Büyüme ve Geliùim
Çeviri: Zehra Aycan, Semra Çetinkaya
arasindaki yaam döngüsündeki bir periyodu
kapsar. Adolesan dönemin balama ve biti
tanimini; biyolojik, fizyolojik, sosyal, çevresel
ve yasal deiimler etkiler. Ergenlik dönemi
siklikla adolesan dönemin balangici olarak ta-
nimlanmakla birlikte, Amerika'da kizlarda er-
genliin ortalama balangiç yai etnik faklilik-
lar gösterir ve önceki kuaklardan daha erkene
kaymitir. Beyaz kizlar için ortalama balama
yai 9,7 ya olup, balama aralii 7,8 ile 11,6
ya, siyah kizlar için 8,1 ya olup, balama ara-
lii 6,1 ile 10,1 ya arasinda deimektedir. Er-
keklerde ergenliin balamasi 11,4 yata stabil
kalmi olup, ya aralii 9,5 ile 13,5 yatir
nedeniyle, adolesan dönem kronolojik olarak
10 yaindan 21 yaina kadar ki period olarak
tanimlamaktir.
resince üreme, kardiyovasküler ve kas-iskelet
sistemlerinin büyümesi birbiriyle oldukça
uyumludur. Ergenlik dönemi boyunca mey-
dana gelen en önemli biyolojik deiimler alti
vücut kompozisyonunda deiim, kardiyores-
piratuvar deiiklikler, hematolojik geliim, nö-
roendokrin geliim ve üremenin olgunlamasi.
Kronolojik ya her zaman biyolojik olgunlama
ile uyumlu deildir. Orjinali Tanner ve Marshall
tarafindan tanimlanmi olan seksüel olgunla-
ma derecesi evreleri (SMR), adolesanin biyolo-
jik geliimsel evrelerinin daha doru deerlen-
dirilmesini salarlar
laik nihai erikin boyunun %25'i olarak tah-
min edilmektedir.
2-3), erkeklerden (SMR 4) daha erken seksüel
olgunlama döneminde olumaktadir. Kizlar
ile erkekler karilatirildiinda, kizlar erikin
boylari olan 163,8 cm'ye ortalama 16 yata, er-
kekler 176,8 cm'ye ortalama 18 yata ulairlar.
olgunlama hizinin dikkate alindii büyüme-
hizi erileri kullanilarak yapilmaktadir. Kemik
yai el röntgeninin kullanilmasi ile belirlenebil-
mektedir.
DE¼¾ø¾KL¾KLER
adolesan dönem boyunca meydana gelir. Kilo
yapar ve bu kazanimin ideal vücut airliinin
%40'indan fazlasi olduu tahmin edilmektedir.
Kilo kazanimi cinsiyet arasinda farklilik gös-
terir; yasiz vücut kütlesi erkeklerde %80'den
%90'a artar iken, kizlarda %80'den %75'e azalir.
Kizlarda ortalama vücut yai, ergenlik boyunca
%15,7'den %26,7'ye yükselir. Erkeklerde ortala-
ma vücut yai, erken ergenlikte (genellikle SMR
1-2) %4,3'den %11,2'ye artar ve erikin dönem
boyunca sürekli ayni kalir. Kizlar karakteristik
olarak pelvik, meme, üst sirt ve kol bölgelerinde
daha fazla subkütanöz ya dokusuna sahiptir-
ler. Büyüme siçramasi sonrasi kisa sürede ta-
mamlanan kas kütlesi piki; kizlarda SMR 3 ile
4 arasi dönemde, erkeklerde SMR-5'de olur. Kas
kütlesindeki bu arti, kreatinin atilimindaki ar-
tiinin monitörizasyonu ile ölçülebilir.
matokrit erkeklerde ergenlik dönemi boyunca
artar (
DE¼¾ø¾MLER
temde belirgin deiimler vardir: Kalp airlii
iki katina çikar ve sistolik kan basinci erkek-
lerde artar, kizlarda plato çizer. Kalp hizinda
azalma, geç çocukluk çainda görülür, kalbin
Prensipleri
ve Anna-Barbara Moscicki,