background image
5
¾letiùim
BÖLÜM 3
¾letiùim
Elizabeth A. Rider
Çeviri: Dr. Ezgi Deniz Batu
Tip uygulamasi bir sanattir, ticaret deildir;
bir meslektir, i deildir; içinde beyninin
ve kalbinin eit derecede pratik yaptii
bir meslek.
-Sir William Osler
1
Modern tiptaki olaanüstü bilimsel ve tek-
nolojik gelimelere ramen, kaliteli pediatrik
salik hizmeti daitiminda, becerikli iletiim
çocuklar, adölesanlar ve aileleriyle tedavi edi-
ci ve bakim veren ilikinin kurulup, devamli-
liinin salanmasi temel ve vazgeçilmez olan
öelerdir. Çocukla ve aileyle kurulan ilikinin
kalitesi; tanisal süreç, tedavi kararlari, önerilere
uyulmasi ve hem hasta hem de hekimin mem-
nuniyeti gibi hasta bakimini oluturan tüm du-
rumlari etkiler.
Kanita dayali çalimalar, hekimin iletiim
ve iliki kurma kapasitesiyle salik hizmeti
kalitesi ve sonuçlarinin dorudan ilikili ol-
duunu göstermektedir. Hekimler ve hastalari
arasindaki iyi iletiim, hekimin tanisal sezgisi-
ni gelitirir ve görümelerin daha etkin, kesin
ve destekleyici olmasini salar. Çou hekim,
hastalarla kurulan iyi iletiimin arzu edilen bir
amaç olduunu kabul etmektedir.
Bu bölümde, hasta hekim iletiimini güç-
lendirecek kanitlari, hasta merkezli ve iliki
merkezli bakim konularini ve iletiim ve iliki
becerileri için oluturulmu kanita dayali ya-
pilari kisaca gözden geçireceiz. Pediatrik gö-
rüme boyunca, çocuk ve aile ile iyi iletiim ve
iliki kurmak için spesifik strateji ve teknikleri
gözden geçiririz. Çocuklarin hastaliklarinin
ve ilgili geliimsel basamaklarinin anlailmasi
salanmi olur.
Q NEDEN ¶LET¶é¶M BECER¶LER¶
Ö´REN¶LMEL¶?
Hekim hasta iletiimi üzerine yapilan ilk çali-
malardan birinde
2
, pediatrist Barbara Korsch,
acil ünitelerindeki çocuklarin bakiminda yapi-
lan iletiim hatalarini tanimlamitir. Ana tema-
si iletiimin salik hizmeti kalitesinde önemli
bir faktör olduu eklindeki sarsici yazisi, Sa-
lik Enstitüsü'nün "Crossing the Quality Chasm"
3
isimli 2001 raporu da dahil olmak üzere pek
çok kanita dayali çalimayla desteklenmitir.
Çalimalar hasta ve hekim arasindaki iyi ileti-
imin, semptomlarin düzelmesi
4,5
, kronik du-
rumlarin daha iyi yönetilmesi
6
, tanisal test ve
sevklerde belirgin azalma olmasi, bakim etkin-
liinin artmasi
7
, hasta memnuniyet
8
ve uyu-
munun
9
ve hekim memnuniyetinin
10
artmasi,
tedavi hatalarinin
11
ve yanli uygulamalarin
12
azalmasi ile dorudan ilikili olduunu göster-
mektedir. Yanli uygulamalarin büyük kismi,
iletiim hatalarindan kaynaklanmaktadir
13
.
Pediatride etkin hekim hasta iletiimi, ba-
kimla ilgili ebeveyn memnuniyeti, tedavi öne-
rilerine artmi uyum
9,14
ve psikososyal konula-
rin daha etkin tartiilmasi
15
ile ilikilidir. Ebe-
veynler hem kendilerinin hem de çocuklarinin
duygu ve endielerine katilan
16
ve onlarin baki
açilarini anlamaya çalian hekimlere daha çok
deer verirler. Bakimla ilgili artmi ebeveyn
memnuniyeti; hekim ve çocuk arasinda daha
aktif bir iliki kurulmasi, çocuun hastaliiyla
ilgili ebeveynlerin endielerine yeterli dikkatin
gösterilmesi
17
, hekimin kiisel duyarlilii, or-
taklik kurabilmesi ve bilgi salama yetenei
16
ile dorudan ilikilidir.
Psikososyal konular, pediatrik primer ba-
kim görümelerinin %65'ini etkiler ve küçük
çocuklari olan annelerin %85'i duygusal ve
psikososyal stresler hakkinda soru sorulma-
sini sorun etmeyeceklerini belirtmektedir
18
.
