sonucu yapilan)
taramalara yönelik tablolari içerir. Tablolar ta-
rama metotlarini ve risk deerlendirmesinin
pozitif olduu durumlarda yapilacaklari göste-
rir. "Ailamalar" en güncel öneriler için uygun
Web sitelerine yönlendirme yapar.
"Aileye öneriler" Uzman Kurul tarafindan
tanimlanan 5 önceliin her birini, klinisyenin
kullanabilecei kesin ifadelerle hazirlanmi ör-
nek soru ve önerileri de içerecek ekilde daha
detayli bir biçimde tanimlar.
SA¼LIK KONTROL Z¾YARET¾
Q ÖNCEL¶KLER
Salik çalianlari daha kisa sürede ve azalan geri
ödemelerle daha çok hizmet vermek zorunda
kalmak gibi zorlu bir görevle karilatii için
birinci basamaktaki pediatri bakimi giderek
deimektedir. Klinisyen ve hasta arasinda yüz-
yüze uzun süre zaman geçirme lüksü giderek
kaybolmaktadir. Salik yöneticileri, geri öde-
mesi olmayan yaklaimlari kisitlayarak, daha
iyi verimlilik arayarak, yatirimin geri dönüünü
ve göreceli-deer birimlerini hesaplayarak sa-
lik kontrol ziyaretlerine ticari bir faaliyet olarak
yaklamaktadir. Her ziyarette aileyle tartiilabi-
lecek ve tartiilmasi gereken öneriler listesinin
çok uzun olmasinin pek de gerçekçi olmadii-
nin farkinda olarak, Aydinlik Gelecekler yazar-
lari ziyaret zamaninin kisitli olmasina ramen
kapsamli bir ziyaretin nasil yapilacai ve her ya
grubu için hangi alanlarin çocuklar için daha
önemli olduuna karar verilmesi konularinda
zorlu bir görev üstlenmilerdir. Birinci öncelik
çocuklarin ve ebeveynlerin kaygilarina önem
verilmesidir. Bunun diinda, Aydinlik Gelecek-
ler Uzman Kurulu, çok youn ve kapsamli bir
çalimayla, mevcut kanitlari, uzman görüle-
rini ve koruyucu hizmetler içindeki uzmanlar
ile gerçekletirilen birçok tartimayi da dikkate
alarak 5 öncelik gelitirmitir.
Aydinlik Gelecekler, her ziyarette bu 5 önceli-
e ek olarak, her öncelie yönelik örnek sorular,
dialoglar ve aileye yapilacak önerileri de içe-
ren oldukça detayli bilgiler de salamaktadir.
Aydinlik Gelecekler'in hazirlanmasina katkida
bulunan bir çok yazar sadece neyin yapilmasi
gerektiini deil onun nasil yapilacai ve aile-
ye nasil söylenecei konularinin da önemini
fark etmilerdir. Örnein, sadece "ev içi iddeti
gözden geçirin" önerisinden çok, Aydinlik Gele-
cekler klinisyene "iddetin insanlarin hayatin-
da çok yaygin olmasindan dolayi, bu konuyu
sorgulamaya baladim. Bu sizin için bir sorun
tekil eder mi bilmiyorum, fakat gördüüm
çocuklarin birçou bakalari tarafindan zarar
görmü ebeveynlere sahip. Bazilari bu konu
açildiinda korkuyor veya rahatsiz hissediyor.
Bu soruyu rutin olarak sormaya balami bu-
lunmaktayim. Evinizde her zaman kendinizi
güvende hissediyor musunuz? Partnerinizin
veya baka bir kimsenin çocuunuzu incitme-
sinden korkuyor musunuz?" gibi sorular öner-
mektedir. Ayrica "Partnerinizin size vurmasi
veya tehdit etmesi durumunda ben veya baka
bir salik çaliani size yardim edebilir ve sizi
destekleyebilir, size yardimi olabilecek yerel
kaynaklar konusunda bilgi verebilir" gibi öne-
riler de vermektedir.
