background image
1368
KISIM 21: Gastrointestinal Sistem Bozukluklar¿
Q ENTER¶K S¶N¶R S¶STEM¶N¶N
GEL¶é¶M¶
Enterik sinir sistemi nöral kabartidan köken al-
maktadir.
16
Enterik nörosit öncül hücreleri nö-
ral kabartidan fetal bairsaa doru kraniyo-
kaudal dorultuda göç ederler. Bu ekilde mide
ve duodenuma 7. haftada, rektuma 12. haftada
ulairlar. Hirschprung hastalii bu nörositlerin
göç edememesinden kaynaklanmaktadir. En-
terik nöral elementlerin göçü ve olgunlamasi
nöral kabarti hücreleriyle, hücreler arasi mat-
riks arasindaki etkileimce kontrol edilmekte-
dir. Bu etkileim için önemli olan moleküler
yolaklardan birisi de glial-kökenli nörotrofik
faktör (GDNF) ve bunun reseptörü, bir tirozin
kinaz olan
RET'dir. Bu genlerdeki mutasyonlar
insanlarda ve hayvan modellerinde aganglio-
nozis ile ilikilidir.
S¾ND¾R¾M VE EM¾L¾M
Sindirim gidalarin kimyasal olarak temel yapi
talarina ayrilmasi ilemidir.
17
Süreç birbirini
izleyen üç evrede farkli rollere sahip enzimler
tarafindan gerçekletirilir. ntralüminal evrede
gerçekleen sindirim sayesinde gidalardaki kar-
bohidrat, protein ve yalar hidrolize edilerek
çözünür hale getirilir. Hidroliz pankreas ve in-
testinal villuslarin firçamsi kenarindaki enzim-
lere baliyken, çözünür hale gelme için safra
salgilari gerekmektedir. Mukozal evre peptidle-
rin, basit karbohidratlarin ve lipidlerin entero-
sitler tarafindan hücre içine alinmasi, ilenmesi
ve tainma için hazir hale getirilmesini içerir.
Uzaklatirma evresinde emilen besinlerin vas-
küler ya da lenfatik dolaima ulatirilmasi söz
konusudur. Sindirim, aizda çinemeyle gidala-
rin mekanik olarak parçalanmasi ve tükürük ile
karitirilmasiyla balar. Mide yiyecekleri daha
çok öütür ve asidik mide salgilariyla karitira-
rak kimüs (chyme) haline getirir. Kimüs duode-
numa geçtiinde bikarbonat ile karilaarak asi-
dik içerii etkisizleir. Karacierden salgilanan
safra sindirilen yai emülsifiye ederken, pank-
reastan salgilanan enzimler karbohidrat, prote-
in ve lipidleri daha küçük moleküllere parçalar.
ntestinal enterositlerin firçamsi kenarinda yer
alan peptidaz ve disakkaridazlar son basamakta
peptid ve disakkaridleri monomer haline çe-
virir. Besinlerin intestinal epitelden tainmasi
oldukça seçici bir ilem olup üç mekanizmayla
gerçeklemektedir; aktif taima, kolaylatirilmi
difüzyon ve pasif difüzyon. Elektrolitler özgül
taiyicilar tarafindan emilmektedir. Bu bölüm-
de 3 ana besin sinifinin, karbohidratlar, amino
asitler ve yalar, sindirim ve emilimi, su ve elekt-
rolitlerin tainma mekanizmalari anlatilmitir.
Sindirim ve emilim ile ilgili bozukluklar Bölüm
408'de tartiilmitir.
Q KARBOH¶DRATLARIN
S¶ND¶R¶M VE EM¶L¶M¶
Laktoz, anne sütüyle beslenen bebeklerin hepsi
ve mamayla beslenen bebeklerin çou için te-
mel karbohidrattir. Laktoz, birbirlerine -1,4
glikozidik ba ile balanmi glukoz ve galak-
tozdan olumaktadir. Laktozun sindirimindeki
hiz kisitlayici basamak laktaz-ilikili hidroliz-
dir. Laktaz, enterositlerde villusun tepesindeki
mikrovillusda yer almaktadir. Laktaz ekspres-
yonu geliimsel olarak düzenlenmektedir. Ges-
tasyonun 11. haftasinda laktaz aktivitesi dü-
ükken 34. haftada miaddaki düzeyin %25'ine
ulamaktadir. Zamaninda doan bebeklerde
laktaz aktivitesi doumda en yüksek seviye-
ye çikmakta ve 1 yainda tekrar bu düzeyin
%25'ine dümektedir.
Sütten kesildikten sonra tüketilen karbo-
hidratlarin çou niasta, sükroz, glukoz ve
fruktozdur. Niasta ya da amilopektin, -1,4
ve -1,6 balariyla birbirine bali glukoz po-
limerlerinden meydana gelmektedir. Niasta,
ilk olarak tükrükteki ve pankreastaki amilazlar
tarafindan hidrolize edilir ve sonuçta firçamsi
kenardaki hidrolazlardan olan glukoamilaz ve
maltaz tarafindan fark edilebilecek substratlar
meydana getirir. Sükroz, ilk olarak sükroz ve
izomaltaz hidrolizi için aktif bölgeler içeren
tek zincirli bir öncülden sentezlenen, bir esas
firçamsi kenar enzimi olan sükraz-izomaltaz
tarafindan sindirilir.
Karbohidrat sindiriminin lümendeki ve fir-
çamsi kenardaki hidrolizinden sonraki basa-
mai monosakkaridlerin emilmesidir. Glukoz,
galaktoz ve fruktoz enterositten portal dola-
ima pasif ve aktif tainma mekanizmalari ile
tainirlar. Glukoz ve galaktozun tainmasi iki
mekanizmayla olur; basit, doyurulamayan di-
füzyon (lümendeki konsantrasyon 3 mmol/L'yi
atiinda) ve aktif taima. Aktif taima meka-
nizmasi firçamsi kenarda Na
+
-eletirilmi glu-
koz taiyicisi, SGLT-1, tarafindan salanir. Bu
taiyicinin ilevi oral rehidratasyon sivilarina
glukoz ve sodyum klorid konmasinin da teme-
lini oluturur. Fakültatif (istemli koula bali)
glukoz taiyicisi, GLUT-2, bazolateral memb-
randa bulunur. Glukoz taiyicisi D-glukoz ve
D-galaktoz için stereospesifiktir. Aktif glukoz
Safra Yolu
Sisteminin
Primordiasi
A
B
C
Pankreasin Dorsal
Primordiasi
Pankreasin Ventral
Primordiasi
Santorini'nin Aksesuar
Pankreas Kanali
Wirsung'un Ana
Pankreatik Kanali
øEK¾L 381-3.
Safra ve pankreas kanal sistemlerinin geliùimi.
A.
Dorsal ve ventral pankreatik pri-
mordia ilkel baö¿rsak tüpünden kese ùeklinde oluùur.
B.
Rotasyon sonucunda ventral pankreas dorsal
pankreasa göre daha posterior ve inferiora yerleùir.
C.
¾ki pankreas dokusunun ve kanallar¿n¿n birleù-
mesi sonucunda bilinen pankreas anatomisi oluùur. S¿k görülen varyantlardan birisi de dorsal pankreas
kanal¿n¿n Santorini'nin aksesuar kanal¿ ùeklinde aç¿k kalmas¿ndan meydana gelen pankreas divisum-
dur (kesikli çizgiler).