lanir. Yaklaim bir kavram içinde basit olmasi-
na ramen, PDSA'nin uygulanmasi, gelitirme
için belli bir alanin seçilmesinden balayarak
giderek zor bir görev haline dönüebilir. Bizim
örneimizde, hekimler kurun tarama oran-
larini gelitirmeyi seçebilirler, fakat bu amaç
daha detayli bir açiklamaya gereksinim duyar:
Hekim kurun tarama testlerinin talep edilme-
sini mi iyiletirmek istiyor yoksa tarama de-
erlerinin ölçekler içinde dökümantasyonunu
mu iyiletirmek istiyor? Her seçenek farkli bir
yaklaima ve ardindan farkli bir PSDA döngü-
süne gereksinim duyar. Bu yöntemler hakkin-
da daha detayli bilgi yiletirme Rehberi veya
Salik Hizmetleri Gelitirme Enstitüsü gibi
online kaynaklardan salanabilir (http:// www.
ihi.org). Kalite gelitirme prensiplerini kullan-
mak salik hizmetinin nasil salandiini ve bu
hizmetin hangi yönlerinin deimeye uygun
olabileceini sistematik olarak incelemek için
hekimlere yardimci olur.
Çocuk Geliùimi
DÖNEM¶NDE GEL¶é¶M¶
¶ZLEME VE DESTEKLEME
Tuöba Karaaslan
en yüksek potansiyeline ulamasi gerektii
çarisinda bulunmutur. Önlenebilen geliim-
sel güçlüklerin bilinen nedenlerinin tanimlan-
masina karilik, gelimekte olan ülkelerde 200
milyona yakin çocuk en üst geliimsel potansi-
yeline ulaamamaktadir.
Kontrol Etmede Öncelikler Projesi), dünya ça-
pinda, bireylerin yaklaik %10-20'sinde geli-
imsel zorluklarin olduunu bildirmektedir.
larin %12-16'si geliimsel ve/veya davranisal
zorluklara sahiptir.
cuklarin geliimlerini en üst düzeye çikarmak-
ta ve geliimi desteklemek amaciyla firsatlar
sunmaktadir. Bu bölüm, salik hizmeti içinde,
si ve desteklenmesinin ilkeleri, salikli sosyal-
duygusal geliim ve anne/baba-çocuk ilikisi-
nin desteklenmesi hakkinda bilgi vermektedir.
Bölüm 12, geliimsel tarama ile ilgili ayrintili
bilgi sunmaktadir.
ve hareket alanlarinda geliimidir. Bu tanim,
ayni zamanda çocuun geliimi için sakincali
olan etmenlerin (risklerin) olmadii bir or-
tamda yetitirilmesini ve yaina uygun olarak
bilimsel ve etik olarak yararlilii bilinen yön-
temler ile ilevlerinin ve yaama katiliminin
desteklenmesini de içermektedir. Bu tanimla-
ma, Dünya Salik Örgütü levsellik, Yetiyitimi
ve Saliin Uluslararasi Sinifl andirmasi felsefe-
sine dayanmakta, yaama katilimi ve ilevselli-
i vurgulamaktadir.
geliimlerini engelleyen ya da olumsuz yönde
etkileyen sorunlardir (örnein; sosyal yoksun-
luk ve açlik, depresyonu olan anne tarafindan
ihmal, serebral palsi ya da otizm gibi hasta-
liklarin tümü, bu yelpazenin bir parçasidir).
"Geliimin izlenmesi" terimi, geliimsel takip
tanimlamasindan uyarlanmitir ve çocuun
ilevselliine ve en üst düzeydeki geliimine
olumsuz etki edebilecek sorunlar yelpazesinin
erken dönemde belirlenmesi amaciyla yapilan
geliimsel deerlendirmeyi gerektirmektedir.
Geliimsel izlemde, bedensel, duygusal, bili-
sel, iletiim, sosyal ve hareket ilevlerinin, ba-
kim veren çevrenin ve yaa uygun etkinliklerle
uraabilme becerisinin tüm boyutlarinin de-
erlendirilmesi gerekmektedir.
leiminin desteklenmesi, birlikte uygulanmasi
gereken süreçlerdir.
TEMEL KURAM, KAVRAM VE
MODELLER
nin, bunlara neden olan biyolojik süreçler ile
bireyin yaadii ortam arasindaki etkileim
sonucunda olutuunu vurgulamaktadir. Bi-
yomedikal model ise, hastaliklarin yalnizca
biyolojik ve tibbi etmenlerin sonucu olduunu
benimsemektedir. Bedensel salik, çocuun ge-
liiminin ayrilmaz bileeni olarak görülmekte-
dir; salik sorununa yol açan etmenler (örnein
yetersiz beslenme), ayni zamanda geliimi de
etkilemektedir. Benzer ekilde, yetersiz geliime
neden olan etmenler de (örnein efk atli olma-
yan bakim ortami) çocuun bedensel saliini
etkilemektedir. Dünya Salik Örgütü, bedensel
salik ve psikososyal geliim arasindaki bu ili-
kiyi "kritik bir ba" olarak nitelendirmektedir.
jik kuram, "biyopsikososyal" bir birey olan in-
san ile onun yakin ve uzak çevresindeki bireyler,
nesneler, simgeler ve sistemler arasinda gittikçe
daha karmaiklaan etkileim süreçleri ile gelii-
min salandiini vurgulamaktadir.
çocuk, süreçte etkin bir rol oynamaktadir.
getirdii özellikler, "çocuk" olarak belirtilen da-
ire ile temsil edilmektedir. Bu özellikler içinde
çocuun bedensel salii, mizaci, kiilii, geli-
imsel özellikleri, güçlü yönleri, baa çikma be-
cerileri ve kirilganliklari gibi kavramlar yer alir.
S
y
a
H
zm