background image
BÖLÜM 222
Bakteriyel
Patogenez
Janet R. Gilsdorf ve Carl F. Mars
Çeviri: Asl¿nur Özkaya Parlakay
Bakteriler, taidiklari bazi karakteristik özel-
liklerle organizmanin hayat eklini belirleyen
bir takim fonksiyonel aktivitelerde bulunmak-
tadirlar; bunlar organizmanin konaktan kona-
a nakli, konak hücre ve dokulara tutunmasi,
konak dokulara invazyonu, spesifik konak çev-
relerinde büyümenin hizlandirilmasi veya im-
mün sistemden kurtularak konak savunmasin-
dan kaçinmasi ve intraselüler büyüme olarak
özetlenebilmektedir.
KONAK-BAKTER¾ ¾L¾øK¾LER¾
Bakteriyel enfeksiyonlar, enfeksiyonun ortaya
çiktii konak olan insan ve neden olan bakteri
arasindaki kompleks etkileimler sonucunda
ortaya çikmaktadir. Hasar çerçevesi
1
olarak
bilinen bu konak-bakteri etkileimleri süreen
bir dinamik içinde olmakta ve aaidaki gibi
özetlenebilmektedir.
1. Maruziyet: bakteriyel enfeksiyonun ba-
layabilmesi için temas gerekmektedir, bu
temas direkt cilt temasiyla cilde maruziyet,
nefes alma sonucunda solunum yolu ile
maruziyet, beslenme sonucunda sindirim
yoluyla maruziyet gibi pek çok farkli ekil-
de ortaya çikabilmektedir.
2. Edinme: insan cildi veya mukozal yüzeyler-
deki spesifik reseptörlere organizmalarin
balanmasindan sorumlu spesifik balan-
ma mekanizmalarinin araciliiyla konak
ve bakteri arasinda direkt bir etkileim ger-
çeklemekte ve bakteri bu yolla edinilmek-
tedir.
3. Süreklilik:
bakterinin insan konai üzerinde
veya içindeki süreklilii zamana (dakikalar
kadar kisa ya da ömür boyu gibi uzun) ba-
li bir faktördür, bu zaman süresince bakte-
rinin konaa veya dokulara bali kalmasi
ve konak-bakteri arasindaki balanma, içi-
ne alma, entoksikasyon veya immünite gibi
interaktif etkileimlerin süreçleri gerçek-
lemektedir. Bakterinin konak üzerinde ya
da içinde bakteriyel replikasyonla birlikte
süreklilii enfeksiyondur.
2
Bakteri ve konak
arasinda konaa zarar vermeyen karilikli
iliki kommensalizmdir. Kolonizasyon zarar
vermeden bulunmadan (kommensalizm)
immün hasara yol açan uyariya kadar olan
ölçekte deien sürekliliin devamidir..
4. Hasar: bakterinin konak üzerindeki etki-
sidir ve hastaliin olumasi anlamina gel-
mektedir. Hasar toksinler ya da bakterinin
varliiyla uyarilan konak immün faktörleri
gibi bakteriyel faktörlerden direkt olarak
kaynaklanabilmektedir.
5. Hastalik:
bakteriyel enfeksiyonla ilikili ko-
nak hasarinin yol açtii klinik bulgulardir
(örn. semptomlar).
6. mmünite: bakterinin varliina konak ya-
nitidir ve doal ya da adapte olan immün
sistemi kapsayabilmektedir. Her ne kadar
immünite konai gelecekteki enfeksiyon-
dan koruyabilmekte ya da bakterinin te-
mizlenmesini salayabilmekte ise de konak
hücre ya da dokulara zarar verilmesinde
katkida bulunabilmektedir.
7. Temizlenme:
bakterinin insan konaindan
temizlenmesi konak bakteri etkileiminde-
ki çeitli safhalarda gerçekleebilmekte ve
konak hücreye baliliin kaybiyla bakteri-
yel ayrilma, konak hücrelerin dökülmesiy-
le bakterinin atilmasi veya immün aracili
bakteriyel lizis veya fagositoz gibi bir takim
süreçler sonucunda gerçekleebilmektedir.
Konak-bakteri etkileim spektrumunda
farkli bakteriler insan konaiyla pek çok fark-
li ekilde etkilemektedir. Temasi, edinilmeyi
ve mikroplarin asemptomatik sürekliliini,
enfeksiyon da dahil olmak üzere içeren kom-
mensalizm, konakla kendine özgü bir etkilei-
mi içermekte, her zaman hasar ya da hastalia
neden olmayabilmektedir. Elde edilen sonuç
Tablo 222-1
'de özetlendii gibi multifaktöriyel
olarak düzenlenen pek çok bakteriyel ve konak
faktörlerine balidir.
Enfeksiyon Hastal¿klar¿
KISIM 17
Anne A. Gershon ve Peter J. Hotez,
Editör
Ateù Kara,
K·s·m Çeviri Editörü
1
PART
Enfeksiyon Hastal¿klar¿n¿n Prensipleri