background image
794
KISIM 15: Romatoloji
ket açiklii deerlendirildikten sonra özellikle
asimetri alanlarina odaklanilmalidir. Muayene
eden kii eklemlerin normal görünüünü ve
araliini bildii sürece, aktif veya pasif eklem
hareket açikliini deerlendirmek gerekli bil-
gileri verecektir. Tipik patoloji eklem hareket
araliinin sonunda olur, örnein servikal artrit
boyunda ekstansiyon kaybina yol açar. Oysa
sternokleidoid kas güçsüzlüü çocukta boyun
fleksiyonundan sakinmaya neden olur. ki du-
rumda da hareket araliinin sonu etkilenir;
yani hareket araliinin ortasini deerlendir-
mek yeterli bilgi salamaz.
Bir sonraki muayene palpasyondur. Muaye-
ne, çocukta airi rahatsizlik yaratmamalidir;
ama airi nazik palpasyon da ie yaramaz. Mua-
yenenin herhangi bir aamasinda çocuun ari
ikayetinin olmamasi; ya patolojinin olmama-
sindan ya da ari eiine ulailamamasindan
kaynaklanabilir. Bu nedenle en az bir alan ço-
cukta bir "ah" uyaracak ekilde palpe edilmeli-
dir. Uygulanan basinç miktari daha sonra dier
bölgelerdeki palpasyonla karilatirildiinda
etkilenen bölgelerden salikli alani ayirt etme-
yi salar. Dizde ballote edilebilen efüzyon ola-
bilir; basinç uygulayarak patella aaiya doru
itilir. Böylece eklem sivisinda yer deitirme ve
femura çarpip geri dönme olur. Salikli çocuk-
larda olduu gibi, sivi patella ile femur arasina
girmeyince karakteristik yaylanma olmaz. Si-
noviyal hücre artiindan dolayi eklem iebilir;
bu eklem efüzyonunun serbest sivisindan daha
youn kivamdadir.
Enflamasyon bulgulari artritin en önemli
özelliidir. Sicaklik ve ime en sik karakteris-
tii olmakla birlikte üzerini kaplayan eritem,
septik artritte daha sik görülür. Kronik enfla-
matuar artritli çocuklar rahatsizlik olmakta
ama bu en sik aridan olmayip sertlikten kay-
naklanmaktadir. Gerçekten de juvenil artrit-
li çocuklarin en az %20'sinde kesinlikle ari
ikayeti olmamakta, Oklahama'da yapilan bir
çalimada eklem arisi nedeniyle romatolojiye
gönderilen 226 çocuktan 13'ünde gerçekte art-
rit saptandii bildirilmitir.
Enflamasyonlu eklemin dikkatli muayenesi
artritin süresi hakkinda fikir verebilir. Sinovit,
artan kan akimiyla karakterize olup, en fazla
güce maruz kalan eklem bölümünde bu olduk-
ça belirgindir. Dizde bu medial yönde hiperemi,
beslenmede artmaya ve büyümede artia yol
açar. Balangiçta bu medial femur kondilinde
belirgin olarak gözlenir. Sonuçta enflamasyonlu
dizin olduu bacakta daha hizli büyüme ve ba-
cakta uzunluk farki oluur. Ayni zamanda dizde
ektansiyon kaybi ve vastus medialis kasindaki
atrofiyle birlikte fleksiyon kontraktürü geliir.
Bunun tersine kalçadaki belirgin enflamasyon
siklikla büyüme plainda hasara yol açarak il-
gili bacakta kisalmaya neden olur. Ayak bilein-
deki artrit distal tibiada minimal uzunlamasina
büyümeye neden olur; bacak boyunda belirgin
fark olmaz.
