yüzden diyetle salanmalidir. Linoleik asit, di-
yetle yeterli alindiinda esansiyel olmayan ara-
idonik aside (4 doymami bali 20 karbonlu
ya asitleri) uzatilabilir. Linolenik asit, (3 çift
bali, 18 karbonlu ya asitleri), her ne kadar
besinsel eksiklii nadir de olsa, esansiyel asittir.
dukça az olan, linoleik asit düzeylerinde olur.
Klinik olarak bulgular, kabuklanmi dermatit,
saç dökülmesi, ishal ve yaranin geç iyilemesi
eklinde olup, hastalii tanimayi salar. Esansi-
yel ya asidi eksiklii riski olan çocuklar; yeter-
siz linoleik asit alan prematüreler, hepatobiliyer
veya pankreatik hastalii bali emilim bozuk-
luklari olan ve uzun süreli lipidsiz damardan
beslenen çocuklardir. Aslinda linoleik aside
olan kesin gereklilik açik olmamakla beraber,
genel kabul edilen görüe göre, diyetteki ka-
lorinin %2-10'u linoleik asitten salanmali-
dir. Esansiyel ya asidi eksikliinin tanisi, ya
toplam lipid düzeyinin çikarilmasi veya izole
fosfolipidlerin analizi yoluyla, anormal düük
plazma linoleik asit seviyesinin tespiti ile ko-
yulur. Ek olarak, klasik olarak, araidonik asit
seviyesinin dümesi ve oleik asidin anormal
triene dönüümünü yansitan 5,8,11-eikozat-
rienoik asitdin artmai da vardir. Genel fikir
birliine göre, bu durum daha fazla uzun zin-
cirli çoklu doymami ya asitlerinin üretimini
salamak üzere olan bir kompansazyon me-
kanizmasidir. Trienin artmasi ve araidonik
asidin azalmasi, (tetraen seviyeleri) bir triene
ile sonuçlanir: Esansiyel ya asidi eksiklii için
tanisal olan tetraen orani 0,2'nin üzerindedir.
Güncel ya asidi içerii, annenin beslenmesi
ile ilikilidir. Pek çok ticari formulalarda kalo-
rilerinin %10'u linoleik asitten gelir ve hepsi en
azindan bir miktar linolenik asit içerir. nek sü-
tünde, önerilen dozun yarisindan daha az olan,
ortalama yalnizca %1 linoleik asit vardir (ka-
lorinin %2,4'ü linoleik asiddendir), fakat esan-
siyel ya asidi eksiklii, inek sütü alan salikli
bebeklerde gözlenmemitir.
nelerin sütünde ortalama %17'sini kapsar. Orta
zincirli ya asitleri, safra asitlerine gerek duy-
madan çözünebilir ve emilir. Ek olarak, doru-
dan lenfatik dolaima girmeden, portal dolai-
ma girecek ekilde emilir. Böylece, orta zincirli
ya asitleri, safra asit salinimi ve pankreatik
enzim atilimi az olan prematür bebekler tara-
findan, uzun zincirli trigliseridlerle kiyaslandi-
inda daha iyi emilirler. Orta zincirli triglise-
ritlerin (toplan ya aliminin %60'dan fazlasi),
uzun zincirli trigliseritlerin yerini almak üzere
airi alimi, esansiyel ya asidi alimini azaltarak
esansiyel ya asidi eksikliine neden olur.
roz geliimi ile balanti olduundan airi kalori
ve kolesterol alimindan kaçinilmalidir. Bu yüz-
den, 2 yaindan itibaren tüm salikli çocuklar
ve adölesanlarin diyetleri, toplam kalorinin en
fazla %30'u ya, %10 doymami ya asitleri
olacak ekilde farkli yiyecekleri içermelidir. Di-
yetlerinde kolesterol alimi 300 mg/dl'den daha
fazla olmamalidir. Bu tavsiyelerin her biri, gün-
ler içindeki ortalama besin alimina deinmek-
tedir. Ümit edilmektedir ki, çocuklar salikli
beslenme alikanliina ve hayatin erken döne-
mindeki rehberlere adapte olarak, hayat boyu
salikli beslenmeye tevik edilirler. 2 yain-
dan küçük çocuklar için bu ekilde beslenme,
yalarin önemli bir enerji kaynai olasindan
dolayi, geçerli deildir. Bu yüzden sinirli ya
aliminin yetersiz kalori alimina yol açabilecei
vurgulanmaktadir.
tabolik reaksiyonlar için kofaktördür. Bunlarin
biokimyasal aksiyonlari, eksikliklerinin etkileri,
toksisiteleri ve besinsel kaynaklari
Object:File/MAster/21/372/0.pdf. internet ad-
resinde listelenmitir. Yeterli ve deiken diyetle
beslenen salikli bebek, çocuk, adölesan ve eri-
kinler için vitaminlerin ek olarak takviyesine
gerek yoktur. Bununla beraber önerilen diyetle
beslenip de ilave olarak günlük vitamin takviye-
gereksiz ve pahalidir. Öte yandan, bu hastalarin
düzenli vitamin kullanimlari düüncesi, yeterli
ve deiken beslenme ile yikilmaktadir.
60'ni magnezyum içerecek ekilde vücut mine-
ral içeriini ortalama, %98'ni kalsiyum, fosfor
ve magnezyum oluturur.
etkisi, toksisite ve bu üç ana elementin besinsel
kaynaklari üzerinde durulmutur. Kabul edile-
bilir alimlar http://www.iom.edu/Object.File/
Master/21/372/0.pdf. internet adresinde liste-
lenmitir. Vücuttaki toplam kalsiyum miktari,
hamileliin son 2 ayinda ve adölesan dönem-
de hizla artar. Kemik mineralizasyonu hayatin
üçüncü dekatina kadar pik kemik younluu-
na ulailana kadar devam eder. Bu pik deerin
büyüklüü hayatin daha sonraki döneminde
ortaya çikabilecek olan osteoporozu etkiler ve
erken dönemdeki beslenmenin ileri yalardaki
salii desteklemesinin önemini gösterir.
ne olursa olsun, çocuklarin süt aliminin azal-
masi, besinsel kalsiyum eksiklii riskini artirir.
Kalsiyum fosfor orani (Ca:P orani) net mineral
emilimini güçlü bir ekilde etkiler ve farkli yi-
yeceklerle geni bir deikenlik gösterir. Yeil
sebzelerin Ca:P orani 2,8:1, anne sütününki
2:1, inek sütününki 1,2:1 ve etinki 0,6:1. Fos-
fat içerii yüksek olan yiyeceklerin (ör, colali
içecekler) kemik kaybina yol açabilir. Bebek-
lerde, yeterli kemik mineralizasyonu için anne
sütünün Ca:P orani önemlidir. Yüksek riskli
olan prematür ve düük doum airlikli olan
bebeklerin yeterli kemik mineralizasyonu için
özel olarak hazirlanmi formulalarin Ca:P ora-
ni ortalama 2:1'dir.Kalsiyum metabolizmasinin
kontrolünün ayrintilari Bölüm 542'de tartiil-
mitir.
baskilanir. Kalsiyum emilimi, laktoz içeren
formula mamalarla ve vitamin D'nin aktif for-
mu [1,25-(OH)
tirozin metabolizmas¿, kortikosteroid
sentezi
kemik k¿r¿lmas¿, yara iyileùmesinde
gecikme, diùetlerinde diù kayb¿na yol
açabilecek kadar kanama
anne sütü