background image
1918
KISIM 27: Solunum Sisteminin Hastal¿klar¿
mortaliteye ek olarak morbiditenin derece ve
süresini dikkate alan sakatlia ayarlanmi hayat
yillari (SAHY) ("disability-adjusted life years"
(DALYs)) kaybinin özet ölçümünü de içeren
Hastalik Yükü Projesi'ni kullanmitir. Veriler
SAHY ölçümü ile belirlendiinde, akcier en-
feksiyonlari dikkat çekici ekilde belirgindir.
Akut solunum yolu enfeksiyonlarinin yükle-
nebilir morbiditesi ve mortalitesi, HIV/AIDS,
kanser ve kalp hastaliklarini geçmektedir. Dik-
kat edilmesi gereken, bu verilerin tüberküloz
veya AIDS'e bali pnömoniden kaynaklanan
morbidite ve mortaliteyi kapsamadii, bu ne-
denle, solunum yolu enfeksiyonlarinin gerçek
etkisinin olduundan az görünmesidir (
ekil
504-1
). Yalara göre ayrildiinda, 0-4 ve 5-14
ya gruplarinda alt solunum yolu enfeksiyon-
larinin (ASYE) morbidite ve mortlitesinin bü-
yük ve oransiz bir yük vardir. Yillar boyunca,
en küçük hastalarda bile, ASYE hastaliinin
yükü malarya veya ishalli hastaliklari geçmitir
(
ekil 504-2
). ASYE ve yoksulluk arasinda kuv-
vetli bir iliki olmasina ramen ASYE varlikli
ülkelerde bile belirgin morbidite ve mortalite-
den sorumludur.
1
En varlikli ülkelerde ASYE
herhangi bir dier enfeksiyöz hastaliktan daha
çok yüke neden olur. Hemophilus influenza b
ve Streptococcus pneumonia'nin bazi serotipleri
gibi özel patojenler için etkili ailar olmasina
ramen, akcier enfeksiyonuna neden olabile-
cek organizma sayisi, herbirine yönelik uygun
ai için çok fazladir. Akcier immünitesini ken-
diliinden destekleyen bir yaklaim, ASYE'a
kari morbidite ve mortaliteyi azaltacak en
büyük etkiye sahip olabilir. Akcierdeki pato-
jenlere doal ve adaptif immünite hakkindaki
bilgilerimizi artirmak arttir.
SOLUNUM YOLUNUN
MUKOZAL ¾MMÜN¾TES¾
Grup B sterptokoklar veya Eschericia coli'nin
hematojen yayilimi ile akciere ekildii neona-
tal pnömoniler haricinde, birçok pnömoni üst
solunum yollarini kolonize olan organizmala-
rin aspirasyonlari sonucu olur.
2
Bu ekim küçük
ya da düük virülansli ise, öksürük, mukosili-
yer klirens, antimikrobiyal peptitler, ve/veya
hava yolu ya da alveolar makrofajlardan oluan
doal immünite enfeksiyonu eradike edebilir.
Fakat ekim büyükse (di çikarmasi zayif olan
çocuklarda oral anaeroblarla olabilecei gibi)
veya daha virülan patojenler (kapsüllü bakte-
riler gibi) aspire edilirse, sonuç pnömoni ola-
bilir. Konakçinin inflamtuar cevabi, veya doal
immünite rezervlerinin güçlendirilmesi, klinik
pnömoni geliimi ve sonucu için kritiktir. Ör-
nein, tümör nekrozis faktör- (TNF- ) ve
interlökin-1 (IL-1) gibi erken sitokinler ate
ve halsizlikle sonuçlanabilir, fakat bu sitokinler
akcierdeki bazi patojenlere kari konakçi sa-
vunmasi için de gereklidir.
2
Granülosit- koloni
stimüle edici faktörün (G-CSF) bölgesel üreti-
mi, kismen granülopoez ve nötrofil apopitozi-
sini regüle ederek, birçok patojeni eradike et-
mek için gereklidir.
3,4
Aslinda, bölgesel G-CSF
cevabi neden bakteriyel pnömonisi olan birçok
hastanin periferal kanda beyaz küre sayiminda
arti ile bavurduunu açiklayabilir.