Çalimalarda pediatrist dorudan sorular
sorduunda, dinlerken ilgi ve dikkatini belli
ettiinde
19
, ebeveynlik ve davrani endieleri
konusunda ilgili davrandiinda
20
ebeveynlerin
psikososyal konularda açilma ihtimalinin daha
çok olduu gösterilmitir. Psikososyal pediatri
hakkinda faydali bir kaynak http://www.cehl.
org/providers.shtml adresinde bulunmaktadir.
Uluslararasi rehberler, ortak karar beyanla-
ri
21,22
ve sertifika standartlari, tip eitiminin
her aamasinda kiisel ve iletiimsel becerile-
rin artan önemini vurgulamaktadir. Tip Ei-
timi Liaison Komitesi (LCME), Amerika'daki
Tip Eitimi Mezunlari Akreditasyon Konseyi
(ACGME) ve uluslararasi akreditasyon or-
ganizasyonlari kiisel ve iletiimsel yeterlilii
öreten ve deerlendiren tip fakültelerine ve
oturmu programlara ihtiyaç duymaktadir
23
.
Lisans verme ve tipta uzmanlama kurullari da
bu alanlarda yeterlilik gerektirmektedir.
Q HASTA MERKEZL¶ VE ¶L¶éK¶
MERKEZL¶ BAKIM
Hasta merkezli yaklaimda odak noktasi hasta-
nin hastalii ve hastalik tecrübesidir. Her hasta
farkli bir birey olarak kabul edilmelidir ve has-
tanin ve ailesinin baki açisi, kültürü, kiilii ve
ilikili faktörler salik bakimi süreciyle ilikili-
dir. "liki merkezli bakim" ifadesi tedavi edici
veya iyiletirici uygulamalarin çatisi altindaki
insanlar arasinda olan etkileimin önemini
vurgulamaktadir''
24(s11)
.
Hekim ve hastanin nasil iliki kurduu-
na odaklanan iliki merkezli yaklaim, salik
hizmetinin kavranmasinda doal olarak bir
sonraki basamaktir. Hasta üzerinde olan odak
genileyerek, hasta ve hekimin ilikisi ve çevre-
deki dier iliki yollarini da kapsar
25
.
Klinisyen hasta ilikisinde iliki merkezli
yaklaim unlari içerir: iliki bakim ortamidir,
tedavi edicidir, hem hastalar hem de hekim ak-
tif katilimcilardir ve ortaklikla karar vermede
hasta katilimina deer verilir. Ek olarak, heki-
min öz farkindalii ve kendini ifade etme ka-
pasitesi de iliki merkezli bakimin önemli bir
parçasidir ve ilikiyi etkileyecek fikir, duygu ve
deerlerin farkinda olmayi, kendisi ve dierleri
için orda bulunmayi ve kendi davranilarina
dikkat etmeyi içerir. liki merkezli klinisyen,
hastasiyla kurduu ilikinin, tedavinin gidiini
ve sonuçlarini nasil ekillendirdiini farket-
mektedir.
Q ¶LET¶é¶M BECER¶LER¶ VE
¶L¶éK¶LER
Pediatrik karilama tipta önemlidir. Çocuk-
larla ve aileleriyle iletiim kurmak karmaik bir
konudur, rutin olarak hekim-ebeveyn-çocuk
üçlemesini ve dier aile bireylerini içerir ve
çocuun geliimsel ve bilisel düzeyinden etki-
lenir. Hekim-ebeveyn-çocuk iletiiminin etki-
leim dinamikleri, özellikle çocuk ve ebeveynin
ihtiyaçlari farkliysa zorlamaktadir.
lgili tibbi konular, öncü rehberlik etme ve
ebeveyn eitimine ek olarak, pediatrik görüme
psikososyal ve geliimsel kaygilari da kapsar.
Özellikle birinci basamak salik hizmetinde
davranisal, geliimsel ve psikososyal problem-
leri nedeniyle artan sayida çocuk görülmekte-
dir
26
. Hem çocuun hem de aile bireylerinin
deiken ihtiyaçlari, baki açilari ve konularin
karmaiklii, hekimin esnek olmasini ve görü-
me ve fizik muayene tekniklerini duruma göre
ayarlamasini gerektirmektedir (Kutu 3-1).
K¾ø¾LER ARASI, ¾LET¾ø¾MSEL
VE ¾L¾øK¾ KURMA
BECER¾LER¾ ¾Ç¾N KALIPLAR
Bir hastaliin tedavisi kiisel
olamayabilir, hasta bakimi ise tamamen
kiiseldir. Olaanüstü miktardaki olgunun tani