background image
BÖLÜM 381
Gastrointestinal
Sistemin Normal
Yap¿s¿ ve Fonksiyonu
Alan N. Mayer
Çeviri: Gökhan Baysoy
ANATOM¾ VE H¾STOLOJ¾
Gastrointestinal sistem (GS) aizda balayip
anüste sonlanan tübüler bir yapidir (ek. 381-
1). Gastrointestinal sistemin temel fonksiyo-
nu gidalarin sindirilmesi ve besin ve sivilarin
emilmesidir. Sistem dört alt bölgeye ayrilmi-
tir: (1) ösefagus, (2) mide, (3) ince bairsak ve
(4) kalin bairsak. Karacier ve pankreas, ince
bairsain balangici olan duodenuma açilan
kanallar araciliiyla dorudan GS ile balan-
tilidir. Hücresel düzeyde, bairsak tüpü doku
yapisi baindan sonuna kadar dört konsant-
rik (içiçe) tabakadan olumaktadir.
1
çten dia
doru bu tabakalar sirasiyla (1) mukoza, (2)
submukoza, (3) muskularis propria (eksterna)
ve (4) adventisya ya da serozadir. Mukoza, epi-
tel, lamina propria ve muskularis mukozadan
meydana gelmektedir (
ekil 381-2
).
Gastrointestinal sistem epiteli sürekli yeni-
lendii için yüksek çoalma kapasitesine sa-
hiptir. Yeni epitel hücrelerinin kaynai, bazal
bölgede yer alan kök hücre bölmesidir.
2
Epitel ve lamina propria arasindaki siniri
bazal membran oluturmaktadir. Bazal memb-
ran, epitel ve lamina propria hücrelerinin üret-
tii hücre dii matriks proteinlerinden olu-
mutur. Bazal membran, epitel farklilamasi ve
ilevsellii açisindan önemlidir.
Lamina propriada epitel hücrelerinin çoal-
masi ve farklilamasini düzenleyen fibroblast
ve miyofibroblastlar bulunmaktadir. Bunla-
rin diinda lamina propriada epitel tabakasini
destekleyen ve patojen invazyonuna kari ko-
ruyucu olan baiiklik hücreleri, sinirler, lenfa-
tikler ve kan damarlari yer almaktadir. Lamina
proprianin içine gömülmü olan ve epitel yü-
zeyiyle süreklilik gösteren epitel bezleri lüme-
ne açilmaktadir. nce bir düz kas tabakasi olan
muskularis mukoza, mukozayi submukozadan
ayirmakta ve destek ve hareketlilik salamak-
tadir.
Submukozada destekleyici kollajenöz lifler,
büyük kan damarlari, lenfatikler, ganglia ve
nadir lenfoid foliküller yer almaktadir. Duode-
numun submukozasinda ek olarak mide asidi-
tesini tamponlamak için bikarbonat salgilayan
Brunner bezleri bulunur.
Muskularis propria, aralarinda miyenterik
pleksusu oluturan sinir ve ganglia tabakasinin
yer aldii iki düz kas tabakasindan olumakta-
dir. Dairesel iç ve uzunlamasina di kas tabaka-
sinin egüdümlü olarak kasilmasi ve gevemesi
bairsak hareketleri için gereklidir.
En di tabaka olan adventisya ba dokusu ve
ya içerir. Gastrointestinal sistem birçok böl-
gede mezenter ya da seroza kilifiyla tamamen
sarilmitir. Bu kilif, bairsaklari vücut duvarina
balamakta, ana kan damarlari ve lenfatiklerin
bairsaa ulamasini salayan kanal görevini
görmektedir.
Genel olarak benzeen yapiya karin, doku
katlarinin, en çok da mukozanin özellemesi
gastrointestinal sistemin farkli anatomik böl-
gelerinin özel ilevlere sahip olmasini salar.
Q ÖSEFAGUS
Ösefagus, yutain arkasindan mideye uzanan,
yiyeceklerin mideye geçmesini salayan bir
geçit gibi çalimaktadir. Ösefagus epiteli, ye-
nen yiyeceklerin geçii sirasindaki sürtünmeye
kari koyabilmek için, keratinize olmayan, çok
katli yassi epitelden olumutur. Submukozal
bezlerin sümüksü salgilari kayganlatirma ve
asitten koruma görevi görürler.
Ösefagusun muskularis propriasi, üst üçte
birlik bölümde iskelet ve düz kas liflerinin ka-
riimindan, orta üçte birlik bölümde kariik
liflerden ve alt üçte birlik bölümde düz kaslar-
dan olumaktadir. Ösefagusun üst ve alt uçlari
muskularis proprianin tonik kasilmalari saye-
sinde kapali durmaktadir. Bu sfinkterler yutma
sirasinda egüdümlü biçimde gevemektedir.
Gastrointestinal Sistem
Bozukluklar¿
KISIM 21
Colin D. Rudolph,
Editör
Figen Gürakan,
K·s·m Çeviri Editörü
1
PART
Belirti ve Bulgular