3
Bu infla-
matuar cevaplar, ventilasyon-perfüzyon iliki-
sini azaltip hipoksemiye yol açarak hastaliin
iddetini ayarlayabilir ve kismen akcierdeki
alveolar bolukta eksuda miktarini ayarlayarak
akcier kompliansini düzenleyebilir.
NÖTROF¾LLER VE PNÖMON¾
Normal olarak, nötrofiller alveolar hava bolu-
undaki hücrelerin %1'den azini oluturur. Fa-
kat, pulmoner kapiller ada çok sayida nötrofil
vardir ve bunlar alveolar hava boluuna çok
çabuk salinabilirler. Yeni salinan nötrofillerin
yokluunda Staphylococcus aureus'un bazi su-
larinin makrofajlar tarafindan temizlenmesine
ramen, akcierler nötrofil göçü birçok bak-
teri için çok kritiktir.
2
Buna ek olarak, nötro-
fillerin viral ve fungal pnömonilerin kontrolü
için gerekli olduu gösterilmitir.
5,6
Nötrofiller
organizmalari fagosite etme ve reaktif oksijen
türleri (ROT) üretme kabiliyetleri ile ekstrasel-
lüler patojenleri öldürürler. Nötrofiller, ayrica
granüllerinin içinde defensinin de dahil olduu
direkt mikrobisidal aktiviteleri olan antimikro-
biyal proteinleri
2
ve belli bakteriyel siderofor-
lari balayan ve bakteri büyümesi için gerekli
demiri elasyon yapan lipokalin-2'yi eksprese
ederler.
8
Fagositoza ek olarak nötrofiller, DNA
ve bakterileri immobilize eden ve öldüren pro-
teinlerden oluan nötrofil ekstrasellüler tuzak-
lar (NET) oluturabilirler.
9
PNÖMON¾DE HAVA YOLU
¾NFLAMASYONUNUN
BAøLATILMASI
Son 10 yilda, konakçinin patojenleri nasil ta-
nidii ile ilgili bir bilgi patlamasi olmutur.
1990'larin ortalarinda lipopolisakkarit ya da
gram negatif hücre duvarinin majör bir kom-
ponenti olan endotoksinin gram negatif pa-
tojenlere kari konakçi immünitesini ortaya
çikarmada kritik olduu zaten biliniyordu.
Aslinda, lps gen lokusunda doal olarak oluan
mutasyona sahip olan farelerde TNF- veya
IL-1 üretimi kabiliyeti ölçüldüünde pürifiye
LPS'e kari inflamatuar cevap belirgin olarak
azalmiti. Halbuki, bu fareler gram negatif bak-
teriyel pnömoniye çok duyarlilardi ve bu doal
tanima yolainin kritik doasini gösteriyorlar-
0
25,000,000
50,000,000
75,000,000
100,000,000
HIV/AIDS
Kanser*
Sitma
TB
2002 yili için
SAHY nedenleri
Akut
Solunum Yolu
Enfeksiyonlari
shalli
Hastaliklar
10,000,000
20,000,000
30,000,000
40,000,000
0­4
5­14
15­29
30­44
45­59
60­69
70­79
80+
Ya Araliklari
Küresel hastalik yükü
(SAHY
, 2002)
0
ASYE-Erkek
ASYE­Kadin
Sitma-Erkek
Sitma­Kadin
shalli Hastaliklar-Erkek
shalli Hastaliklar-Kadin
øEK¾L 504-1.
Sakatl¿öa ayarlanm¿ù hayat y¿llar¿ (SAHY) ile ölçülen hastal¿ö¿n küresel yükü. Akut solu-
num yolu enfeksiyonlar¿, HIV/AIDS, kanser, ishalli hastal¿klar, s¿tma veya tüberkülozdan (TB) daha fazla
morbiditeye yolaçar.
øEK¾L 504-2.
0-4 ve 5-14 yaùlar¿ndaki çocuklarda hastal¿ö¿n orant¿s¿z yükü. Akut solunum yolu enfek-
siyonlar¿ en büyük morbidite ve mortalite kombinasyonuna yolaçar.