background image
1670
KISIM 25: Böbrek ve ¾drar Yolu Bozukluklar¿
kanalciklarda varliklarini sürdürürler. Kadin-
larda mezonefroz müllerian inhibitör madde-
sinin varliina bali olarak genellikle tamamen
ortadan kalkar.
Metanefroz memelilerde nihai böbrektir,
insanda ilk olarak beinci gebelik haftasinda
alt ekstremite bölgesinde belirir (
ekil 464-1
).
3
Metanefrik mezenkim
olarak isimlendirilen çift
katli mezenkim üreterik tomurcuk da denen ve
mezenkimin içini kaplayacak olan mezonefrik
kanalda epitelyal büyümeyi uyaran moleküller
salgilar. Bu iki doku birbirine bir kere temas
edince metanefrik böbrein oluumu ile sonuç-
lanacak karilikli uyari olaylari dizisi balar. Me-
zenkimal hücreler üreterik kanalin düzgün bir
ekilde ikili olarak uzayip dallanmasini ve topla-
yici kanallarin, pelvisin ve üreterin oluumunu
uyarirlar (
ekil 464-2
).
Karilik olarak üreterik
tomurcuun uyarilari mezenkimal hücrelerin
younlamasini ve nepron epiteline dönümele-
rini salar (
ekil 464-3
). Erikin böbrein inters-
tisyel dokularinin geliecei stromal mezenkim
gelimekte olan nefronlari ve üreterik tomurcuk
aacini çevreler. Ayni zamanda metanefrik böb-
rekte yaygin damar ai geliir.
METANEFR¾K BÖBRE¼¾N
GEL¾ø¾M¾
Pronefroz ve mezonefrozun genetik program-
lanmasinin çounluu metanefrozu taklit eder
ve mezonefrozun yokluu metanefrik agenezi-
ye neden olur. Metanefrik oluumun her adi-
mindan ve bu adimlari düzenleyen moleküler
sinyallerden izleyen bölümlerde ana hatlari ile
bahsedilmitir. Bu moleküllerin çounluu ge-
nel olarak veya böbrek gibi özel dokularda gen-
lerle oynayabilme olasilii salayan farede tanim-
lanmitir.
611
Q ÜRETER¶K TOMURCU´UN
BÜYÜMES¶
Mezonefrik (wolffian) kanaldan üreterik to-
murcuun büyümesi metanefrik böbrek gelii-
minin erken evrelerinden birisidir. Tomurcuk
balangiçta wolffian kanalinin çikinti olutur-
masi ile belirir, buradan uzar ve metanefrik
mezenkim çevresi ile dorudan temas eder.
Normal artlar altinda her wolffian kanalinda
sadece bir üreterik tomurcuk geliim yeri bu-
lunur. Metanefrik
mezenkimce salgilanan glial
cell line-derived neurotrophic faktör (GDNF)
her ikisi de wolffian kanalinda bulunan
RET
(bir tirozin kinaz reseptörü) ve GDNF ailesi
reseptörü alfa-1 (GFR
_l, bir koreseptör)'e ba-
lanarak uyarimi salar.
93-98
Ayni ekilde yeni
çalimalar GDNF/RET mutasyonlari ile ilikili in-
san böbrek anomalilerini belirlemeye balamilar-
dir.
101,102
Q ÜRETER¶K TOMURCUK
DALLANMASININ
MORFOGENEZ¶
Üreterik tomurcuk metanefrik mezenkim ile
temas ettiinde dallanmaya balamak için ek
uyarilar alir. Bu süreç insan böbreine e ge-
liim gösteren fare metanefrozunda çok geni
ekilde çaliilmitir (bakiniz
ekil 464-2
).
104
Genellikle üreterik tomurcuun çikintilari 2
yeni dala ayrilacak olan ampullayi oluturana
kadar yaygin olarak geliirler. Bir ampulladan
gelien 3 daldan oluan üçlü dallanma ve bir
gövde parçasindan tek baina dorudan geli-
en yana dallanma dier dallanma ekilleridir.
nsan dokularinda yapilan çalimalar yaklaik
15 kuaklik hizli, erken dallanma olduunu gös-
termektedir. 10.-15. kuak dallanmalar yaygin
olarak uzayarak idrarin younlatirilmasi için
gerekli medüller toplayici kanallarin oluumuna
öncülük ederler. Metanefrik geliimin sonuna
doru pek çok kortikal üreterik tomurcuk çikin-
øEK¾L 464-2.
Üreterik tomurcuöun dallanmas¿. Ç¿kar¿lm¿ù embriyonik fare böbreöinin tam kat görün-
tüsü; gestasyonel 11,5 günlük iken disseke edilip 3 gün kültür içinde büyümüù. Yeùil floresan protein
üreterik tomurcuk aöac¿n¿ iùaretlemekte. Beklenildiöi gibi çoöu dallanma iki dall¿; bununla birlikte bir yan
dallanma örneöi (ok) ve bir üç dall¿ dallanma örneöi (ok baù¿) mevcut. Görüntü = 40x büyütme.
øEK¾L 464-3.
Metanefrik nefron oluùumu. Postnatal 1 günlük fare böbreöinin hematoksilen-eozin
ile boyanm¿ù k¿sm¿. Üreterik tomurcuk ç¿k¿nt¿lar¿ (T) yoöunlaùm¿ù mezenkimin (CM) oluùumunu uyar¿r.
Yoöunlaùm¿ù mezenkim epitelyal renal keseciöe (R) dönüùür. Kesecikler yap¿sal deöiùiklikler geçirerek
virgül biçimli cisimcikleri (C), S biçimli cisimcikleri (S) ve ard¿ndan eriùkin glomerülleri (G) ve nefron
tübüllerini oluùtururlar. Metanefrik nefron geliùim yönünün düzleminde en az olgunlaùm¿ù unsurlar d¿ù
kortekste yer al¿rlar. Görüntü = 40x büyütme.