Psikolojik
Geliùim
Çeviri: Zeynep Tüzün
dönemi ve zamanlamasi ile ilikilendirilir.
birçok deiimin nedeni olarak gösterilmitir.
mesi [SMR] 3-4), erkekler, ebeveynleri ile özel-
likle anneleriyle daha çok çatima yaarlar. Bu
çatima pubertenin tamamlanmasindan sonra
annelerin oullarinin fikirlerine daha çok uy-
malari ile hafiflemeye balar. Kizlar daha çok
anneleri ile çatima yaar ve babalari ile ilikile-
rinin azaldiini aktarirlar. Hormonlar normal
ve anormal ergenlikle ilikilendirilen birçok
davrani deiiminin nedeni olarak gösteril-
mitir. Cinsel davranilar androjen hormo-
nundaki deiimlerle ilikilendirilir.
cinsel ilikiye balarlar ve daha sabirsiz, agresif
ve sinirli olarak bildirilirler. Kizlar için mastür-
basyon davraniinin artii, androjen hormonu-
nun yükselmesi ile ilikilendirilir.
den honutsuzluk, düük kendine güven ve ge-
nel bir mutsuzluk ile balantilidir. Erken gelien
kizlar ayni cinsten olan arkadalarindan daha az
kabul görürler ve yaça daha büyük ergenlerle
iliki kurarlar. Erken olgunlaan kizlar cinsellie
artmi bir ilgi gösterirler, erken kimlik krizleri
yaarlar, baimsizlia ve karar vermeye yönelik
ilgileri youndur ve okulda akademik faaliyetle-
re yönelik ilgileri azalmasi ile birlikte daha fazla
problem davrani gösterirler.
lidir. Erkeklerde gecikmi pubertal olgunlama
olumsuz psikolojik etkilerle balantili olabilir.
Geç gelien erkekler, ayni yata normal geli-
imde olan erkeklere göre, daha olumsuz bir
benlik kavrami ve beden imgesi ile kimlik krizi
sikliinda arti gösterebilirler.
sunda koruyucu gibi görünmektedir. Sosyal
çevre bu fiziksel olarak olgunlamami ergen-
lere daha fazla rehberlik ve destek salama ei-
limindedir.
tanimlanirken, birçok ergen yaam döngüsün-
deki bu dönemin önemli geçilerini baariyla
idare etmektedir.
yaklaimi, çocukluktan ergenlie ve oradan da
yetikinlie baarili bir geçie olanak salayan
kiisel, çevresel ve sosyal deerlerin gelime-
sine odaklanmitir.
okulda baarilidir ve 10'lu yalarindan beliren
yetikinlik yillarina geçii ciddi problemler ol-
madan yaarlar.
yetikin olarak en uygun düzeyde çalimasini
salar. Klinisyen için ergenlikteki psikolojik
geliimi kavramak, gencin psikososyal gelii-
minin normal olup olmadiini deerlendir-
mesine olanak tanidii gibi ek olarak gençlerle
etkili bir iletiimci olmasina yardimci olur.
liim aaidaki alanlarda yeterlik gelitirmeyi
gerektirir: bilisel, ahlaki, duygusal ve sosyal.
iimler etkileyicidir.
olmaktan, soyut düünebilen ve hipotetik
kavramlari (soyut operasyonel düünme)
uygulayan birine dönüürler. Genellikle
bu deiimler erken yetikinlie kadar ta-
mamlanmaz. Bilisel olarak yeterli olmak
sonuç çikarabilme, problem çözebilme,
soyut düünebilme ve yansitabilme ve ge-
lecei planlayabilmeyi kapsar.
bakalariyla ilgilenme, aile ve topluma yar-
dimci olma gibi toplum yanlisi davranila-
ra yönelme açisindan zemin hazirlamaya
yardimci olur.
içerir.
rini ve kendine güvenini, benlik kavrami
hakkinda ne hissettiini içermektedir.
lari ile nasil balanti kurduklarina daya-
nir.
nelik olan ortak etkileri
gruplari gittikçe artarak önemli hale gelir ve
ergen bireyler yeni davrani denemeleri yap-
maya balarlar. Gençler somut düünmeden
soyut düünmeye geçi yaparlar ancak benlii
düzenleyen sosyo-duygusal yetkinlii henüz
gelitirmemilerdir. Bu özelliklerin birleimi
riskli davrani ve tutumlara yönlendirebilir.
operasyonel düünme döneminin yeni bilisel
yetkinliklerinin ortaya çikii ile tanimlanir. Er-
genler artik karmaik kavramlari anlayabilir-
ler, bu durum da siklikla yetikin davrani ve
düünce biçimini sorgulamalarina neden olur.
Bu dönem, özellikle baimsizlik konusunda
ebeveynlerle en büyük tartimalarin yaandi-
i dönemdir. Erken ergenliin benmerkezci
dünyasindan orta ve geç ergenliin daha sosyal
merkezci dünyasinda bir kayma balar. Ergen-
ler ahlaki geliimle ilikili hukuk, adalet gibi
daha soyut kavramlar üzerine kafa yorabilirler.
Soyut düünme becerisi duygusal alana da yan-
sima yapar ve ilgi odai ayni cins arkadaliktan
flört etmeye doru kayar. Daha olgun düünme
süreci dürtüsel davranilari ayarlamaya balasa
da, arkadalik normlari bazi riskli davranilarla
(örnein; madde, cinsel aktivite) megul olma-
yi artirdii ve bireyler daha baimsiz kararlar
verdii için, salik açisindan riskli davranilar
orta ergenliin balica ilgilenilen alanidir.
yetikinlik geliiminde daha yeni bir kavram
beliren yetikinlik (emerging adulthood) teori-
sidir.
ergenlik ve izleyecek olan yetikinlik yillarin-
dan ayri kabul eder. Geç ergenlik/beliren ye-
tikinlik dönemleri kimlik kefi ile tanimlanir
- yaamin ak ve i dâhil olmak üzere birçok
alanindaki imkânlari aratirma. Bu görevle
tutarli olarak, kendini ifade etme, yansitma ve
iç görü için artmi bir bilisel yetenek vardir.
Bu dönem ayni zamanda bireylerin toplum-
da ilevsel bir rol tanimlamaya baladiklari
dönemdir. Yeni beliren kuvvetli bir özgecilik
(bakalarini düünme) duygusu ile birlikte
sosyo merkezci dünya görüü, erken ergenlikte
olduu gibi benmerkezci konular yerine, ahla-
ki ve etik konularla ilgili aile ve toplumla çati-
malar yaanmasina yol açabilir. Bireyler daha
az bencil olmaya devam ederken, geç ergenlik/
beliren yetikinlik dierlerine kari yükümlü-
lüklerin daha az hissedildii ve kendi hayatlari
açisindan deerli bir özerkliin olduu, benlie
odaklanilan bir yaam dönemidir.
oluan güçlü yönlerine dair farkindaliini yük-
selterek ve kendi saliklari ve iyilik halleri (well-