background image
90
KISIM 3: Nutrition
orijinal tablolara http://www.iom.edu/Object.
File/Master/21/372/0.pdf.'den ulailabilir.
ÖZGÜN BES¾NSEL
GEREKS¾N¾M
Besinleri sekiz büyük kategoriye ayirmak
kullanili olmaktadir: (1) su, (2) enerji, (3)
proteinler, (4) karbohidratlar, (5) yalar, (6)
vitaminler, (7) büyük mineraller, (8) eser ele-
mentler. Her bir kategori, salikli çocuklarda
ve hastalik anindaki deien gereksinimlere
göre tartiilmitir.
Q SU
Su, genç erikinlerin vücutlarinin ortalama
%50-60'ni, süt çocuklarinin ise %70-75'ni olu-
turur. Vücut airliinin yüzdesi olarak ifade
edilen toplam vücut suyu, fonksiyonel ya, cin-
siyet ve vücut kompozisyonudur. Toplam vücut
suyu yala beraber azalir ve vücut ya oranina
göre deiir. Su ve elektrolit dengesi, ayrintili
olarak 466. bölümde tartiildii gibi oldukça
hassastir.
Yeterli miktarda sivi olmaksizin, yeterli dü-
zeyde besinlerin salanmasi, dehidratasyon,
airi sivi solüt yüklenmesi ve kalorinin etkisiz
bir ekilde kullanilmasi ile sonuçlanir. Su için
bireysel gereklilik, toplam su kaybi tarafindan
belirlenir. Su kaybi, sensible veya insensible
kayiplari, renal konsantrasyon kapasitesini,
toplam besin ve su alimini yansitir. Özellikle
süt çocuklari, geni yüzey alanlarindan dolayi
insensible kayiplarinin daha fazla olmasi ne-
deniyle suya daha fazla gereksinim göstererek,
dehiratasyona daha yatkin olmaktadirlar. On-
larin ayrica, vücut suyunun yüksek orani var-
dir ve solüt yüklenmesi için böbrekleri sinirli
kapasiteye sahiptir, bozulmu idrar konsant-
rasyonu vardir ve susuzluklarini ifade etmeleri
yeterli deildir.
Bireysel su gereksinimi oldukça deiken ve
karmaiktir. Su için yeterli alim, klinik açidan
ayarlanmitir,
Tablo 23-1
tahmini ortalama sivi
gereksinimi için yararli bir metod göstermek-
tedir. Diyare, renal hastalik, kardiyopulmoner
yetmezlik, ate veya katabolik stres nedeniyle
kayip olursa, ek su ilavesi salanmalidir.
Süt çocuklari için, anne sütü ve formula
mamalar, balica sivi gereksinimini karilarlar.
Anne sütü ve standart enerji dansiteli formu-
lalar (20 kcal/oz veya 0,66 kcal /ml) ortalama
%89 su içerir. Sindirilen sütün oksidasyonun-
dan üretilen su ile beraber, hacmin ortalama
%95'i tüketilen serbest su olarak sonuçlanir.
Böbrekler tarafindan atilan solütlerin kon-
santrasyonu (potansiyel renal solüt yükü veya
PRSL), bebek formulalarinin tasarimi ve üreti-
mi sirasinda dikkate alinmalidir.
Kullanilan süt bazli formulalar için PRSL,
yaklaik 135 mOsm/L (20 mOsm/100 kcal),
soya proteini bazli formulalar için yaklaik
160 mOsm/L (24 mOsm/100kcal)'dir. Zit
olarak, tam inek sütünün 308 mOsm/L (46
mOsm/100 kcal) ve yasiz sütün 326 mOsm/L
(93 mOsm/100 kcal)'dir. Yüksek PRSL'li for-
mula kullanimi, bebeklerin hipertonik dehid-
ratasyonuna neden olurken, 20-26 mOsm/100
kcal'lik formula kullanimi su dengesi için gü-
venlik salar ve bu yüzden önerilmektedir.
