background image
1912
KISIM 27: Solunum Sisteminin Hastal¿klar¿
lastlarin ve alveolar tip II epital hücrelerinin
apopitozisine elik eder. Akcierin kapillerler
ile kapli olan kisminin ekspansiyonu geç ço-
cukluk döneminde ya da erikin yata meyda-
na gelir.
24
Yenidoan kemirgenlerde, vaskülen endo-
telyal büyüme faktörü (VEGF) eylemini bloke
etmeyi hedefl eyen stratejileri kullanarak kapil-
ler büyümenin direkt deneysel manipulasyonu,
alveoler gelimeyi yarida keser ve bronkopul-
moner displazi (BPD) olan çocuklarin yanisira
klinik BPD'nin babun modelinde pulmoner
anjiogenezle ilikili olan ligand ve reseptörlerin
bununla ilgili bozukluu vardir.
25
Geç bebeklik
ve erken çocukluktaki alveolar gelimede vas-
küler homeostazin rolü bilinmemektedir.
BA¼ DOKUSU
Bebeklikte, iletken hava yollari, trakea ve ana
bronlarin kikirdak destei ile göreceli olarak
komplianttir. Daha küçük hava yollarinin, esas
olarak doumdan sonra kikirdak destei olu-
ur ve ilk birkaç yil içinde daha az kompliant
hale gelir. Ba dokusu, bronlarin çevresini
sarar ve pulmoner asinileri drene eden lenfa-
tik kanallari içerir. Akcier parankimi için-
deki, akciere gerilebilir güç salayan elastik
elemanlar (elastin, tip IV kollajen) doumda
rudimenterdir ve bunlar, yenidoan akcierini,
fazla distansiyona ve pozitif basinç ventilasyon
ile mekanik hasara göreceli olarak daha hassas
hale getirirler.
Fetal hayat ve bebeklik çainda gelien ba
dokusu iskelesi, alveolar yapiyi sinirlar. Mezan-
kimin esneklii, gelecekte alveolu oluturacak
olan epitelyal hücrelerin diferansiyasyonu ile
sonuçlanabilir, fakat, bu olay, geliimin erken
alveolar evresine sinirli gibi görünmektedir.
Elastin ve tropoelastin fiberlerinin bölgesel
yerleimleri, gerilme direnci ve gelimekte
olan alveolun yerleimi için kritik gibi görün-
mektedir. Elastin fiberlerinin karmaik olarak
yerlemeleri, bozulmu alveolar geliim için
karakteristiktir.
26
Yüksek düzeylerde zorlama-
nin, erikinlerde pnömonektomi sonrasi akci-
er büyümesini indüklemek için gerekli gibi
görünmesine ramen, ba dokusunun çocuk-
luk çainda alveolar rejenerasyonun regülasyo-
nundaki rolü net deildir.
27
AKC¾¼ER BÜYÜMES¾N¾N
KONTROLÜ
Memelilerde metabolik ihtiyaçlarin akcier ka-
pasitesi üzerine büyük etkisi vardir, fakat, in-
sanlardaki etki iyi açiklanmamitir. Binbeyüz
metrenin üzerindeki yüksekliklerde yaayan
yaklaik yarim milyon insani etkileyen hipo-
barik hipoksi, yüksek irtifada yaamayanlarda
bile torasik hacimleri, vital kapasiteleri ve di-
füzyon kapasitesini artirir.
28
nsanlarda yapi-
sal temelleri tarif etmek için kisitli veri vardir.
Kemirgenlerdeki deneysel kronik hipoksemi
modelleri, alveolar büyüme üzerine etkilerin,
maruziyetin evresine bali olduunu göster-
mektedir: Yenidoanin alveolar büyümesi az-
dir, juvenil akcier büyümesi artmitir. Hayvan
modelleri ve insanlarda açliin, suboptimal
beslenmenin genellikle elik ettii bronkopul-
moner displaziden ölen çocuklarda azalmi
olan alveol sayilarini kisitlayabilecei, bu göz-
lemlerle uyumludur.Hayvanlarda beslenmenin
düzeltilmesi, alveol sayilarini düzeltmektedir,
29
fakat besinsel tokluun bebeklik ve çocukluk
çainda alveol sayilari üzerine benzer etkileri
olup olmadii bilinmemektedir.