Q ÖYKÜ ALMA
Görüme tekniklerinin daha detayli bir deer-
lendirmesi için, Bölüm 4'e bakiniz.
Öykü Alma Süreci
Öykü her zaman olduu gibi kontrol ziyare-
tinin temelini oluturur. Öykü almanin nasil
yapildii ziyaretin tüm gidiatini belirler. Top-
lanan bilgiler hem bu ziyaret hem de sonraki
ziyaretler için gündemi oluturur. Çou kez,
öyküyle elde edilen bilgi çocuun tüm salik
ve geliimsel parametrelerinin iyi gitmekte ol-
duunu dorular. Öykü ayrica, ailelerin çocuk
salii ve geliimi ile ilgili daha detayli bilgi ve
rehberlik istedii konular hakkinda daniman-
lik hizmeti verilmesine olanak tanir. Dikkatli
bir öykü alma sayesinde, klinisyen ve ebeveyn
daha detayli bir inceleme veya giriim gerekti-
ren birçok durumu farkedebilir. Zaman zaman
öykü alma esnasinda, daha önceden karila-
ilmami ciddi salik, geliimsel veya sosyal
gereksinimler ortaya çikabilir. Bunun olduu
durumlarda, klinisyen ve ebeveyn ziyaretin
içeriini yeniden düzenliyebilir, konsültasyon
ve gelecekteki ziyaretlerin planini çocuun ve
ebeveynin gereksinimlerini karilayacak ekil-
de oluturabilir.
Ebeveynler ve salik çalianlari salik kont-
rolü giriimlerini paylailmi bir görev veya or-
taklik olarak gördüünde bu ziyaretler baariya
ulair. Salik çalianlarinin bu ortaklii biz gibi
sözcükler kullanarak öykü alma sirasinda açik
olarak telaffuz etmesi faydali olmaktadir. Öykü
hekim ve ebeveynin beklentilerinin ayni para-
lele getirilmesine de yardim eder.
Tablo 10-2.
Ayd·nl·k Gelecekler Ziyaretlerinin
Güçlü Yanlara Dayal· Bir Yaklaê·m Kullanarak
Ana Hatlar·
A. ¾çerik (belirli yaù gruplar¿nda baùar¿lmas¿ gereken
geliùimsel basamaklar¿n ve kilometre taùlar¿n¿n
k¿saca gözden geçirilmesi)
B. Ziyarette Öncelikler
· ¾lk öncelik ebeveynlerin kayg¿lar¿n¿ dinlemektir.
· Ayd¿nl¿k Gelecekler Uzman Kurulu her ziyarette
tart¿ù¿lmas¿ için 5 ek konuya öncelik vermiùtir.
C. Saöl¿k Kontrolü
C1. Özgeçmiù
C2. Çocuk-Ebeveyn etkileùiminin gözlenmesi
C3. Geliùimin ¾zlenmesi
C4. Fizik Muayene
· Büyümenin deöerlendirilmesi
· 2 yaù¿ndan küçükler için: aö¿rl¿k, boy, baù
çevresinin ölçülmesi ve boya göre aö¿rl¿k
· 2 yaù¿ndan büyükler için: aö¿rl¿k, boy ve
Vücut Kitle ¾ndeksi
· Her yaù ziyaretinde çocuk için önemli
olabilecek muayenenin özel önemli
ööelerinin s¿ralanmas¿
C5. Tarama
· Evrensel tarama
· Seçici tarama
· Risk deöerlendirmesi
· Risk deöerlendirmesi pozitif ç¿karsa
eyleme geçme
C6. Aù¿lamalar
C7. Diöer pratik giriùimler
D. Aileye öneriler
· Saöl¿k çal¿ùanlar¿na yönelik bilgi
· Ziyaretin 5 önceliöi için saöl¿ö¿n iyileùtirilmesi
sorular¿
· Çocuk ve ebeveyn için öneriler
Kaynak: Amerikan Pediatri Akademisi izni ile Summary of
Changes Made to the 2007 AAP Recommendations for
Preventive Pediatric Health Care (Periodicity Schedule)'dan
yeniden bas¿lm¿ùt¿r.