Aile ve
Toplum øiddeti
Robert Sege
arasinda ölüm ve sakatliin balica nedenidir.
1980 ve 2002 yillari arasinda yillik cinayet epi-
demisi yaklaik 2,000 genç insandir. Bu dönem
boyunca yaklaik dört cinayetten biri gençler
tarafindan ilenmitir. 13 ile 21 ya grubu ara-
sinda ölümün en sik üçüncü nedeni cinayettir
ve bu ya grubundaki Afrikan Amerika'li genç
erkeklerde en sik ölüm nedenidir. Son zaman-
larda cinayet hizinda ulusal bir azalma olma-
sina karin, ABD dünyada en yüksek cinayet
hizina sahiptir.
tadir: fatal olmayan saldirilarin fatal olanlara
oraninin yüzde bir olduu tahmin edilmekte-
dir. 2004 yilinda 780,000'den fazla genç ABD
acil servislerinde fatal olmayan yaralanma
nedeniyle tedavi edilmitir. Her yil, bu sayi-
nin iki kati kadar fiziksel olarak istismar edil-
mi partner iddet madurlari görülmektedir.
Aratirildiinda, lise örencilerinin yaklaik
üçte biri son 12 ayda fiziksel kavgaya dahil ol-
mu (erkeklerde %40, kizlarda %25); aslinda
kavgaya bali yaralanma orani onlarca yil sabit
kalmitir. Gençlerin sekizde birinin korunma
için silah taidii ve dokuzda biri iddet korku-
su nedeniyle okuldan uzaklatii bildirilmitir.
devam eden derin ve kalici bir etkiye sahiptir.
Son çalimalar, iddete erken dönemde ma-
ruz kalindiini ve iddetin en yaygin olumsuz
deneyimler arasinda olduunu göstermitir.
ziksel, zihinsel ve geliimsel salik durumu ve
yetikinlik döneminin tüm morbidite ve mor-
talitelerinin önemli nedenleri ile ilikilendiril-
mitir.
birinin, alti yaindan önce evinde ya da toplum-
da silahli yaralanma ya da biçaklanmaya tanik
olduu görülmütür.
olarak iddetin öneminin altini çizmektedir.
oynamaktadir. iddet, toplum içinde rastgele
eylemler olduu algisinin aksine, büyük olasi-
likla iddet kurbani olduu bilinen kiiler tara-
rilar ve cinayet nedeni ile hastaneye tekrarlayan
bavurular görülür. Ayrica, iddet medikal te-
davi sirasinda rutin olarak deerlendirilebilen,
bilinen risk ve esneklik (dayaniklilik) faktörle-
riyle ilikilidir.
kol ve ilaç kullanimi, aile ve medya iddetine
maruz kalma ve çete üyesi olmadir. Bu listedeki
risk faktörleri nadiren tek baina görülen farkli
formlardaki iddeti belirgin hale getirir. Bu bi-
reysel risk faktörlerine ek olarak, iddet özellik-
le yoksulluk, madde baimlilii, konut güven-
sizlii, ebeveyn ruh salii sorunlari ve mahalle
dezavantaji gibi dier sosyal olumsuzluklarla
da yüksek derecede ilikili olma eilimindedir.
etkili bir ekilde baa çikma yeteneini bastira-
bilir.
olumsuz etkileri genellikle birikicidir.
salik ve geliimsel etkisini gözden geçirmek-
tedir. Amaç, ABD'nde gençler arasinda iddete
maruz kalma biçimlerinin gözden geçirilmesi
ve pediatristlere kliniklerinde önleme, tanim-
lama ve müdahale için yararli yaklaimlar sa-
lamaktir.
