baladii dönemde östrojenin artii endomet-
riyal çoalmayi uyarir. Hipotalamik-hipofizer-
gonadal akstan uygun ritmik uyari, östrojende
fizyolojik arti ve düülere neden olur. Östro-
jen etkisiyle kalinlami uterus, östrojenin ani
düüü ile çekilme kanamasi ile sonuçlanacak-
tir ve hatta ovulasyon olmaksizin menar olu-
abilir. Proliferatif endometrium ile ilikili ano-
vulatuar çekilme kanamasi, menar sonrasi ilk
iki ile dört yil içinde yaygindir. Amerika'da or-
talama menar yai, beyaz adolesanlar için 12,6
yil ve siyah adolesanlar için biraz daha genç ya
olup, 12,1 yil, normal aralik 8 ile 16 yildir.
ca, ya menstruasyon, ya da gebelik ile sonuç-
lanan hormonal olarak etkilenmi deiiklikler
altindadir (
faz, implantasyon hazirlii, endometrial bo-
zulma ve menstruasyon. Proliferasyon fazina
balica etki östrojen tarafindan olur, ovarian
follikül büyümesine paralel seyreder, endo-
metrial yükseklik yaklaik 0,5 mm'den 3,5-5
mm'ye çikar ve endometrial bezlerin kivrimli
olmasina ve genilemesine neden olur. Sekre-
tuar faz, endometrial yükseklikte arti olmak-
sizin bezlerin kivrimlaniinin artmasini, spiral
arterlerin sarmal hal aliini içeren, östrojen ve
progesteronun her ikisinin birden etkisi altinda
endometrial dokunun ileri olgunlamasi ile ka-
rakterizedir. mplantasyon hazirlik fazi sirasin-
da (8-14 gün), endometrium üç keskin katman
geliir: bazal katman, stratum spongiosum,
ve yüzeyel katman. Korpus luteum (ovumun
serbestlemesini takiben geride kalan ovarian
follikül) maksimum progesteron üretimine bu
dönemde ulair (22. gün). mplantasyon ger-
çeklemedii zaman, korpus luteum geriler,
östrojen ve progesteron düzeylerindeki hizli
düü endometrium dökülmesine neden olur
ve menstruasyon ile sonuçlanir.
rici hormon (FSH) ve luteinize edici hormon
(LH) tarafindan uyarilir. Overler, kendileri de
reprodüktif büyüme için, östrojen ve progeste-
ron içeren hormonlari üretirler.
rin ve oositlerin geliimi esas olarak tamamlan-
mitir. Olgun folliküller menar öncesi giderek
daha da büyürler ve östrojen düzeylerindeki
artii açiklarlar (
yetecek düzeyde östrojen üretirler. Östrojenin
kritik düzeyi LH surge için gereklidir, ovarian
folliküller olgunlair ve ovulasyon meydana
gelir. Ovulasyona hazirlikta, follikülün olgun-
ile 12 gün östrojen uyarisina gereksinim var-
dir. Ovulasyon veya ovumun diari atilmasi,
muhtemelen enkapsule follikülden ovumun
serbestlemesini salayan, lokal bir proteolitik
enzim aktivitesi ile gerçekleir. Ovulasyondan
sonra, bozulmu ovarian doku normale döner,
rüptüre follikülden korpus luteumun oluma-
sina neden olan deiiklikler meydana gelir.
Eer implantasyon gerçeklemezse ve döllen-
meyle insan koryonik gonadotropin (hCG) sa-
linmazsa, korpus luteum hizla geriler. Bununla
birlikte eer döllenmi oositin implantasyonu
gerçekleirse, embriyo hCG üretimini yapar,
ki bu da gebeliin sürdürülebilmesi için gere-
ken progesteron üretimini ve korpus luteumun
devamliliini salayacaktir.
döngü boyunca bir korpus luteumun deiimi-
ni göstermektedir.
Fizyoloji
östrodiol ve LH'ya gereksinim gösterir. Kadin-
da FSH'nin ana rolü folliküler olgunlamayi
uyarmak ve folliküler FSH ve LH reseptörle-
rinin kazanimini salamaktir. Kadinda, LH
üretimini uyarir ve luteinizasyonu tevik eder.
Döngü ortasi LH surge, ovulasyondan sorumlu
olarak görünmektedir (
gesteron korpus luteal granuloza hücrelerinin
ana ürünüdür.
bu folliküler büyümeyi arttirir, FSH ve östrojen
düzeylerinin her ikisinin birden artmasi, folli-
küler hücrelerin üzerindeki LH reseptörlerinin
geliimini salar, önemli miktarda progestero-
nun üretimini kisitli bir ekilde uyarir. Hipofiz,
artan östradiol miktarini algilar ve kritik bir
seviyede LH'nin iks alinimi (`surge') salinimi
olur. FSH negatif geri bildirime LH sekresyo-
nundan daha duyarli görünmektedir, bu da
ovulasyon öncesi FSH'nin aniden dümesi ile
sonuçlanir. Follikülün rüptürü ve korpus lu-
teumun olumasi, LH'nin pik deerine ula-
masindan sonra yaklaik 16 ile 24 saat sonra
meydana gelir. Sonra östradiol seviyeleri düer
ve progesteron seviyeleri artar. Follikülün rüp-
türü, lüteinizasyon için esas tetikleyicidir. Bu
luteal faz boyunca östradiol ve östron düzey-
lerindeki daha küçük arti ile e zamanli olarak
progesteron seviyeleri artar. Artan östrojen ve
4
3
2
1
0
teumun oluùmas¿ ve endometrial geliùim (
Shafer MA. Normal reproductive development in the adolescent female. J Adolesc Health Care.
1986;7:41S-64S.)