Neonatal Mortalite
ve Morbidite
Çeviri: Zeynep ¾nce
rinin önemli bir göstergesidir. Her yil yaklaik
4 milyon doumun olduu Amerika Birleik
Devletlerinde bebek ölüm hizi 1000 canli do-
umda yedidir. Bebek ölümünde en yüksek
risk doumdan sonraki 24 saat içindedir, fakat
mortalite ve morbidite, doumdan hayatin ilk
28 gününe kadar olan tüm yenidoan dönemi
boyunca yüksek kalir. Amerika Birleik Dev-
letlerinde her yil, gebeliklerin yaklaik %1'inde
fetal ölüm, %0.5'inde de neonatal ölüm görül-
mektedir.
olduklari dönemlerdir çünkü santral sinir sis-
temi hasari hayat boyu sürecek morbidite ve
nörogeliimsel bozuklua neden olabilir. Gebe-
liin 28.haftasindan hayatin 28.gününe kadar
devam eden perinatal dönem, mortalitenin en
yüksek olduu dönemdir. çinde bulunduu-
muz modern çada, airi-düük-doum-tartili
bebeklerin sakalimi nedeniyle, postneonatal
mortalite de bebek ölüm hizina önemli katkida
bulunmaktadir.
ölümlerinin azaltilmasi ve anne ve bebek sa-
liinin iyiletirilmesi yüksek öncelikli konu-
lardir. Tanimlar arasindaki farkliliklar, ülkeler,
eyaletler, bölgeler ve merkezler arasinda istatis-
tik karilatirma yapmayi zorlatirmitir. So-
nuçlari karilatirmak ve müdahaleleri planla-
mak için standart tanimlar kullanmak arttir:
tational age, AGA): Belli bir gestasyon yaina
göre doum tartisi 10. ve 90. persentiller ara-
sinda olan bebek. Bebek 10. persentilin altin-
daysa gestasyon yaina göre küçük (small for
gestational age, SGA), 90.persentilin üzerin-
deyse gestasyon yaina göre iri (large for gesta-
tional age, LGA) olarak kabul edilir.
Doum tartisi: Bir bebein doumdan hemen
sonra veya mümkün olan en kisa süre sonra
ölçülen ve gram olarak ifade edilen tartisidir.
Fetal ölüm: Gebelik süresinden baimsiz ola-
rak, bir insan konsepsiyonu ürünü olan fetus
ve plasentanin, anneden tamamen ayrilmadan
veya çikarilmadan önce ölmesidir; ölümün ka-
niti, bu ayrilma veya çikarilmadan sonra fetu-
donu pulsasyonu ya da istemli kaslarda belir-
gin hareketler gibi hayat belirtilerinin olmama-
sidir. Kalp atimlari geçici kalp kasilmalarindan;
solunum da anlik solunum çabalarindan veya
iç çekmeden ayrilmalidir. Bu tanim gebeliin
sonlandirilmasini kapsamaz.
Gestasyon yai: Gebeliin canli bir doum ya
da fetal ölümle sonuçlanmasindan baimsiz
olarak son adetin ilk günü ile (tahmin edilen
konsepsiyon zamani deil) doumun olduu
gün arasinda geçen hafta sayisidir.
Bebek ölümü: Doumdan 1 yaina kadar olan
sürede, ancak 1 ya dahil olmamak üzere, ger-
çekleen tüm ölümler.
Canli doum: Gebelik süresinden baimsiz ola-
rak, anneden tamamen ayrilan veya çikarilan
bir insan konsepsiyon ürününün, bu ayrilma
veya çikarilma sonrasinda, göbek kordonu ke-
silsin veya kesilmesin ya da plasenta ayrilsin
veya ayrilmasin, nefes almasi veya kalp atimi,
göbek kordonu pulsasyonu ya da istemli kas-
larda belirgin hareketler gibi herhangi bir hayat
belirtisi göstermesidir. Kalp atimlari geçici kalp
kasilmalarindan; solunum da anlik solunum
çabalarindan veya iç çekmeden ayrilmalidir.
Düük doum tartisi: Gestasyon yaindan ba-
imsiz olarak doum tartisi 2500 g altinda olan
tüm yenidoanlar.
Neonatal ölüm: Canli doan bir bebein 28
günlük olmadan önce ölmesi.
