background image
885
Enfeksiyon Kontrolü
sivilariyla ellerin kontaminasyonu, virus aero-
sollerinin inhalasyonu; direkt insandan insana
seksüel ya da cilt yoluyla temas; indirekt olarak
kan araciliiyla insandan insana temastir. Ge-
çi ayrica bu çevrelerde hayatta kalabilen virus-
lerde kontamine su, yiyecek, biyolojik ürünler
araciliiyla da olabilir. Etkili geçi virusun ha-
yatta kalabilmesi ve viral hayat döngüsünün
devam edebilmesi için anahtar unsurdur.
V¾RAL PATOGENEZ ¾Ç¾N
ÖZGÜL ÖRNEKLER
Bir önceki kisim viral patogenezin basamak-
larina odaklanmiti. Her virus enfekte etmek
ve konakta hayatta kalabilmek için kendi me-
kanizmalarini gelitirdiinden sadece genel
prensipler belirtilebilir. Daha önce de belirtil-
dii gibi özgül bir virus enfeksiyonuna direnç
konain genetiine, yaina viral ailamanin
büyüklüüne bali olarak deiebilir. Paramy-
xoviridae viruslari özellikle broniyolitin ana
nedenleri olan insan parainfluenza viruslari
(HPIV), respiratuar sinsityal viruslar ve latent
viral enfeksiyon varisella-zoster virusu (VZV)
ile enfeksiyonun patogenezinin özgül molekü-
ler mekanizmalarini gösteren detayli örnekler
DVD'de bulunmaktadir.
KAYNAKLAR
Kaynaklar için DVD'ye bakiniz.
BÖLÜM 225
Enfeksiyon Kontrolü
Margaret C. Fisher
Çeviri: Asl¿nur Özkaya Parlakay
Hastane enfeksiyonu kontrol programlari has-
talar ve personeli enfeksiyöz hastalik kapmak
ya da hastalii taimaktan korurlar.
1-4
Sürve-
yans ve raporlama esnasinda, hastane kaynakli
enfeksiyonlar tanimlanir ve böyle enfeksiyon-
lari sinirlamak için politikalar gelitirilir. Joint
Komisyonu ve Uluslararasi Joint Komisyonu
uygun enfeksiyon kontrol uygulamalarinin
salandiindan emin olmak için hastaneler
ve dier salik sistemlerini inceler. Enfeksiyon
kontrolü tüm salik çalianlarini kapsayan bir
ana hasta güvenlii çabasidir.
5-7
Ayaktan hasta bakiminda da enfeksiyon
kontrolü eit önemdedir.
8-17
Her ne kadar
ayaktan hasta kliniklerinde az bahsedilen bir
konu da olsa enfeksiyon kontrolü bu merkezle-
rin iç düzeni ile ilgili bir konudur. Amaç yatan
hastalardakiyle aynidir: personel ve hastalarin
hastalik kapmasindan veya hastalii taimasin-
dan korumak.
GEǾø
Etkili enfeksiyon kontrolü için enfeksiyöz ajan-
larin geçi yollarinin anlailmasi gerekmek-
tedir.
21
geçiin en sik yolu eller araciliiyladir.
Eller pek çok çeit kontamine obje veya vücut
bölgesiyle temas halinde olduundan; orga-
nizmalar eller üstünde bir insandan dierine,
bir vücut alanindan dierine hareket edebilir.
Eller bakterilerin, funguslarin, parazitlerin ve
viruslarin geçiinde sikça belirtildiinden en-
feksiyon kontrol programlarinda el yikama ana
unsurdur.
22-26
Bazi patojenler küçük ya da daha büyük
damlaciklarda aerosoller içindedir. Küçük
damlaciklar hava akimiyla tainip asili kalabi-
lir; büyük damlaciklarin bir insandan dierine
geçebilmesi için yakin temas gerekir.
21
Oral
sekresyonlar, nazal akinti veya idrar gibi vü-
cut sivilari enfeksiyon geçii için hem çocuklar
arasinda hem de çocuklar ve salik çalianlari
arasinda yaygin yöntemlerdir. Bakteri, fungus-
lar ve "mite"lar gibi cilt organizmalari çocuklar
ve bakicilari arasinda direkt temasla geçebilir.
Pek çok çeit yabanci cihaz da enfeksiyöz
ajanlarin geçiine dahil olabilir. Steteskop,
"pager"lar,
27,28
cep telefonlari, termometre
kutulari ve bilgisayar mouse'unun patojenler-
le kolonize olduu, hastanedeki oyuncaklar
ve ofisler gibi gösterilmitir.
