background image
1372
KISIM 21: Gastrointestinal Sistem Bozukluklar¿
er antijenlere ve invazif organizmalara kari
aktif baiikliin sürmesini salamaktadir.
Oral toleransin geliememesi bazi besin alerji-
lerinden sorumlu mekanizma olabilir.
Yenidoanda mukoza-ilikili lenfoid dokuda
reaktif B-hücre folikülleri yoktur, lamina prop-
riada hemen hiç IgA salgilayan hücre bulun-
maz ve bairsak epitelinde çok az sayida T hüc-
resi bulunur. Ancak anne sütünde bulunan IgA
pasif baiiklik salar. Doumdan sonraki ilk
haftalarda germinal merkezler belirir, 3 aylik-
ken lamina propriada IgA salgilayan hücreler
baskin hale gelir. Zaman içinde IgA salgilayan
hücreler ve T hücrelerinin sayisi artar ve eri-
kin düzeyine iki yainda ulair. Hücre sayisinin
düük olmasina karin insan mukozal baiik-
lik sistemi doumda baiiklik yaniti olutura-
cak bileenlere sahip görünmektedir.
M¾KROB¾YAL EKOS¾STEM
Gastrointestinal sistem yaklaik 500-1000 fark-
li türden 10
14
bakteri tarafindan kolonize edil-
mitir. Bakterilerin çou kolon ve distal ince
bairsakta yer alir. Mikropsuz ortamda yeti-
tirilen hayvanlarda yapilan çalimalar normal
bairsak geliimi ve salii için bakteriyel kolo-
nizasyonun gerekli olduunu göstermektedir.
Mikropsuz ortamda yetitirilen hayvanlarin
enfeksiyonlara yatkinlii fazladir ve büyümele-
ri geridir. Ayrica bu hayvanlar gastrointestinal
bakteriler tarafindan sentezlenen K vitamini ve
bazi B vitamini desteklerine gereksinim duyar-
lar.
23,24
Prebiyotikler kolon lümenindeki bazi özgül
bakterilerin büyümesini artiran besinler olup
salik açisindan yararlari olabilir. Probiyotikler
konakçi üzerinde olumlu etkileri olan mikro-
organizmalardir. Probiyotiklerin inflamatuvar
bairsak hastalii tedavisinde ek olarak giderek
artan kullanimlari bairsak bakterilerinin ba-
iiklik sistemi üzerindeki etkilerini gösterme-
si açisindan önemlidir.
KAYNAKLAR
Kaynaklar için DVD'ye bakiniz.
BÖLÜM 382
Akut, Kronik ya da
Siklik Kusmas¿ Olan
Çocuöa Yaklaù¿m
B U.K. Li
Çeviri: Gökhan Baysoy
Kusma, gastrointestinal sistem, karin ve göüs
kaslarinin, mide içeriini güçlü bir ekilde di-
ara atmasini salayan egüdümlü bir motor
yanittir. Kusma, mide içeriinin güç harca-
madan aizdan gelmesi olarak tanimlanan re-
gürjitasyondan ayirt edilmelidir (394. Bölüm-
de tartiilmitir).
1
Kusma, akut ya da kronik,
gastrointestinal ya da gastrointestinal sistem
dii bozukluklarin sik görülen bir belirtisidir.
Kusmanin deerlendirilmesi ve yönetimi ge-
ni bir ayirici tani yelpazesinin düünülmesini,
acil müdahale gerektiren alarm belirtilerinin
farkina varilmasini, belirtinin kendisine ve/
veya nedenine yönelik tedavi düzenlenmesini
ve potansiyel komplikasyonlarin önlenmesini
gerektirmektedir.
Q PATOF¶ZYOLOJ¶
Kusmanin fizyolojik rolü, yutulan toksinlerin
hizli bir ekilde vücuttan atilmasidir.
2
Bu ya-
nit siklikla tekrarlayan kusma ve ishal ile bir-
leerek tüm bairsain etkin biçimde, aiz ya
da anüs yoluyla toksinlerden temizlenmesini
salamaktadir.
3
Kusma, birbirinden baimsiz
olarak da gerçekleebilen üç ayri evreden mey-
dana gelir: (1) Bulanti yaklamakta olan kusma
hissi olup siklikla solukluk, diyaforez, tükrükte
artma ve itahsizlik gibi otonomik belirtilerle
birliktedir. (2) Öürme, kapali epiglota kari
spazmodik solunum hareketlerinin sonucun-
da oluur. (3) Kusma, gastrointestinal içeriin
aizdan çikartilmasidir.
