background image
33
Saölam Çocuk Bak¿m¿
örenilen bilgilerin ifa edilmeyecei veya ebe-
veynlere ya da bakalarina söylenmeyecei ko-
nusunda güvence verilmesiyle salanir.
B¾R¾NC¾ BASAMAKTA SA¼LIK
KONTROLÜ
Q UYGULAMAMI NASIL
GÖZDEN GEǶR¶R¶M?
Amerika Birleik Devletleri'nde, ambulatuvar
bakimin kalitesi hakkinda yayinlanan güncel
bir rapora göre çocuklarin %38.3'ünün öneril-
dii ekilde salam çocuk bakimi aldii bildi-
rilmitir.
2
Yüksek kalitede birinci basamak sa-
lik hizmetlerinin veriliyor olmasi temel salik
hizmetlerinde çalian tüm personel tarafindan
birlikte yürütülen aktif bir süreçtir.
Salik kontrol ziyareti sadece klinisyen
çocuk ve aile arasinda yüzyüze geçirilen bir
zamandan ibaret deildir. Kait ilerinin ve
anketlerin tamamlanmasi; psikososyal ve ge-
liimsel taramalarin yapilmasi; öykü alinmasi
ve ai uygulamalari gibi hemireleri de içeren
etkileimler, çeitli antropometrik ölçümlerin
alinmasi kaydedilmesi ve çizelgelere iaretlen-
mesi gibi dier pek çok aktivitenin bu ziyaret-
lerde gerçekletirilmesi gerekir. Bu aktiviteler
önemli ölçüde zaman harcanmasina sebep olur
ve klinik muayene de eklendiinde 15-18 daki-
ka gibi, birinci basamak salik hizmetleri için
hiç de azimsanmayacak bir süreye ulair.
Tüm ziyaret boyunca çocuk ve ailenin önem-
li miktarda zaman harcadii düünüldüünde,
birinci basamakta yapilan yaklaimlarin ne de-
rece etkili ve verimli olarak gerçekletirildii
konusunda artan bir ilginin olmasi hiç de air-
tici deildir. Salik hizmetlerinin iyiletirilmesi
konusunda önerilen yaklaimlarla ilgili tarti-
malar hakkinda daha detayli bilgi edinmek için
Bölüm 5'e bakiniz. Yöneticiler, yüzyüze etkile-
imi hasta için çok deerli bulurken salik hiz-
metlerindeki verimsizlii de azalttii görüün-
dedir. Klinisyenle henüz karilamadan önce
çocuk ve aileden bilgi alinmi olmasi, klinisyen
ve aile arasinda yüz yüze geçirilen zamanin
daha fazla olmasina katkida bulunabilir. Yapi-
lan uygulamalarin deerlendirilmesi, süreci ko-
laylatiracak, kaynaklarin maksimum düzeyde
kullanilmasini salayacak ve yüksek kalitede
birinci basamak salik hizmetinin sunulmasina
olanak verecek bir ortam salayacaktir.
Q AYDINLIK GELECEKLER
YAKLAéIMININ KULLANILMASI
Aydinlik Gelecekler'in yayinlanmasi ile, salik
çalianlari salik sistemi içerisinde kendi yan-
simalarini görmü ve verilen bakimin iyileti-
rilmesi için yeni yaklaimlar düünme firsatina
sahip olmulardir. Aydinlik Gelecekler kitabina
ve önerileri kapsayan bilgiye sahip olmak her
zaman daha iyi bir bakim veriliyor olduu
anlamina gelmez. Pratikte önerilerin "yaama
geçirilmesi" proaktif, sistematik bir yaklaim
gerektirir. Rehberlere uyumun salanmasi ve
yüksek kalitede bir salik bakimi hizmeti ve-
rilmesinin güvence altina alinmasi Aydinlik
Geleceklerde yer alan stratejiler, materyaller
ve araçlarin destei ile gerçekletirilir. Aydinlik
Gelecekler Araçlari her ziyarete özel öneriler ile
eleen çok kapsamli bir takim araç-gereç ve
çeitli materyaller salar.
Her ziyaret için be öncelii ve yapilmasi ge-
reken giriimleri kapsayan Aydinlik Gelecekler
rehberleri, broürleri, ve özet kitapçiklari ebe-
veyn ve çocuklar için her an eriilebilir durum-
dadir. Ebeveyn anketleri genel ve özel tarama
konulariyla ilgili risklerin saptanabilmesi için
özel tarama sorulari içerir. Ziyaretten önce ai-
leye verilen anket sorulari, çocuk ve ebeveynin
sorunlari ve gereksinimlerini deerlendirerek
ziyaret sirasinda önceliklere odaklanilmasi ge-
reken konularin belirlenmesine yardimci olur.
Klinik dökümantasyon formlari her ziyaretteki
klinik öneriler ile uyumaktadir.
Aydinlik Gelecekler rehberlerine elik eden
araçlar (broürler ve çeitli materyaller) bu
rehberi uygulamak isteyen hekimler için
önemli bir kaynaktir. Bu kaynaklara ramen,
her hekim her ziyarette uygulamanin kendine
özgü gereksinimlerini karilamak için neyi, ne
zaman, nasil, uygulayacaina kendi karar ver-
melidir. Eski araç ve yöntemlerin yerini alacak
yeni yaklaimlarin benimsenmesi için en etkili
yöntemleri bilen ve buna alikin olan doktor-
lar bile uygulamada zorluklarla karilaabilir.
