background image
1250
KISIM 18: Deri Hastal¿klar¿
Granüler hücre tabakasi üzerindeki stra-
tum korneum çapraz balanmi protein kabuk
(kornifiye zarf) ile çevrelenmi ve birçok geni
lipidden zengin lamellali hücre dii matriks
içine gömülü yassi, çekirdeksiz, lipidi azalmi
korneosit tabakalarindan oluur. Granüler ta-
baka ve stratum korneum arasinda lamellar
cisimciklerce salgilanan bu hidrofobik lipidler
stratum korneumdan su ve dier maddelerin
geçiini engelleyen birden çok membran bari-
yerini meydana getirirler. Bu lipidler derinin
önemli bariyer fonksiyonuna katkida bulunur-
lar ve di patojenlere kari koruma salarlar.
Normalde epidermal hücreler 2 haftada bazal
tabakadan granüler hücre tabakasina hareket
ederler, ince pullar eklinde dökülmeleri için
de 2 haftaya daha ihtiyaç duyarlar. Psoriazis
gibi bazi hiperproliferatif hastaliklarda bu geçi
süresi 2 ile 4 güne inmektedir.
Nöral yarik kökenli melanositler dendritleri-
nin komu epidermal hücreler ile etkiletikle-
ri bazal keratinositler arasinda dailmilardir.
Melanositler melanin granüllerini sentezle-
yerek bu dendritlerce epidermal hücrelere
transfer ederler. Koyu pigmentli deriler daha
çok melanosite sahip deildir ama melanin
granülleri daha büyük, daha youn melanin
içerirler ve daha üst epidermal tabakalarda
kalirlar. Kemik ilii kaynakli Langerhans hüc-
releri de dendritiktir ve epidermal hücreler
arasinda dailir fakat suprabazal dailim gös-
terirler. Langerhans hücreleri antijen tanima ve
ilenmesinde görev alir ve keratinositler ve T
lenfositlerle immün aracili reaksiyonlarda et-
kileirler. Bu hücrelerin çoalmasi Langerhans
hücreli histiyositozlarda görülür.
Dermal-epidermal bileke ya da bazal
membran zon, (1) büllöz pemfigoid antijen,
laminin 332 zincirleri, integrin
6
ve
4,
plek-
tin içeren özel balanti plakalariyla, hemides-
mozomlar, bazal epidermal hücrelerin plazma
membranlari; (2) laminin 1 içeren lamina lu-
sida; (3) çounlukla tip IV kollajen ve laminin
1'den olumu lamina densa; ve (4) balayici
fibriller, bazal membrani üst dermise balayan
tip VII kollajen topluluunden meydana gelir.
Bazal membran zonun dier bileenleri fibro-
nektin, tip V kollajen, entaktin/nidojen ve pro-
teoglikanlardir. Bazal membran proteinlerine
kari otoimmün reaktivite ya da mutasyonlar
genetik ya da otoimmün büllü hastaliklarin
olumasi ile sonuçlanir.
Epidermisi destekleyen ve hacim ile fiziksel
esneklik salayan dermis göreceli olarak hücre-
siz, fibröz bir dokudur. Temel hücresel bileeni
tip I ve III kollajen, elastin,dier hücre dii mat-
riks proteinlerini sentezleyen fibroblastlardir.
Dermis epidermisin hemen altinda yer alan ve
dermal papillalari dolduran yüzeyel ya da pa-
piller dermis ve altindaki kaba yapidaki kolla-
jen liflere sahip retiküler dermis olmak üzere
bölümlere ayrilmitir. Dermis uyari, besin ve
baiiklik sistem hücrelerini deriye getiren ve
deriden taiyan sinir, kan damari ve lenfatik-
lerce boydan boya örülmütür. Perivasküler
mast hücreleri ve doku makrofajlari da dermi-
sin üyeleridir. Subkutan doku, kan damarlari ve
sinirler içeren fibröz septayla çevrili ya hücre-
leri ya da adipositlerden oluur.
Deri ekleri epidermisten köken alan özel-
lemi yapilardir. Kil follikülleri, folliküler ke-
ratinositlerin fetal hayatin sekiz ile dokuzuncu
haftalarinda dermise doru büyümesiyle orta-
ya çikar. Killar üç tipte siniflandirilirlar: lanu-
go, vellus ve terminal. Lanugo killar normalde
yalnizca fetal hayatta bulunurlar ve çou hami-
leliin son üç ayinin ilk kisminda rahim içinde
dökülürler. Bu nedenle doumda yaygin lanu-
go önemli ölçüdeki prematüritenin gösterge-
sidir. Terminal killar airlikli olarak saçli deri,
kalar ve ergenlikten sonra koltuk alti ve pubik
bölgede bulunan kalin ve daha uzun killardir.
Vellus killari vücudun dier tüylü yerlerindeki
daha ince, kisa ve daha az pigmente killardir.
Kil follikülleri birkaç yillik büyüme fazini (ana-
gen faz) takip eden kisa gerileme fazi (katagen
faz) ve üç aylik dökülme fazli (katagen faz) bir
döngüden geçerler. Normalde kil follikülünün
büyümesi e zamanli deildir ve anagen fazin
süresi ve bu nedenle saçin boyu, genetik ola-
rak belirlenir. Hastalik ya da çocuk dourma
gibi stresli olaylar folikülleri aniden dinlenme
fazina geçirerek 2-4 ay sonra belirgin saç dö-
külmesi (telogen effluvium) meydana getire-
bilir. Killarin uzamasi, kil folikülü içerisindeki
testosteronun 5 redüktaz enzimi ile aktif me-
taboliti 5-dehidrotestosterona dönümesiyle
denetlenen, deiken derecede, vücut bölgesi-
ne bali olarak, androjen baimlidir.
Killar gibi tirnaklar da keratinize hücrele-
rin sert kati kitleleridir. Tirnaklar kutikulanin
altinda uzanan tirnak matriksi ve tirnain
proksimal beyaz bölümü, lunuladan oluurlar.
Tirnain distal ve görünür bölümünün altinda
bulunan tirnak yatai iyi vaskülarize ve inner-
vedir. Lateral tirnak kenarlari lateral tirnak
katlantilari tarafindan oluturulan oluklarda
serbest olarak uzanirlar. Hiponiyum tirnak
plainin distal serbest kisminin altindadir.
Hücreler Arasi
Lamella
Siki Balar
Boynuzsu Tabaka
Granüler Tabaka
Spinöz Tabaka
Bazal Tabaka
Bazal Lamina
Keratohiyalin
Lamellar Cisimcikler
øEK¾L 356-1.
Epidermisin ùekilsel görünümü. (
Kaynak: Williams ML: The ichthyoses: pathogenesis
and prenatal diagnosis. Pediatr Dermatol 1:25, 1983.)