background image
1770
KISIM 26: Kardiyovasküler Sistem Hastal¿klar¿
tekabül eder) hilal ekilde hizalanan anterior
lateral plakadan kaynaklanmitir (
ekil 480-1
).
Farenin 8. embriyo gününde veya insanlarda
3.haftada, hücre dii matriks ile birbirinden
ayrilan endokardiyal hücrelerin interior taba-
kasi ve myokardial hücre tabakasi karnin orta
hattinda birleirler.
Kalp tüpü, hücrelerin ikinci popülasyonu-
nun kardiyak odaciklara göç etmesi ve geni-
lemesine olanak veren bir yapi iskelesi salar
6
.
Bu ilave hücreler, hilal eklindeki birinci kalp
sahasinin anterior ve medialinde bulunan
``ikinci kalp sahasi'' olarak adlandirilan bölge-
den köken alir
7-9
(
ekil 480-1
). Her iki kalp sa-
hasinin, kemik morfogenetik proteini (Bmp),
Shh, fibroblast büyüme faktörü (Fgf), Wnt ve
Notch protein üyelerini içeren kompleks pozi-
tif ve negatif sinyalizasyon alari ile düzenlen-
dii düünülmektedir. Esas yapisi ve rolü halen
bilinmese de, bu tür sinyaller genellikle bitiik
endodermden kaynaklanir
10-12
(13 de derlen-
mitir). SHF (ikinci kalp sahasi) hücreleri kalp
içine dahil edilene kadar farklilamami kök
hücre durumunda kalirlar ve bu durum, emb-
riyonun orta hattindan kaynaklanan inhibe
edici sinyallere olan yakinlik nedeniyle kismen
açiklanabilir.
Kalp tüpü olutuunda, SHF hücreleri de
orta hatta göç ederler ve farengeal mezoderm-
deki kalp tüpünün dorsalinde pozisyon alirlar.
Saa doru dönen kalp tüpü üzerinde, SHF
hücreleri, farengeal mezoderm boyunca ante-
rior ve posterior kisimlara doru göç ederler,
çiki yolunun, gelecek sa ventrikül ve atriyu-
mun büyük bir kismini doldururlar
14
(
ekil
480-1
). Sol ventrikül bölgesi seyrek olarak SHF
tarafindan, büyük ölçüde birinci kalp sahasi
tarafindan doldurulur. Hangi mekanizmalar
araciliiyla bu hücre dii otonom olaylarin ger-
çekletii çok az anlailmi olsa da, bir kez kalp
içinde, FHF ve SHF hücrelerinin, neuroglin
gibi endokardiyal kökenli sinyaller ve retinoik
asit bazli epikardiyal sinyallere cevap olarak
çoaldiklari gözükmektedir
15-17
. SHF ve FHF
hücrelerinin, sirasiyla sa ve sol ventriküllere
olan farkli katkilari, hipoplastik sa ve sol vent-
riküllerin bazi formlarinin, geliim sirasindaki
kök hücre tiplerinin özgül kayiplarina bali ol-
duunu düündürtmektedir.
KARD¾YAK ÖNCÜLLER¾N
TRANSKR¾PS¾YONEL
OLARAK DÜZENLENMES¾
SHF'nin regülasyonu sayisiz sinyalleme ve
transkripsiyonel basamaklari içerir (
ekil 480-
2
). Kalp tüpünün anterior kismindan salgila-
nan faktörler, SHF hücrelerinin göçünü indük-
leyen kemoatraktan sinyaller eklinde görev
yapabilir
8
. Islet 1 (Isl1), transkripsiyon faktörü,
SHF geliimi için gereklidir. Isl+ hücre sula-
ri sol ventrikül diinda kalbin çouna katkida
bulunur fakat kök hücrelerin kalp farklilama
belirteçlerini göstermesiyle Isl1 ekspresyonu
bastirilir. lginçtir ki, Isl+ hücreler, farklila-
mami kalp kök hücre kesimini gösterir
18
ve bu
durum SHF-kaynakli kök hücre havuzlarinin
regülasyonunun anlailmasinin, kardiyak ona-
rim için gerekli yaklaimlarin gelitirilmesinde
faydali olabileceini düündürtmektedir (bölü-
mün daha ilerisinde anlatilmitir).