Elektronik tibbi kayit tutan doktorlar varolan
sistemlerini gözden geçirmek ve bunlari Ay-
dinlik Gelecekler önerileri ve rehberleriyle e-
letirmek zorundadir. Birçok irket elektronik
tibbi kayit ablonlarini ve çocuk salii bölüm-
lerini Aydinlik Gelecekler rehberleri ile uyumlu
hale getirmek için çalimaktadir, bu sebeple
bazi hekimler için, yazilimlarin güncellemesi
mükemmel ve rahat bir geçi salayabilir. Yeni
rehberlerin uygulanmasinda sadece bir tek
"doru" yol yoktur; bir çok yol vardir.
Yeni rehberlerin uygulaniyor olmasini sala-
manin yöntemlerinden biri de salik sistemle-
rinin gelitirilmesinde, kalitenin iyiletirilmesi
yaklaimidir. Kalitenin iyiletirilmesine son
zamanlarda verilen önem, tibbi hatalarin ve
giderek artan kötü salik bakiminin günde-
me gelmesine ve doktorlarin verdikleri salik
hizmeti ve yaklaimlarini yeniden gözden ge-
çirmelerine yol açmitir. Birçok hekim artik
kalite gelitirme eylemlerine katilmaktadir ve
birbirlerinden örendikçe uygulama yöntem-
leri ve stratejilerini paylamaktadir. Pediatri de
dahil olmak üzere pek çok uzmanlik alaninda
doktorlarin yeniden sertifika alabilmeleri için
uygulama-bazli kalite gelitirme faaliyetlerine
katildiklarini ispat etmeleri gerekmektedir.
Genel bir yaklaim, iyiletirme modeli
3
gibi
kalite iyiletirmenin temel prensipler inden ha-
reketle eldeki veriler kullanilarak iyiletirilmesi
gereken alaninin seçilmesi ve buna göre yapi-
lan bir çalima planiyla, planla-plani uygula-
kontrol et-sonuca göre hareket et (Plan-Do-
Study-Act, PDSA) iyiletirme yöntemlerini
kullanmaktir; bakiniz
Tablo 10-6
. Örnek bir
uygulama alani olarak, mesela 12. ay ziyaretin-
deki kurun tarama oranlari iyiletirilmek iste-
sin. Veriler sigorta irketleri veya kamu salik
kurumlari tarafindan gerçekletirilen güncel
bir denetim raporundan alinabilir veya ilgili
bir klinisyen tarafindan aratirilabilir. yiletir-
me alani bir kez tanimlandiinda PDSA yak-
laimi uygulanir ve nihai hedef dorultusunda
deiim testleri olarak adlandirabilecek küçük,
arka arkaya, giderek artan deiiklikler yapilir.
Planlama süreci, örnein, kurun taramasinin
gerekli olduunu tüm klinisyenlere duyuracak
bir sistemi uygulamak olsun. Uyariyi bir hafta
boyunca yapacaklar ve 12 aylik bebeklerin bu
süre içinde kurun taramalarinin yapilip yapil-
madiini 5-8 çizelgeyi inceliyerek kontrol ede-
ceklerdir. Veriler toplandiktan sonra, istenilen
kurun taramasi sonucuna ulailip ulailmadi-
ina karar verilerek bu uygulama, elde edilen
sonuçlar üzerine yeni bir planla sürdürülecek-
tir. Eer doktorlarin uyarilmasi sistemi isteni-
len sonucu salayamaz veya uygulama için el-
verisiz veya uygunsuz olarak deerlendirilirse,
Tablo 10-6.
Deëiêiklikleri Test etmek için PDSA (Planla-Plan· Uygula-Kontrol Et-Sonuçlara Göre
Hareket Et) Çal·êma Yöntemi
Hedef (Genel hedef): Her hedef çoklu küçük deëiêim testlerine gereksinim duyacakt·r
¾lk (veya sonraki) deöiùim testinizi tan¿mlay¿n:
Sorumlu kiùi
Ne zaman yap¿lacaö¿ Nerede yap¿lacaö¿
Plan
Bu deöiùim testinin haz¿rlanmas¿ için gerekli
Sorumlu kiùi
Ne zaman yap¿lacaö¿ Nerede yap¿lacaö¿
olanlar¿n listesi:
Test sürdürüldüöünde neler olacaö¿n¿n
Tahminin baùar¿l¿ olup olmayacaö¿n¿ belirleyecek
tahmin edilmesi
ölçümler
Plan· Uygula: Testi çal·êt·rd·ë·n·zda gerçekten ne olduëunu tan·mlay·n
Kontrol Et: Ölçülen sonuçlar· tan·mlay·n ve bunlar· ön tahminler ile karê·laêt·r·n
Sonuçlara göre Hareket Et: Öërendiklerinizi baz alarak bir sonraki döngü için planda ne gibi
deëiêiklikler yap·lacaë·n· tan·mlay·n
Kaynak: ¾zin al¿narak, Institute for Healthcare Improvement. PDSA Worksheet for Testing Change'den yeniden bas¿lm¿ùt¿r.
Aùaö¿daki adresten ulaùabilirsiniz: http://www.ihi.org/IHI/Topics/lmprovemenÇ/lmprovementMethods/Tools/Plan-Do-
Study-Act+(PDSA)+Worksheet. htm. 10Mart,2009 tarihinde al¿nm¿ùt¿r.