Perinatal ölüm: Gebeliin 28.haftasi ile hayatin
28.günü arasinda olan ölüm. Perinatal morta-
lite ölçütleri gestasyon yaindan çok spesifik
tartiya dayanmalidir ve perinatal mortalite
göstergeleri de, kayiplardan benzer faktörlerin
sorumlu olduu varsayimiyla, fetal ölümlerle
sadece kisa süreli sakalimi olan (birkaç gün
veya hafta) canli doumlari birletirir.
Postterm: Son adet tarihinin ilk gününden iti-
baren hesaplanan 43.haftanin ilk gününden
(295.gün) sonra doan tüm yenidoanlar.
Preterm: Son adet tarihinin ilk gününden itiba-
ren hesaplanan 37.haftanin son gününe (259.
gün) kadar doan tüm yenidoanlar.
Term: Son adet tarihinin ilk gününden itibaren
hesaplanan 38.haftanin ilk günü (260.gün) ile
42.haftanin son günü (294.gün) arasinda do-
an tüm yenidoanlar.
bakimin çeitli düzeylerde bölgeselletirilmesi
(bk,
piyasa kurallari ve ekonomik koullar, 1990'lar-
da bölgeselletirmeyi engellemitir. Ancak ka-
nitlar halen, düük doum tartili bebekler için
en iyi sonuçlarin, bu bebeklerin (eskiden III.
düzey olarak bilinen) büyük ileri-uzmanlami
(YYBÜ) hasta sayilari günlük ortalama 15'ten
fazla olan ünitelerde domalari halinde elde
edilebileceini göstermektedir. Devlet hastane-
lerinin yenidoan youn bakim ünitelerinde
hem sayi olarak çok fazla arti olmu hem de
bu ünitelerde tedavi edilen vakalar daha kar-
maik hale gelmitir. Çok-düük-doum-tartili
bebekler arasinda en düük mortalite, yüksek
düzeyde bakim veren ve ayni zamanda hasta sa-
yisi da yüksek YYBÜ olan hastanelerde doan
bebeklerin mortalitesidir, bu da benzeri kurum-
lardan daha fazla yararlanmanin çok-düük-
doum-tartili bebeklerde mortaliteyi azaltabile-
ceine iaret etmektedir. Daha küçük III. düzey
YYBÜ'leri ve II+ ve II. düzey YYBÜ'lerinde
(uzmanlami) doan bebeklerde riske-göre-
düzeltilmi neonatal mortalite, bu ünitelerin bü-
yüklüünden baimsiz olarak, YYBÜ olmayan
hastanelerden anlamli düzeyde farkli deilken,
büyük ileri-uzmanlami YYBÜ'leri olan has-
tanelere göre anlamli olarak daha yüksektir.
olan doumlarin maliyeti, YYBÜ olan dier
hastanelerde olan doumlardan daha fazla de-
ildir. Yüksek riskli ileri-uzmanlami YYBÜ
bakimi üzerinde younlamak, maliyeti artir-
madan neonatal mortaliteyi azaltabilir.
ler, ciddi konjenital anomaliler yaninda kar-
diyorespiratuar hastaliklar ve dier majör or-
gan yetersizliklerinde de bebeklerin sakalim
ansini artirmitir. Airi düük doum tartili
ve gestasyon yai küçük olan bebeklerin prog-
nozu da önemli ölçüde iyilemitir.
tartisi, gestasyon yai, cins, doum yeri ve int-
rauterin büyümeye ek olarak, gruplarin tanim-
lanmasinda, tedaviye balama veya son verme
kriterlerinde, sakalim için bildirilen sürede ve
bakimda çok fazla farkliliklar vardir. Amerika
Birleik Devletlerinde perinatal mortalite hizi
sürekli olarak azalarak 1990'dan 2003'e %10
oraninda azalmitir. 2002-2003 yillari arasin-
da perinatal mortalite hizi 1000 canli doum
ve fetal ölümde 6.74 olarak en düük noktasi-
na erimitir. Son zamandaki düü geç fetal
ölümlerdeki azalmaya balidir. 2004 yilinda
ABD'de fetal mortalite hizi 1000 canli doum-
da 6.20'dir (gestasyon yai 20 hafta veya üzerin-
de olan fetal ölümler) ve fetal ölümler en çok
ergenlerde, 35 yaindan büyük annelerde ve
çoul gebeliklerde görülmütür. Irk önemli bir
rol oynami ve Hispanik olmayan siyah kadin-
lardaki hiz (1000'de 11.25) Hispanik olmayan
beyaz kadinlardaki hizdan çok daha yüksek
bulunmutur (1000'de 4.98).