29,30
Bu patojenler
cihazlardan ele ya da dier bir kiiye giderler.
Çou zaman bu, hastalikla sonuçlanmaz, an-
cak bu cihazlar patojenler için rezervuar görevi
görürler.
31
Takma tirnak ve tirnak uzaticilarin
servislerde patojenlerin yayilimindan sorumlu
olduu bildirilmitir.
32
KAZANILMA YER¾
Enfeksiyonun yeri ve siklii konaa ve çevre-
deki patojenlere balidir. Hastanede yatirilarak
izlenen çocuklar dier hasta çocuklara, cerrahi
ya da radyoloji ünitelerine, koridorlara ve oyun
odalarina maruz kalirlar. nceleme ve tetkikler
enfeksiyona neden olan mikroplarin kazanilma
ansini arttirir.
42
Enfeksiyon riski en yüksek
olan hastalar altta yatan immün sorunlari olan
ve youn bakim ihtiyaci olan hastalardir.
42,43
Pediyatrik servislerde tedavi alan hastalarda
enfeksiyon hizlari 100 taburculukta 1-3 iken,
yenidoan youn bakim ünitelerinde 100 ta-
burculukta 30-50'dir.
Ayaktan hastalarda enfeksiyon hizlari detayli
olarak çaliilmamitir. Genellikle doktor mua-
yenehanesine gelen çocuklarda düzenli bakim
almayan çocuklara kiyasla daha az enfeksiyon
daha iyi sonuçlarla seyreder. Her halükarda
enfeksiyon kapma riski ayaktan hastalarda bu-
lunur. Rutin bir kontrol için gelen salikli bir
çocuk bekleme salonundayken, dier hastalar-
la oynarken, muayene odasinda ya da ilemler
sirasinda enfeksiyöz ajanlara maruz kalabilir.
8
SIK GÖRÜLEN ET¾YOLOJ¾LER
Hastaneye yatirilan bir çocukta en sik enfeksi-
yon nedeni dier hastalardan, ziyaretçilerden
ve hastane personelinden kazanilabilen viral
enfeksiyondur. Hastane kaynakli solunum
yolu enfeksiyonlari en sik olarak kiin görülür
ve influenza ve respiratuar sinsityal virus gibi
mevsimsel viruslara balidir. Solunumsal des-
tee ihtiyaç duyan hastalar bakteriyel pnömoni
açisindan risk altindadir.
44,45
Endotrakeal tüp-
ler normal vücut savunmalarini es geçerler ve
morfin gibi ilaçlar pulmoner makrofaj fonksi-
yonunu bozarlar.
42
Tüpler sinüs ostium ve Ös-
taki borusunun azini tikayarak hastane kay-
nakli sinüzit ve otitis media riskini arttirirlar.
Bakteryemi siklikla intravenöz tedavinin bir
komplikasyonudur; kateterizasyonun yeri, sü-
resi, hastanin altta yatan hastalii bakteriyemi-
nin sikliini belirleyen ana etmenlerdir (Bölüm
223'e bakiniz).
46-53
ntravasküler kateterin kul-
lanilmasi enfeksiyon riski tair, erikinlerde her
3-4 günde venöz kateterlerin deitirilmesinin
aksine, infantlarda limitli vasküler yol bulun-
duundan rutin kateter yeri deitirilmez.
Hastane kaynakli idrar yolu enfeksiyonlari
kateteri veya idrar akiminda tikaniklii olan
hastalarda olur.
44,54
drar tetkiki veya kültürü
almak için kateterizasyon yapilmasi %1 enfek-
siyon riski tair üriner kateterin takili durmasi
gün baina %3-5 oraninda komplike olur ve
bütün uzun süreli kateterler kolonize hale gelir.
Alt idrar yolu enfeksiyonlari böbreklere ve kan
akim yoluna yayilimla komplike olabilir. drar
yolunun sik enfeksiyon nedenleri perineyi ko-
lonize eden organizmalardir: Enterobacterica-
ceae (örn. E. coli, Klebsiella cinsi), enterokok
ve Kandida cinsi.
Gastrointestinal enfeksiyonlar hastane kay-
nakli olarak gida veya ilaçlarin alinmasiyla ya
da virus veya bakterilerin eller ve cihazlardan
nakliyle kazanilabilir.
42
Clostridium difficile
salgini ve vankomisine dirençli enterokok ge-
çiinin elektronik termometre kullanimiyla
ilikilendirilebilecei saptanmitir. Bu durum-
larda termometre kutusu kullanim sirasinda