background image
146
KISIM 4: ¾stismar, ¾hmal, øiddet
lar, yeme bozukluklari ve saliksiz kilo kont-
rolü davranilari gibi ciddi salik sorunlari
açisindan artmi risk faktörüne sahip olduu
konusunda tutarli kanitlar vardir. Partner id-
detinin birçok salik sorunu ile ilikili olmasi
konusunda farkindaliin artmasi, vakalarda
üphelenmeyi arttirabilir ve zamaninda tani ile
müdahalede bulunmayi salayabilir.
Q KL¶N¶K UYGULAMALAR
Pediatristler partner iddetinin madur ve suç-
lularini saptamak için rutin tarama yapmalidir.
Tarama yillik salik kontrollerinde, aile planla-
masinda, acil kontrasepsiyon ilemlerinde ve
yeni partner ilikisi bildirildiinde yapilma-
lidir. Önerilen tarama sorulari
Tablo 36-3
'de
bulunmaktadir. Hamile ve lohusa gençlere özel
ilgi gösterilmeli, defalarca taranmalidir. Ayrica,
okul baarisizlii, çoul gebelii, tekrarlayan
cinsel yolla bulaan enfeksiyonlari, tekrarlayan
acil kontrasepsiyon istekleri olan genç insanlar
özellikle partner iddetine duyarli olabilir. He-
teroseksüel yönelim varsayimlarindan kaçinil-
masi ile tüm gençlerle yakin ilikileri konusun-
da açik bir iletiim ortami salanacaktir.
Pediatristler salikli ilikilerin özellikleri ve
sorunlarin çözüm stratejileri için rutin olarak
öngörülü rehberlik hizmeti sunmalidir.Hiz-
met salayanlar, partner iddetine maruz kalan
gençlerin güvenliini salamali, ruh salii uz-
manlarindan destek almali, hastalarini ve ebe-
veynlerini toplum kökenli genç geliimi ve var-
lik gelitirme programlarina yönlendirmelidir.
Bu bölümde sonradan tartiilacai üzere, klini-
yenler partner iddetinin önlenmesi ile ilikili
kaynaklara Amerikan Pediatri Akademisi ile
Hastalik Koruma ve Önleme Merkezlerinden
ulaabilirler.
TOPLUMSAL ø¾DDET
Modern toplumlarda, gençler madur olma,
akraba ya da yaitlarinin iddet nedenli ölmele-
rine ahit olma ya da bu olaylari duyma açisin-
dan artmi riske sahiptir. Varolarda yaayan
gençlerle karilatirildiinda, kentte yaayan
gençlerin ciddi iddete-biçaklanma ve ate-
lenme- taniklik etme oranlarinin daha yüksek
olduu rapor edilmi, buna karin kirsal alan-
larda yaayan gençlerin daha çok tehdit, psiko-
lojik istismar ve yaitlari tarafindan dövülmeye
tanik olduu bildirilmitir.
12,14
Gençlerin çok az bir kismi toplumsal iddete
maruz kalma açisindan yüksek risktedir. Cina-
yet oranlari irk/etnik farkililik göstermektedir;
Afrikan Amerikali 18 ile 24 ya arasindaki genç
erkekler beyaz akranlari ile karilatirildiinda
sekiz kat daha fazla öldürülme riskine sahiptir.
Ek olarak, bütün çocuklar, irklarindan baim-
siz olarak iddet ilikili yaralanma için büyük
riske sahiptir. Evde öldürülme riski, evde silah
bulunduunda dramatik olarak artar. Alkol ve
ilaç kullanimi iddet olaylari ve yaralanmalarla
ilikilidir.
iddete tanik olmak, psikolojik, sosyal, aka-
demik, bilisel ve fiziksel sorunlar ve gelecek-
te iddet içeren eylemlere girime eilimi ile
ilikili bulunmutur. iddet görülen toplumda
genç insanlarin silah taima ve saldirganlik
olasiliklari daha yüksektir. Ateli silah yaralan-
masina maruz kalmak, ciddi iddet uygulama
riskini arttirmak ile ilikili olsa da iddete u-
rayan gençlerin büyük bir kismi istismar ya da
suç davranilarinda bulunmamaktadir. Ayri-
ca, daha fazla sosyal ve fiziksel düzene sahip,
sosyal uyum ve gayri-resmi sosyal kontrolün
olduu, topluluk etkinlii barindiran güvenli
mahallelerde oturan gençliin gizli silah taima
olasilii daha azdir.