AYIRICI TANILAR
Q EKLEM¶N TUTULDU´U
DURUMLAR
Çocuklarda ari tipini siniflandirmaya ek ola-
rak etkilenen eklem sayisini da belirlemek çok
önemlidir. Tek eklem tutulumu yapan durum-
lar ile birçok eklemi tutan durumlar arasinda
belirgin farklilik olduu için ikayetler tek bir
alanda olsa bile tüm eklemler dikkatli incelen-
melidir. Hastaliin balangicini (ani veya ya-
va), ikayetlerin süresini, ate ve döküntü gibi
sistemik özelliklerle olan ilikisini belirlemek
de çok önemlidir. Tek eklem ve birçok eklem
tutulumunun yani sira eklem ikayetlerinin
atele ilikisine veya dier eklem dii belirti ve
bulgularina göre farkli tanilar düünülmelidir
(
Tablo 199-3'
e bakiniz).
Monoartrit
Potansiyel tek eklem tutulumu
yapan durumlar balangicina ve semptomlarin
süresine göre siniflandirilmitir.
Akut baêlayanlar
Tek eklemde ari ve ilik
eklinde akut balayan durumlarda bakteri kay-
nakli nedenler dilanmalidir. Enflamatuar art-
ritin çou türlerinden farkli olarak (birkaç gün
tani gecikmesi uzun vadede anlamli deildir)
septik artrit tedavisi ertelenemez. Gerçekten
tek, kirmizi, i, arili veya sicak eklem olmasi
hücre sayimi ve kültürü için artrosentez gerek-
tirir. Bunun tersine atei olmayan çocukta akut
eklem ikayetinde daha siklikla travma düü-
nülmelidir. Önceki travma açikça belgelendiril-
Tablo 199-2.
Romatolojik Durumlarda Tutulan Yere Özgül Yürümedeki Deëiêiklikler
Konum
Pelvis
Kalça
Diz
Ayak bileöi
Ayak
Örnek
Psoas apsesi
Septik artrit
Bacak
boyunda
farkl¿l¿k
Aùil tendiniti
Metatarsal
bas¿nç
Yürümede Deëiêiklik
Trendelenberg yürüyüùü
Yürümeyi reddeder
Hoplama ùeklinde
yürüyüù
Stepaj (equinus)
yürüyüùü
¾lgili ayak tutulur
Tan·mlama
Pelvis etkilenen tarafa
doöru eöilir
Kalça fleksiyonda,
eksternal rotasyonda
Bacak ekstansiyonda
yere yetiùmez
Çok az ayakbileöi
dorsifleksiyonu
Aö¿rl¿ö¿ yeniden
daö¿tmak için ayak
tersine döner
Mekanizma
Aör¿l¿ kas kullan¿m¿ çok
azd¿r
Eklem s¿v¿s¿ eklem
kapsülünü gerer,
hareketle aör¿ oluùur
K¿sa taraftaki diz
üzerinden atlama
Aùil dorsifleksiyonunda
aör¿
Ayak parmaö¿ k¿r¿ö¿ ile
ilgili aör¿
øEK¾L 199-1.
Saö medial malleol komùuluöun-
da hafif dolgunluk saptanan normalden farkl¿ ek-
lemin olduöu asimetrik ayak bileöi.
Tablo 199-3.
S·k Rastlan·lan Artrit Nedenleri
Monoartrit
Akut baëlang·ç
Septik artrit
Reaktif artrit
Travma
Hemofili
Lyme hastal¿ö¿
Kronik
Juvenil idiyopatik artrit
Lyme hastal¿ö¿
Tüberküloz (nadiren pulmoner hastal¿k olmadan)
Tümör (Pigmente villonodüler sinovit)
Poliartrit
Juvenil romatoid artrit
Spondiloartropati
Sistemik otoimmün hastal¿klar
Sistemik lupus eritematozus
Vaskülit
Sarkoidoz
Enflamatuar baö¿rsak hastal¿ö¿ iliùkili artrit
Viral artrit
Serum hastal¿ö¿
Romatizmal ateù (gezici artrit)
Kanser
Periyodik ateù sendromlar¿