On yildan daha uzun süre önce, sa ventri-
külün genilemesi için gerekli Hand2'nin
19
ve
onun akrabasi Hand 1'in (yalnizca sol ventri-
külde etkilidir) kefiyle sa ve sol ventrikül ara-
sindaki farkli transkripsiyonel düzenlemeye ait
ilk kanitlar bulunmutur. imdilerde biliyoruz
ki, Hand2 SHF'de oldukça fazla eksprese olur
ve Hand2'nin bozulmasindan kaynaklanan
sa ventrikül hipoplazisi muhtemel SHF hüc-
relerinin sa ventriküle genilemesindeki bo-
zukluk eklinde ifade edilir.
20
Benzer ekilde,
sayisiz gen bozukluklari sonucu olumu sa
ventrikül hipoplazi veya çiki yolu defektleri,
SHF hücrelerindeki kaybin direkt sonucudur.
21
Bunun tersine, Holt Oram geni olan TBX5 gibi
genlerin mutasyonu yalnizca FHF hücrelerini
etkiler.
Epigenetik faktörler de kardiyomyosit de-
iimi ve odacik farklilamasinda katkida bu-
lunurlar. Kasa-özgü kromatin yeniden biçim-
lendirici (remodeling) proteinler olan Smyd1
veya Baf60c'de bozulma, Hand2 mutantlarinin
fenotiplerini andirir: küçük bir sa ventriküler
segment (
ekil 480-2
). Bunlarin veya dier epi-
V
V
V
A
RA
15. gün
21. gün
25. gün
50. gün
RV
RV
RA
LA
LA
LA
PA
Ao
DA
LSCA
LCA
RCA
RSCA
FHF
SHF
L
R
P
A
CNC
LV
AVV
CT
CT
AS
RA
A
LV
VI
IV
III
øEK¾L 480-1.
Memelilerde kalp geliùimi. Tüm embriyolar¿n oblik görünümleri ve insan kardiyak geliùimi s¿ras¿ndaki kardiyak öncülerin frontal görünümleri.
¾lk resim: ¾lk kalp bölgesi (FHF) hücreleri, FHF'nin medial ve anteriorundaki ikinci kalp bölgesi (SHF) hücreleri ile birlikte embriyonun anteriorunda hilal ùeklini
oluùturur. ¾kinci resim: Düz kalp tüpünün dorsaline uzan¿r ve saö ventrikül (RV), konotrunkus (CT) ve atriyumun (A) bir k¿sm¿n¿ oluùturmak için tüpün anterior
ve posterior uçlar¿na doöru hareket eder. Üçüncü resim: Kalp tüpünün saöa dönmesini takiben kardiyak nöral ç¿k¿nt¿ hücreleri (CNC) de ç¿k¿ù yolunu ay¿rmak
için nöral kal¿nt¿dan ç¿k¿ù yoluna doöru göç eder (oklarla gösterilmiùtir) ve çift tarafl¿ simetrik aortik ark arterlerini (III, IV ve VI) kopyalar. Dördüncü resim:
Ventriküller, atriyum ve atriyoventriküler kapaklar (AVVs) septasyonu ile dört odac¿kl¿ kalp meydana gelir. V, ventrikül; LV, sol ventrikül; LA, sol atriyum; RA,
saö atriyum; AS, aortik kese; Ao, aorta; PA, pulmoner arter; RSCA, saö subklaviyen arter; LSCA, sol subklaviyen arter; RCA, saö karotis arter; LCA, sol karotis
arter; DA, duktus arteriyozus.