Dier taraft an, fetal hayatta akcier ekspan-
siyonunu kisitlayan oligohidramniyoz veya
konjenital diyafram hernisi gibi durumlar, al-
veolar hipoplazi ile sonuçlanir. Yaayanlarda
iyileme, biraz kompensatuar akcier büyüme-
si ile olur, ancak akcier fonksiyonlari tam ola-
rak düzelmez.
30
Hücresel gerilme, fetal hayatta
ve bebeklik çainda mekanik sinyal transdük-
siyonu ("Ba dokusu" bölümüne bakiniz) için
ve alveolar gelime için anahtar mekanizma
gibi görünmektedir. Fetal solunumun alveolar
geliim üzerine iyi bilinen etkileri, parenkimal
sinir sinyalleri yoluyla dönütürülüyor gibi gö-
rünmemektedir, çünkü, en azindan deneysel
modellerde, akcier geliiminin erken alveo-
lar evresi süresince sinir balantilarinin kaybi,
daha sonraki akcier alveolar ya da mekanik
geliimi etkiliyor gibi görünmemektedir.
Son yillarda, akcier büyümesinin kontro-
lü ile balantili çok sayida biyokimyasal yolak
tanimlanmitir. Retinoik asit, akcier gelii-
minin memeli modellerinde erken hava yolu
dallanmasi için gerekli olan, prototipik esas
regüle eden yolaklardan birisidir ve farklilaan
epitel ve altindaki mezenkim arasinda karilik-
li parakrin sinyallemenin bir örneidir.
31
Ek
olarak retinoik asit verilmesi, birçok hayvan
modellerinde ve predominant olarak alveo-
lar büyüme bozukluu olan bronkopulmoner
displazi (BPD) geliimi için yüksek riski olan
prematüre yenidoanlarda test edilmi ve is-
tatistiksel olarak önemli fakat kantitatif olarak
ilimli sonuçlar elde edilmitir.
32
Daha matür
hayvan modellerinde, retinoik asit verilmesi,
akcier hasari veya akcier rezeksiyonu sonrasi
alveolar yeniden büyümeyi uyarir.
Daha yeni olarak, nitrik oksit, akcier geli-
imini, kismen anjiogenezisi etkileyen birçok
yolak için ya da infl amasyon gibi akcier geli-
imini engelledii bilinen yolaklara engel olan
kritik bir sinyal molekülü olarak tanimlanmi-
tir. Prematür ve immatür hayvanlarda tarif
edilen endojen nitrik oksit sentezindeki relatif
"defektler", bu defektleri düzeltmek için endo-
jen nitrik asit verildii, çarpici faydali etkiler
ve dier daha ilimli etkileri olan çalimalara
öncülük etmitir. BPD'yi önlemek amaciyla in-
hale nitrik oksitin verildii klinik çalimalarda
kariik sonuçlar elde edilmitir ve bu durum
akcier büyümesi ve rejenerasyonunun spesifi-
ye edilebilmesi için birçok faktörün etkiletii
görüü ile uyumludur, ve bebeklikteki akcier
büyümesindeki bozukluklar tek bir giriime
cevap vermeyebilir.
33
Genel olarak, hayvan
BPD modellerinde infl amatuar yolaklari bloke
eden manipulasyonlar alveolar gelimeyi koru-
rular.
34-36
Çocukluk çainda akcier büyümesini kont-
rol eden, ve çocukluk ve erikin çadaki hava
yolu ve alveolar tamiri düzenleyen hücresel
NEB
6
1
3
4
1, 2
Bronkoalveolar
kanal birleme yeri
5
Alveol
øEK¾L 502-1.
Havayolu/alveol tamirinde yer
alan potansiyel hücre populasyonu: (1) deöiùken
silyas¿z broniùyoler epitel (Clara) hücreleri; (2)
bronkoalveolar "kök hücreler"; (3) Clara hücrele-
rine prolifere olan ve farkl¿laùan silyal¿ hücreler;
(4) Clara hücreleri; (5) tip II epitel hücre alt grup-
lar¿; ve (6) kendiliöinden yenilenen fakat baùka
hücrelere dönüùmeyen nöroepitelyal cisimler ve
nöroendokrin hücreler (
Company of Biologist.
Rawlins and Hogan, Development. 2006; 133:
2455'ten al·nm·ët·r
).