266
KISIM 6: Adolesan Bak¿m¿n Prensipleri
büyümesi sonrasi adolesan dönemde stabilize
olur. Respiratuvar sistemde akcier boyutlari
artar, solunum hizinda buna paralel düü olur
ve vital kapasitede belirgin arti olur.
NÖROENDOKR¾N
GEL¾ø¾M
Geçtiimiz on yil içinde, merkezi sinir sis-
teminde anlamli deiiklikler olmutur.
12-14
Magnetik rezonans görüntüleme çocukluk ça-
inda pik yapip, adolesan dönemde düüler,
gri cevherin tanimlanmasini, balantilarda ve
birletirme sürecindeki fonksiyonel ve yapi-
sal artiin tanimlanmasini ve genç yetikinlik
süreci içine de uzanan limbik/subkortikal ve
frontal lob ilevleri arasinda deien dengenin
tanimlanmasini salamaktadir. Son zamanlar-
da tanimlanan bu deiiklikler çou adolesan-
da erken yetikinlik dönemine kadar gecikebi-
lir.
14
Hipotalamik-hipofizer-gonadal aks yoluyla
ergenliin nöroendokrinolojik kontrolü ayrin-
tili olarak Bölüm 540 ve 541'de tartiilmitir.
ÜREME S¾STEM¾N¾N
OLGUNLAøMASI:
GENEL BAKIø
Üreme sisteminin olgunlamasi ve ikincil seks
karakterlerinin görünümü ergenlie özgü de-
iiklikler olarak tanimlanmaktadir (Bakiniz
bölüm 64 ve 65). Marshall ve Tanner'in seksüel
olgunlama dereceleri, prepubertal dönem-
den (SMR 1) erikin döneme kadar (SMR 5)
normal puberte bulgularini monitörize etmek
için siniflandirilmitir. Kizlar için dereceleme,
meme (B1-B5) ve pubik killanma (P1-P5) ge-
liimine göre yapilir. Erkekler için dereceleme,
pubik killanma (P1-P5) ve genital geliime
(G1-G5) dayanir.
Kizlarda gözle görünür seksüel olgunlama,
genellikle telar ile 6,1 ile 11,6 yalar arasinda
balar. Amerika'da ortalama menar yai 12,7
yil olup (SMR 3 veya 4'de), normal aralii 10 ile
16,5 yildir. Kizlar için ortalama ergenlik süresi
4 yil olup, aralii 1,5 ile 8 yildir. Erkeklerde göz-
le görünür seksüel olgunlama 9,5 ve 13,5 ya
arasinda testiküler büyüme ile balar. Erkekler
için ortalama ergenlik süresi 3 yil, aralii 2 ile
5 yildir.
7,8
Kiz ve erkeklerin pubertal olgunla-
masinin klinik korelasyonu Tablo 63-1'de ta-
nimlanmitir.
10
KAYNAKLAR
DVD'ye bakiniz.
Tablo 63-1.
Ergenlik Olgunlaêmas·n·n Klinik Uyumluluëu
SMR 1
SMR 2
SMR 3
SMR4
SMR 5
K·zlar
Hematokrit (%)
Beyaz (ortalama)
39.1
39.2
39.6
39.2
39.2
(aral¿k)
36.1-42.1
37.1-41.3 37.0-42.2 36.9-41.6 36.2-42.2
Siyah (ortalama)
37.3
38.9
39.0
38.4
38.7
(aral¿k)
34.6-39.9
35.7-42.1 35.2-42.6 34.9-42.8 35.9-41.5
Alkalen fosfataz (IÜ/L) (serum)
Beyaz (ortalama)
70
89
76
33
38
(aral¿k)
41-90
49-134
36-108
16-60
23-76
Siyah (ortalama)
84
95
86
44
31
(aral¿k)
69-108
65-138
26-148
18-144
13-70
Femur baù¿ epifiz kaymas¿
+
++
Skolyozun ani kötüleùmesi
+
++
+
Osgood-Schlatter hastal¿ö¿
+
++
Akne vulgaris
+
++
++
Fizyolojik lökore
+
++
Doruk büyüme h¿z¿
+
++
+
Menarù
+
++
++
Erkekler
Hematokrit (%)
Beyaz (ortalama)
39.5
39.8
40.9
42.3
43.8
(aral¿k)
37.1-41.8
36.7-42.8 38.2-43.5 39.7-43.8 39.6-45.9
Siyah (ortalama)
37.7
38.4
39.7
41.1
42.7
(aral¿k)
35.2-4.2
36.0-40.9 37.3-42.0 38.3-43.8 39.6-45.9
Alkalen fosfataz (IÜ/L) (serum)
Beyaz (ortalama)
72
77
101
75
58
(aral¿k)
54-110
42-106
53-141
41-158
21-120
Siyah (ortalama)
77
94
122
116
75
(aral¿k)
43-130
43-204
46-240
32-228
23-228
Doruk büyüme h¿z¿
+
++
+
Femur baù¿ epifiz kaymas¿
+
++
+
Skolyozun ani kötüleùmesi
+
++
++
+
Osgood-Schlatter hastal¿ö¿
+
++
++
Jinekomasti
+
-++
+
Akne vulgaris
+
++
++
+
Ejakulasyon baùlang¿c¿
+
++
++
+
Döllenme yeteneöi ile ejakulasyon
+ = Bu evrede oluùabilir ancak ++'dan daha az olas¿d¿r.
++ = Bu seksüel olgunlaùma derecesi s¿ras¿nda s¿kl¿kla oluùur.
SMR, seksüel olgunlaùma derecesi
Kaynak: Uyarlanm¿ù ve deöiùtirilmiù Joffe A, Blythe MJ. Handbook of adolescent medicine.
Adolesc Med State Art Rev.
2003;14(2):183-524.