92
KISIM 3: Nutrition
Tablo 23-3.
Yaëda ve Suda Çözünen Vitaminlerin Klinik Olarak Özeti
Yaëda Eriyen Vitaminler
Suda Eriyen Vitaminler
A vitamini
D vitamini
E vitamini
K vitamini
Tiamin
Riboflavin
Niasin
Folat
B
6
vitamini
B
12
vitamini
Biotin
Pantotenik
asit
Biyokimyasal Aksiyon
Retinal pigmentin bir birimidir ve sönük
¿ù¿kta rhodopsin görmeyi saölar, kemik
ve diù geliùimi; epitelyal hücrelerin
iletiùimini sürdürme; yara iyileùmesi ve
büyümesini saölama
Kalsiyum ve fosforun emilim ve depo-
lanmas¿n¿n düzenlenmesi, duodenal
mukozadan kalsiyum taù¿nmas¿n¿ ùe-
killendirilmesi, epitelyumyal hücrelerde
kalsiyum baölay¿c¿ proteini sentezleme
Antioksidan, k¿rm¿z¿ kan hücrelerinin
k¿r¿lganl¿ö¿nda rol, hücre zarlar¿n¿n
saölaml¿ö¿, doymam¿ù yaö asitlerinin
peroksidasyonundan korunma
Protrombin sentezinin katalizi; koagülas-
yon faktörleri II, VII, IX, X; protein C, S, Z
Biyokimyasal Aksiyon
Pürivik asidi de içeren fsrkl¿ oksidatif
dekarboksilasyonlara rol alan, fosfor ile
birleùen tiaminpirofosfat
Flavin koenziminin parçes¿, FAD ve FMN
doku oksidasyonlar¿, solunum için ge-
rekli, FAD ve FMN'nin sentezi büyüme
için esansiyel, ¿ù¿öa adaptasyon için
retinel pigment
Koenzim I ve II'nin parças¿ (NAD, NADP),
dehidrogenaz sistemlerinin kofaktörü,
glikojen sentezi ve yaö asitlerinin y¿k¿m¿
için gerekli
Tetrahidrofolik asit aktif formu; pürin, pri-
midin ve nükleoproteinlerin biosente-
zinde esansiyel; metilasyon reaksiyon-
lar¿; 1-karbon al¿c¿s¿
Dekarboksilasyon, transaminasyon, trans-
sülfürasyon enzimlerinin yap¿s¿nda,
hemoglobin sentezinde ve yaö asidi
metabolizmas¿nda rol
Kemik iliöinde k¿rm¿z¿ kan hücrelerinin
olgunlaùmas¿nda esansiyel, metilma-
lonil CoA mutaz için koenzim, pürin
metabolizmas¿nda 1-karbon birminin
taù¿nmas¿, merkezi sinir sistemi meta-
bolizmas¿na etki
Tüm karboksilazlar¿n ve karbondioksidin
kofaktörü
CoA'n¿n bileùeni; yaö, protein ve karbohid-
rat metabolizmas¿ için gerekli; yaö asidi
biosentezi
Eksiliëin Etkisi
Gece körlüöü, kseroftalmi, fotofobi, kon-
jonktivit, Bitot lekeleri, keratomalazi,
deri ve müköz zarlar¿n hiperkeratozu,
büyümede duraklama, enfeksiyonla-
ra direncin azalmas¿
Bebek ve çocuklarda: Rikets
Eriëkinde: Osteomalazi
Prematür bebeklerde hemolitik anemi,
nöral iletimde kay¿p, kas lezyonlar¿,
ceroid pigment birikimi
Hemorajik bulgular
Eksiliëin Etkisi
Yaë beriberi: Konjestif kalp yetmezliöi,
taùikardi, periferal ödem
Kuru beriberi: Nörit, parestezi, irritabili-
te, anoreksi
Fotofobi, görme aktivitesinin kayb¿,
gözlerde yanma ve kaù¿nma, korneal
vaskülarizasyon, glossit, seboreik
dermatit, büyümede duraklama,