Toplumsal iddetle karilamak, güvenlik
ve emniyet algisini etkiler, güven ve özerklik
geliimini zayiflatabilir ve böylece sosyal çev-
re yönetimi çabasini engeller. Akut ya da kro-
nik toplumsal iddete maruz kalma somatik
semptomlar, anksiyete, depresif semptomlar,
Tablo 36-2.
Yak·n Partner éiddeti: Ne zaman, Kim ve Nas·l Taranmal·
Ne Zaman Tarama Yap·lmal·
Rutin tarama
Yeni hasta viziti
Rutin saöl¿k bak¿m¿
Tarama f·rsatlar·
Yeni yak¿n iliùkinin aç¿klanmas¿
Duygusal stres semptom-
lar¿ (somatik ùikayetler,
davran¿ùsal ya da duygusal
problemler, geliùim
basamaklar¿nda gerileme)
Fiziksel yaralanma
Fiziksel ya da cinsel istismar
kayg¿s¿
Nas·l Tarama Yap·lmal·*
Giriê
øiddet çok s¿k olduöundan, ben
uygulamalar¿mda rutin olarak
tüm ebeveynlere bunu
sormaya baùlad¿m.
Dolayl· sorular
Evde diöer eriùkinler aras¿nda an-
laùmazl¿k olduöunda ne olur?
Evde kendinizi güvende hisseder
misiniz?
Direkt sorular
Size fiziksel olarak zarar veren
ya da zarar vermek için tehdit
eden biriyle iliùki içerisinde
misiniz?
Hiç eùinizden (partner)
korktuöunuzu hissettiniz mi?
Çocuöunuz evde ùiddet olay¿na
tan¿kl¿k etti mi?
Siz ve eùiniz (partner) aras¿ndaki
tart¿ùma s¿ras¿nda çocuöunuz
zarar gördü mü?
Güvenliëi deëerlendir
Kendinizi evde güvenli hisseder
misiniz?
Sizi ya da çocuöunuzu zarar
vermekle tehdit eden kimse
var m¿?
S¿ö¿nma evi eriùimine ihtiyac¿n¿z
var m¿?
Polis müdahalesi ister misiniz ?
Taraman·n Amaçlar· ve ¶puçlar·
Amaçlar
Çocuk saöl¿ö¿nda saöl¿kl¿
iliùkilerin önemini belirtin.
Bak¿m verene yak¿n partner
ùiddetinin önemi ve klinikten
yard¿m saölayabilecekleri
konusunda mesaj verin.
Gelecekteki olas¿ tart¿ùma ya da
aç¿klama için güçlü bir temel
oluùturun.
Empati
Bak¿c¿ ve çocuk güvenliöi için
kayg¿lar¿ belirtin.
Durumun kompleksliöi konusunda
empati yap¿n.
Belgeleme
Bulgular¿n¿z¿ kart¿n gizli bir alan¿na
kaydedin.
Yarg¿lay¿c¿ olmayan bir dil kullan¿n.
Kalitenin geliêtirilmesi
Tarama ve personel sorumluluklar¿
için klinik protokol oluùturun.
Tarama için kart kay¿t sistemini
dikkate al¿n.
T¿bbi kay¿tlar¿n uygunluöunu
gözden geçirmek için denetleyin.
*Bak¿m veren ve ergenleri taray¿n.