Q ENERJ¶
Enerji, yaamin biyokimyasal olaylarinin yü-
rütülmesi ve fiziksel çalimanin salanmsi için
gereklidir. Enerji, sindirimden sonra edini-
len kimyasal enerji olan yiyecekler tarafindan
oluturulur. Enerji için ölçüm birimi, joule
veya kaloridir (1 joule=4200 cal). Kilokalori
1000 kaloriye eittir veya 1 kg suyun 1 ºC tara-
findan buharlatirilmasi için gereken isi ener-
jisi miktari kadardir. Bir çocuun diyetindeki
yiyeceklerden olan enerji, karbohidrat (4 kcal/
kg), ya (9 kcal/kg) ve proteinden (4 kcal/kg)
kaynaklanmaktadir. Erikinlerde (ve bazi adö-
lesanlarda), etanol (7 kcal/kg) `de enerji kayna-
ina katki salayabilir.
Dünya Salik Örgütü, bireyin enerji gerek-
sinimini, bireyin vücut büyüklüü, komposiz-
yonu ve uzun dönem salikli yaam için or-
talama ekonomik ihtiyaç ve sosyal arzulanan
fiziksel aktiviteye izin veren fiziksel aktiviteyi
salamak üzere, enerji harcamasini dengeleyen
yiyeceklerden alinan enerji seviyesi olarak ta-
nimlar. Çocuklar, hamile veya emziren kadin-
larda, enerji gereksinimi, dokularin depolan-
masi veya sütün sekresyonuyla ilikili durumu
da içerir.
Enerji gereksinimi yüksek oranda bireyseldir
ve salikli kiiler arasinda da oldukça deiken-
dir. Hastalik veya aktivite sirasinda, enerji ge-
reksinimi ilave stres de hesaba katilarak ayar-
lanmalidir. Pek çok klinik durumlarda, çocuk-
lar için enerji gereksinimi, yaa, farzedilen vü-
cut büyüklüüne, fiziksel aktiviteye ve büyüme
hizina göre tahmin edilir. Enerji gereksinimi
için öneriler; tahmini büyüklük ve aktiviteye
dayandirilmitir. Salikli bireyin enerji ihtiya-
ci, büyüme ve fiziksel aktivite seviyesine izin
veren tahmini enerji gereksiniminden (EER)
tahmin edilebilir.
Tahmini enerji gereksinimini elde etmek
için formüller
Tablo 23-2
'de gösterilmitir.
3 ya itibariyle kizlar ve erkekler arasinda-
ki önerilen enerji ihtiyaci, aktivite ve puberte
balangiç yalarindaki deikenlik dolayisiyla,
farklilik göstermektedir. Aktivite kadar, puber-
Tablo 23-1.
Günlük Tahmin Edilen Ortalama
S·v· Gereksinimi
Vücut Aë·rl·ë·
S·v· Gereksinimleri
1-10 kg
100 ml/kg
11-20 kg
1000 ml + her 10 kg için
50 ml
21 kg
1500 ml + her 20 kg için
20 ml
Tablo 23-2.
Tahmin Edilen Enerji Gereksinimi
Yaê
Tahmin Edilen Enerji Gereksinimi Denklemi
0-3 ay
(89 x aö¿rl¿k [kg] -100) + 175 kcal
4-6 ay
(89 x aö¿rl¿k [kg] -100) + 56 kcal
7-12 ay
(89 x aö¿rl¿k [kg] -100) + 22 kcal
13-36 ay
(89 x aö¿rl¿k [kg] -100) + 20 kcal
Erkekler, 3-8 yaù
88,5 (61,9 x yaù [y]) + PA x (26,7 x aö¿rl¿k [y] + 903 x boy [m]) + 20 kcal
K¿zlar, 3-8 yaù
135,3 (30,8 x yaù [y]) + PA x (10,0 x aö¿rl¿k [y] + 934 x boy [m]) + 20 kcal
Erkekler, 9-18 yaù
88,5 (61,9 x yaù [y]) + PA x (26,7 x aö¿rl¿k [y] + 903 x boy [m]) + 25 kcal
K¿zlar, 9-18 yaù
135,3 (30,8 x yaù [y]) + PA x (10,0 x aö¿rl¿k [y] + 934 x boy [m]) + 25 kcal
PA, fiziksel aktivite katsay¿s¿:
PA= 1.00 eöer tahmin edilen PAL (fiziksel aktivite seviyesi) 1 <1,4 (sedanter) ise
PA= 1.16 eöer tahmin edilen PAL 1,4 <1,6 (düùük aktivite) ise
PA= 1.31 eöer tahmin edilen PAL 1,6 <1,49 (aktif) ise
PA= 1.56 eöer tahmin edilen PAL 1,9 <2,5 (çok aktif) ise