Kusma, rahatsizlik verici bir uyariya kari
tümleik gastrointestinal ve torako-abdominal
kas yaniti olup merkezi sinir sistemi tarafindan
koordine edilir.
4
Gastrointestinal kanal atonik
hale gelir, gastrik fundus gever ve bairsak
içerii, ince bairsain geriye doru bir kasil-
masiyla mide içine tainir.
5
Solunum, karin ve
yutak kaslarinin birlikte ritmik olarak kasilma-
si karin içi ve göüs içi basinci artirir ve kapali
bir glottis karisinda olduu gibi öürmeyle ya
da kusmada olduu gibi mide içeriinin yutak
yoluyla aizdan atilmasiyla sonuçlanir.
6-8
Kusma merkezinin aferent yolla uyarilmasi
önceden programlanmi tümleik motor yanit-
lari, vazomotor aktiviteyi (taikardi ve soluk-
luk) ve hipersalivasyonu balatir. Kusma mer-
kezi tek bir lokus olmayip beyin sapi medullada
nükleus solitarius ve bir dizi yakin nükleusu
içermektedir.
9-11
Aferent uyaranlar posterior
yutaktan (örn, öürme refleksi), gastrointes-
tinal kanaldan (örn, bairsak obstrüksiyonu,
inflamasyon), beyinden (örn, stres, artmi kafa
içi basinç) ya da dolaimla ilgili nedenlerden
kaynaklanabilir. Kanla tainan apomorfin gibi
maddeler, kan-beyin bariyerinin diinda dör-
düncü ventrikül tabaninda bulunan postrema
bölgesindeki kemoreseptör tetikleyici alani
uyarir.
12
Q KL¶N¶K ÖZELL¶KLER VE
AYIRICI TANI
Kusmanin deerlendirilmesine regürjitasyon
gibi sik görülen dier bozukluklardan ayirt
edilmesi ve kusmanin zamansal özelliklerine
(akut-tekrarlayan, kronik-tekrarlayan, episo-
dik ya da siklik) bakilarak balanir. Regürjitas-
yon, mide içeriinin güç harcamadan aizdan
gelmesidir ve otonomik belirtilerle birlikte
deildir. Buna karilik, kusma, mide içeriinin
zorlanarak diari atilmasidir ve otonomik be-
lirtilerle birliktedir (solukluk, terleme, taikar-
di). Kusma hem hafif hem de iddetli hastalik-
lar sonucunda görülebilir.
Akut kusma genellikle muayenehane ve acil
servislerde, daha önceden salikli olan çocukta
aniden balayan kusma eklindedir. Atele bir-
likte olan kusmalarda viral gastroenterit ya da
sistemik enfeksiyon (örn, idrar yolu enfeksiyo-
nu, sepsis) olasilii nedeniyle enfeksiyon oda-
ina yönelik tetkiklere balanmalidir. Eer has-
tanin atei yoksa olasi bir toksin ya da toksin
aizdan alimi (örn, Bacillus cereus), bairsak
obstrüksiyonu (volvulusla birlikte malrotas-
yon) ya da gastrointestinal sistemde olmayan
baka bir obstrüksiyon (örn, akut hidronefroz)
radyolojik inceleme gerektirebilir. Tekrarlayan
kusma üç aylik dönemde meydana gelen en az
üç kusma atai olarak tanimlanir. Tekrarlayan
kusma kendi içinde de hafif ancak sik ataklarla
seyreden kronik kusma ve yakinmasiz dönem-
lerin olduu, sporadik ve iddetli ataklarla sey-
reden episodik ya da siklik kusma olarak ikiye
ayrilir. Siklik kusma sendromu farkli bir klinik
tablo olduu için bu bölümde ayri olarak ele
alinmitir.
Kusmanin günün hangi saatinde meydana
geldii tani açisindan ipucu salayabilir. Sürekli
sabah erken saatlerde olan kusma kronik sinü-
zit, siklik kusma sendromu ve farkli nedenlere
bali kafa içi basinç artiinda siktir. Beyin sapi
tümörleri yalnizca kronik kusma yakinmasiy-
la bavurabilir ancak bu belirti klasik, bulanti
olmadan sabah kusmasi tanimina genellikle