cheilozis
Pellegra: Dermatit, apati, anoreksi, peri-
feral nöropati, demansa kadar varan
ensefalopati, mukozalar¿n atrofisine
baöl¿ diyare
Megaloblastik anemi (ayn¿ zamanda
B
12
eksikliöinden de ùüphelenilmeli)
hücresel baö¿ù¿kl¿kta bozulma, büyü-
mede duraklama, glossit, gastrointes-
tinal bozukluklar
Dermatit, cheilozis, stomatit, periferal
nörit (izoniazid alan hastalarda),
mikrositik-hipokromik anemi, irritabili-
te, konvulsiyon
Pernisiyöz anemi, spinal kordun geniù
sinir liflerinin demiyelinizasyonuna
baöl¿ nörolojik bulgular, metilmalonik
asidüri, homosistinüri
Leiner dermatiti, anoreksi, glossit, alo-
pesi, bulant¿, kas aör¿lar¿, insomni
Antagonistlerle kullan¿m¿, deprasyon,
hipotansiyon, kas zay¿fl¿ö¿, bulant¿,
uyku bozukluöu, kar¿n aör¿s¿, antikor
üretiminin kayb¿
Toksisitenin Etkisi
Ksantozis kutisle karotenemi, gece
terlemesi, kuru ve soyulmuù deri,
vertigo, hepatomegali, kusma,
alopesi, artm¿ù beyin-omurilik s¿v¿
bas¿nc¿
Bebek ve çocuklarda: Hiperkalsemi,
anoreksi, büyümede duraklama
Eriùkinlerde: Bulant¿, kusma, polidip-
si, poliüri, kalp, renal tübüller ve
broùlar¿ da içerecek ùekilde yumu-
ùak dokularda kalsifikasyon
Bilinmiyor
Kernikterus (yaln¿zca suda çözünen
analoglar)
Toksisitenin Etkisi
Bilinmiyor
Bilinmiyor
Nikotinik asidin geçici vazodilatör
etkisi vard¿r, deride k¿zar¿kl¿k, ka-
r¿ncalanma, yanma, baù dönmesi,
bulant¿; karaciöer bozukluöunu
tetikler
Bilinmiyor
¾lerleyici ataksi ile beraber sensori-
nöropati, dokunma duyusunda
azalma, aör¿, ateù
Bilinmiyor
Bilinmiyor
Bilinmiyor
Besinsel Kaynaklar
Karaciöer, bal¿k-karaciöer
yaö¿, süt yaö¿, yumurta sa-
r¿s¿, tereyaö, yeùil ve derin
sar¿ sebzeler
Güçlendirilmiù süt, yumurta
sar¿s¿, karaciöer, somon
bal¿ö¿, tereyaö, sardalya,
uskumru
Bitkisel yaölar, s¿ö¿r karaciöe-
ri, çekirdek yaölar¿, f¿st¿k,
soya fasulyesi, süt yaö¿,
turp, yeùillikler, yumurta,
tereyaö, yaprakl¿ sebzeler
Bitkisel yaölar, karaciöer, do-
muz, yeùil yaprakl¿ sebzeler
(normal intestinal florada
sentezlenir)
Besinsel Kaynaklar
Karaciöer, k¿rm¿z¿ et, süt,
domuz, tam tah¿l, baklagil,
ceviz
Süt, peynir, yumurta, org eti,
bal¿k, yeùil yaprakl¿ sebze-
ler, tam ve zenginleùtirilmiù
tah¿llar
Et, kümes hayvanlar¿, f¿st¿k,
org eti, bira mayas¿, yeùil
sebzeler, zenginleùtirilmiù
m¿s¿r ve tah¿l
Karaciöer, yeùil yaprakl¿ seb-
zeler, baklagil, kuùkonmaz,
brokoli, ceviz, peynir
Karaciöer, et, tam tah¿l, maya,
patates, m¿s¿r, soya fasul-
yesi, muz, f¿st¿k
Karaciöer, org eti, et, yumur-
ta, peynir, bal¿k
Karaciöer, böbrek, süt, yumur-
ta sar¿s¿, maya, mantar,
muz, karpuz, çilek, greyfurt
Pek çok yiyecekler
(
devam ediyor)