background image
381
Solunum S¿k¿nt¿s¿ ve Yetmezliöi
teler düük alveolar PO
2
sahiptirler ve genel-
likle O
2
-hemoglobin dissosiyasyon erisi dik-
tir. Sonuç olarak, kapillerin sonunda kan tam
olarak O
2
ile yüklenmez ve dier ünitelerden
gelen kanlarla kariarak sonunda venöz kari-
im oluur. Yüksek ventilasyon-perfüzyon ora-
nina sahip üniteler ise yüksek alveoler PO
2
'ye
sahiptirler. Bununla birlikte bu üniteler düük
ventilasyon-perüzyon oranindan dolayi venöz
kanla karimi üniteleri kompanse edemezler,
O
2
-hemoglobin dissosiyasyon erisi düz olur
ve kan onlarin O
2
içeriklerini arttiramaz.
Düük ventilasyon-perfüzyon oranli
alveolo-kapiller üniteler kendi PCO
2
'lerini
vendeki deerden daha düüremezler; bunun
sonucunda kandaki CO
2
temizlenme fonksi-
yonunda yetersizlik görülür. Bununla birlikte,
yüksek ventilasyon-perfüzyon oranina sahip
üniteler düük alveoler PCO
2
'ye sahiptirler.
Burada bebek ve çocuklar ventilasyon için ge-
rekli kas rezervlerini kullanarak etkili kompan-
sasyon mekanizmalari olutururlar ve hipoksi
hiperkapniye göre daha fazla ön plana çikar.
Q SOLUNUM YETMEZL¶´¶NDE
KL¶N¶K DE´ERLEND¶RME
nfant ve erikinlerin çou akcier ve göüs
duvarinin birçok mekanik disfonksiyonundan
dolayi solunum yetmezlii geliir. Önce solu-
num sikintisi ardindan da solunum yetmezli-
i geliir. Fizik muayene sirasinda dikkatli bir
muayene ile sikintinin nedeni obstrüktif mi
yoksa restriktif mi olduu anlailir ve sonrasin-
da gerçek neden tanimlanir (yukariya bakiniz).
Nadiren, bebek ve çocuklarda birincil ya da
ikincil neden olarak nörolojik olarak solunum
kontrol yetersizlii geliir. Bu durumda has-
tanin solunum ihtiyacini karilayacak destei
yeterince gösteremedii için klinisyen üphe-
lenmedikçe ve kan gazi bakilmadikça solunum
sikintisini/yetmezliini belirlemek güçtür.
Q ARTMIé SOLUNUM ÇABASI
VE MEKAN¶K D¶SFONKS¶YON
Air solunum sistemi hastaliklari kaçinilmaz
bir ekilde hem mekanik hem de gaz-deiim
fonksiyonlarini olumsuz yönde etkiler. Solu-
num kaslari üzerine artmi talep ile birlikte
arteryel kan gazlarindaki bozulmalari eer iki
kriter varsa baarili kompansetuar mekaniz-
malari aktive eder: (1) solunum kaslari gerekli
olan solunum iini yapabilmeli ve sürdürebil-
meli ve (2) gaz-deiim bozukluklari ventilas-
yonu arttirarak düzeltilebilmeli. Bu artlar al-
tinda solunum kaslari organizmanin ventilas-
yon ihtiyaçlarini dengeli bir ekilde uzun süre
sürdüremez ve bu duruma solunum kaslarinda
yorulma denilen durum geliir, bu iskelet kas-
larinda airi çalima zemininde gelien tabloya
benzemektedir. Bu her an geliebilecek durum
için hayati tehdit eden hipoksemi ve hiperkap-
ni geliimini önlemek temel bir yaklaimdir ki
bu durumda mekanik solunum desteinde bu-
lunmak gerekir.
Solunum kaslarinin artmi mekanik yük
ile bunu solunum kaslarinin karilayabilmesi
kaslara fiziksel çalima için transforme edilen
enerji miktari ile solunum tarafindan talep
edilen enerji büyüklüü arasindaki dengeye
balidir.
11
Artmi solunum ii, solunum kaslari
için artmi oksijen ve enerji ihtiyaci demektir.
Özellikle diyaframda olmak üzere solunum
kaslarinda kan ihtiyaçlari birkaç kat artar,
12
kardiyak debiyi azaltan hastaliklar da bu ne-
denle solunum kapasitesini sinirlar.
Solunum sisteminin etkinlii,
13
solunum
kaslarinin basinç-hacim i yükü için dengeli
bir ekilde enerji tüketmesi olarak tanimlanir.
Bebeklerde bu %5 iken erikinlerde bu oran
%15'i geçmez.
14
Bunu etkileyen faktörler ise;
solunum kaslarinin solunum eklini de içine
alan solunum çabasini yapabilmesi, solunum
kaslarinin durumlarinin belirlenmesi ve göüs
duvarinin yapisidir.
Solunum ekli hastaliklar tarafindan meka-
nik bozulmanin doasi ve biçimine bali ola-
rak etkilenir. Nöral mekanizmasi tam olarak
aydinlatilmami olmasina ramen enerji ih-
tiyacina göre bebek ve çocuklar kendilerinin
tidal volüm ve solunum sikliini ayarlar. Bu ­
internal veya eksternal-durumlardan herhangi
biri olsa da hastanin optimal solunum sistemi
øEK¾L 102-5.
Ventilasyon-perfüzyon eùitsizliöinin gaz deöiùimi üzerine etkisi. øekil CO
2
(üstte, kahve-
rengi) ve O
2
'nin (altta, k¿rm¿z¿) deöiùimini üç alveoler kapiller ünitede göstermektedir: 1 ­ normal venti-
lasyon ancak düùük perfüzyonlu (yüksek ventilasyon/perfüzyon oran¿, V/Q) alveol, 2-normal ventilasyon
ve perfüzyon (normal V/Q) ve 3- düùük ventilasyon ve normal perfüzyon (düùük V/Q). ÜSSTE: Ünite 1,
kendi kapiller kan¿ndan CO
2
uzaklaùt¿rmada etkili ancak akciöerdeki toplam CO
2
uzaklaùt¿rmaya katk¿s¿
az. Ünite 3 alveoler gaz¿n yeterince yenilenmesini ve kapiller kandan CO
2
uzaklaùt¿r¿lmas¿n¿ saölayamaz
ve bunun sonucunda toplamda CO
2
at¿lmas¿nda önemli bir katk¿s¿ olmaz. Arteryel kanda CO
2
düzeyinin
artmas¿ ünite 1 ve 2'de ventilasyonu arteryel kanda normal PCO
2
düzeyini yakalayacak kadar artt¿r¿r.
ALTTA: øartlar O
2
için deöiùtirilmiùtir. Ünite 1'de kan tamamen oksijen ile satüre olmuùtur fakat oksije-
nizasyonun tamam¿na katk¿s¿ azd¿r. Kan dolaù¿m¿ ünite 3'te alveoler O
2
konsantrasyonu düùük olmas¿
nedeniyle tam olarak O
2
alamaz. Bununla birlikte nomal (2) ve yüksek V/Q ünite (1) venöz kar¿ù¿m¿n
olduöu düùük V/Q olan üniteleri kompanse edemez, çünkü O
2
-hemoglobin dissosiyasyon eörisi bu üni-
teler taraf¿ndan az miktarda O
2
eklenmesiyle arteryel O
2
satürasyonunu artt¿rarak normal düzeylere
gelmesini önler.