background image
1539
Hematopoez
ayni zamanda myeloid hematopoezin (lökosit
ve trombositlerin) anlamli biçimde yapildii
yer olmaktadir. Son trimestirda kan hücrele-
rinin büyük bölümü kemik iliinde yapilmak-
tadir ve kemik ilii selülaritesi 30. gestasyon
haftasinda maksimumdur. Yenidoan ve erken
infantlarda kirmizi ilik yada hematopoetik ilik
tüm aksial iskelet, uzun kemikler ve membra-
nöz kemikte kemik kavitesini doldurur. Post-
natal ya ilerledikçe hematopoetik doku yava-
ça vertabra,sternum, pelvis, skapula ve uzun
kemiklerin proksimal sonlarina kayar. Geri
kalan ilik mesafesini yali hal almaktadir.
Kemik iliinde kirmizi küre yapimi eritro-
poetin adi verilen hormon tarafindan regüle
edilmektedir. Eritropoetinin balica yapim yeri
fetal yaamda yada postnatal yaamin erken
döneminde karacier olup, doumdan sonra
böbree kaymaktadir.Eritropoetin, eritroid
progenitörlerin yüzeyinde eksprese olan ve
yüksek afinite gösterdii reseptörlere(eritroid
burst forming unit (BFU-E) ve eritroid kolo-
ni forming unit (CFU-E)) balanarak eritroid
progenitörlerin bölünme ve differansiasyo-
nunu uyarirlar.Eritropoetin yapimi doku ok-
sijenizasyonu ile regüle edilmektedir ve oksi-
jenizasyonun azalmasi eritropoetin yapimini
arttirmaktadir.
HEMOGLOB¾N
YAPIMINDAK¾ GEL¾ø¾MSEL
DE¼¾ø¾KL¾KLER
Hematopoezisin anatomik bölgeleri yolk salk-
tan karaciere oradan da kemik iliine geçer-
ken ezamanli olarak hemoglobin tiplerinde de
deiiklik olmaktadir (
ekil 429-1
). Hemog-
lobin kirmizi kan hücrelerinin içinde oksijen
taiyan bir proteindir. Hemoglobin kirmizi kan
hücrelerindeki total proteinin %95'inden fazla-
sini ve eritrosit kuru airliinin %90'indan faz-
lasini oluturmaktadir. Hemoglobin globin adi
verilen 4 globüler proteinden ve her bir globine
bali olan 4 oksijen balayan heme grubundan
olumaktadir. ki ana globin ve - globin
olup esasen prekürsör kirmizi hücrelerde eit
oranda bulunmaktadir. Normal adult Hb(Hb
A)'da 2 ve 2 globinden oluur (
2
2
). Alfa
ve beta globinlerin embriyonik, fetal ve mi-
nör adult anologlari bulunmaktadir. Alfa glo-
bin (-globin) ve onun embriyo analou olan
-globin 16. kromozom tarafindan kodlan-
maktadir (
ekil 429-2
). Beta globin (-globin)
ve onun embriyonik analou olan -globin,
fetal analou olan -globin ve minör adult ana-
lou olan -globinler 11. kromozom tarafindan
kodlanmaktadir (
ekil 492-2
).
En erken yapilan hemoglobinler Hb Go-
wer-1 (
2
2
), Hb Gower-2 (
2
2
) ve Hb Portland
(
2
2
)dir. Bu hemoglobinler predominant ola-
rak gestasyonun 4 ile 8. haftalarinda bulunup
8 ile 12.haftalarda kaybolurlar. Fetal Hb(
2
2
)
hizlica embriyonik hemoglobinlerin yerine ge-
çer ve ile -globin yapimi durur. Gestasyonun
8. haftasindan itibaren HbF ana hemoglobin
olup 6. ayda total hemoglobinlerin %90'ini
oluturmaktadir. Hb F yapimi bundan sonra
giderek azalirken HbA (
2
2
)sentezi progresif
olarak artar. Az miktarda HbA embriyonik ha-
yatta dahi tespit edilebilmektedir. Gestasyonun
6. ayinda %5 ile %10 arasinda HbA bulunmak-
tadir ve douma kadar bu miktar artarak %30
civarina erimektedir. Doumda HbF orani
%70 civarindadir.
Doumda -globin sentezi aniden düer ve
bunu doumda Hb F (
2
2
)'in 4. ayda %2'nin
altina, 1 yainda ise %2'nin altina dümesi
izler ki bu deerde HbF'in 1 yaindan büyük
çocuklar ve erikinler için normal oranidir.
Beta talasemi yada -hemoglobinopatilerde
HbF daha yava dümektedir (bakiniz bölüm
Gestasyonel Ya
(Haftalar)
Postnatal Ya
(Ya)
6
18
30
Birth
12
24
36
48
10
20
30
40
50
Eritropoesiz
Bölgesi
T
otal Globin Y
apimi (%)
Yolk
Salk
KC
Dalak
Kemik lii
3'
5'
3'
Kromozom 16
Kromozom 11
5'
G
A
-Globin:
-Globin:
2
1
øEK¾L 429-1.
Geliùim s¿ras¿nda kan ve hemoglobin yap¿m¿.Üstte: geliùim s¿ras¿nda eritropoezisin de-
öiùen anatomik bölgeleri. Embrioda k¿rm¿z¿ kan hücrelerinin yap¿m¿ yolk salkta baùlar, daha sonra fetal
yaùamda karaciöer ve daha az oranda dalaöa geçer. Kemik iliöi ise doöumdan hemen sonra baùlay¿p
hayat¿n geri kalan¿ boyunca eritropoezin ana bölgesidir. Altta: globin yap¿m¿n¿n kan yap¿m¿ ile eù zamanl¿
deöiùimi. Fetüsteki ana hemoglobin HbF (
_
2
a
2
) olup 3. aydan itibaren predominant Hb ise HbA (
_
2
`
2
)'d¿r.
øEK¾L 429-2.
Globin genleri:
_ ve ` globin genlerinin 16. kromozom ve 11. kromozom üzerinde basit-
leùtirilmiù gösterimi. Koyu renkteki horizontal çizgiler DNA dizilerini, kutucuklar ise DNA dizileri boyunca
genleri göstermektedir. Alfa globinin embriyo analoöu
c-globindir. ¾ki alfa globin geni (_1 ve _2) fetal
hayatta ve adultta fonksiyon gösterir. Beta globinin embriyonik analoöu
¡-globindir.Beta globinin fetal
analoöu olan
a-globin 2 farkl¿ gen taraf¿ndan kodlan¿r (aG ve aA). ¾ki tip `-globin benzeri adult globinler
ise major
`-globin ve minör b-globindir. Bu globinlerin kombinasyonu HbF (_
2
a
2
), HbA (
_
2
`
2
) ve Hb A2
(
_
2
b
2
)'yi oluùturmaktad¿r.