hareketini tanimlamaktadir. Aile içi iddetin
bütün biçimleri ciddi sonuçlara neden olurken,
bu kisim yakin partner ve karde iddetini in-
celemektedir. Yakin partner iddeti (IPV), yakin
iliki (örnein, imdiki ya da eski partner/e)
içindeki iki birey arasinda var olan ya da tehdit
oluturabilecek, duygusal, fiziksel, psikolojik ya
da cinsel istismari içermektedir. IPV, sinif, kül-
tür, irk / etnik köken, cinsel yönelim farkliliini
içeren ilikilerde mevcut olmasina ramen, bu
olgu toplumsal cinsiyet eitsizlii ile karakte-
rizedir; 2001 yilinda, ABD Adalet statistikleri
Bürosu IPV kurbanlarinin %85'inin kadin oldu-
unu bildirdi. Her yil 3 ile 10 milyon arasindaki
çocuk IPV'ye maruz kalmaktadir. Ev halkindaki
iddet seviyesinin artmasiyla, çocuklara kötü
davranim riski de artmaktadir: IPV'ye maruz
kalan çocuklarin istismara urama olasilii 6 ile
15 kat artmitir. Evlerinde IPV'ye taniklik eden
çocuklarin gelecekte yakin ilikilerinde iddet
yaama riski artar. Ebeveynin kendi çocukluk
çainda istismara urama hikayesi, madde ba-
imlilii ve kötü ruh salii, aile içi iddet olasi-
liini arttirmaktadir. IPV farkli sosyoekonomik
düzeylerde görülebilmesine ramen, yoksul ço-
cuklarin maruz kalma riski yüksek olabilir.
deiebilir (bakiniz
sosyal içe dönüklük davranii gibi dia yönelim
sorunlari ve anksiyete bozukluklari, depresyon
ve intihar davranii gibi içe yönelim sorunlari
içeren ruhsal salik sorunlari ile tehlikeli aile
çevreleri arasinda bir iliki olduunu belgele-
mitir.
suzluklari ile sonraki kötü fiziksel salik arasin-
daki iliki iyi tanimlanmitir.
yaayan gençliin saliini tehdit eden davra-
nilar (örnein, sigara içme, alkol ve uyuturucu
baimlilii, riskli cinsel uygulamalar) gösterme
olasilii daha fazladir. iddete maruz kalma du-
rumu duygu ve tepkilerle baa çikma stratejileri-
nin gelitirilmesini etkileyebilir ve sonuçta daha
yüksek duygusal patlamalara neden olabilir.
Sosyal yetkinlik-sosyal beceriler, bili, ve prosos-
yal davranilar-duygularinin yumuatilamamasi
ile evde rol modeli ve sosyalizasyon eksikliin-
den etkilenebilir. Okul adaptasyonu, akademik
performans, ve akran ilikisinin sonradan etki-
lenebilmesi airtici deildir.
gusal patlamalardan etkilenebilir. Bakici sosyal
ve duygusal yönden ciddi tehlikede olabilir.
Ebeveyn-çocuk ilikileri, bakim verenin dep-
resyonu, duygu yoksunluu, çocuu korumada
çaresizlik duygulari, ve dayak ile ilgili sosyal
stresten etkilenir. Bu nedenle, iddete ebeveyn
yaniti, iddete maruz kalan çocuun duyarli-
liini belirleyebilir. Çocuun karilaabilecei
en travmatik olaylardan birisi kendisine bakim
verenin hayatini tehdit eden bir olaya ahitlik
etmesidir ve travma sonrasi stres bozukluu ve
ilikili semptomlara neden olabilir.
dier formlarina göre daha az zararli ve daha
iyi huyludur. Çocuklarin yilda yaklaik %35 -
%50'si bir kardei tarafindan dövüldüünü ya
da saldiriya uradiini bildirmektedir.
di yaralanmalara daha az neden olmaktadir ve
yaralayici silah kullanimi daha azdir, buna ra-
men, karde iddeti kronik olmaya daha yatkin
olduundan travma semptomlari için büyük
bir potansiyele sahip olabilir. Karde iddeti
failin yaina bali olarak farklilik gösterebilir,
örnein, dürtüsellik ve sonuçlarini öngöreme-
mek çocuk saldirganin zarara neden olmasinda
en büyük potansiyeli salayabilir.
Dernei rutin salik bakimi programi içerisine