background image
BÖLÜM 1
Pediatristin Rolü
Thomas G. DeWitt ve Neal Halfon
Çeviri: Özlem Tekùam
Yirmi birinci yüzyila girildiinde pediatri bi-
limi ve çocuklara verilen salik hizmetlerinin
daitilmasinda, pediatristin rolü gelimeye ve
deimeye devam etmektedir. Bilgi, beceri ve
teknolojinin rehberliinde uzmanlik bilgi bi-
rikimi onlarca yildir artmitir, pediatristler de-
ien artlara, salik belirteçlerine ve çocukluk
çai epidemiyolojisine olduu kadar, salikli
çocuk geliimini oluturan bileenlerin sosyal
ve kültürel normlarina stratejik olarak cevap
vermelidir. Birçok hastaliin patofizyolojisine
ait bilgilerimiz, germ teorisini temel alan basit
nedensel modelden, gen-çevre etkileiminin
daha karmaik ekline deiti. Pediatrik bakim
birçok enfeksiyon hastaliinda zafer kazandi ve
kronik hastaliklarin yönetiminde anlamli me-
safeler katetti; geliimsel, davranisal ve mental
salik sorunlarinin artmasina neden olan çok
yeni morbiditeler ortaya çikti. Çocuk saliini
etkilemek için 21. yüzyil pediatristleri, çocuk
salii geliiminin bu genilemi hali ile bakimi
salamali ve geliimi destekleyen ve hizlandi-
ran durumlar ve dier bireylerle ibirlii yapa-
rak etkili uygulama için tecrübe kazanmalidir.
Çocuk salii geliimindeki toplumsal bek-
lentiler, yetikin çaa geçilerinde çocuklarimi-
zin neyi baarmalari gerektii ve ne gibi güçlük-
leri baarmak zorunda olduklari konusundaki
ortak beklentilerimizin bir yansimasidir. Bu
beklentiler, salikli çocuu oluturan bileen-
lerin kapsamli olarak anlailmasina ek olarak
özellikle gelimi ülkelerde iyerindeki bilisel
ve duygusal performansa daha önem veren kü-
resel ekonomi tarafindan deitirilmektedir.
2004 Tip Enstitüsünün Çocuk Salii Ülke-
lerin zenginlii
1
adli raporunda çocuk salii
ve onunla ilikili üç adet ölçülebilir elementin
tanimini yapmitir:
"Çocuk salii; çocuklarin (a) potansiyelle-
rini fark etmek ve gelitirmek, (b) ihtiyaçlarini
salamak, (c) biyolojik, fiziksel ve sosyal çev-
resi ile baarili iletiime geçmelerine izin vere-
rek kapasitelerini gelitirmek için bireysel veya
grup olarak yapabildikleri ya da yapamadiklari
eklinde tanimlanmalidir."
Tanimlar, salik durumu, vücut sistemleri-
nin hastaliklari ile ölçülen geleneksel salik
kavramlarinin yakalanmasi; fonksiyonel olan,
bireysel günlük hayatin salii nasil etkiledi-
inin deerlendirilmesi ve salik potansiyeli,
yetkinlik, kapasite ve geliimsel potansiyel gibi
saliin pozitif baki açisi ve deerini ortaya
çikarmayi içerir.
Yeni tanim ve etki alanlari, kronik hastalik-
larin yönetimi ve önlenmesi ile hastaliklarin
tani ve tedavisinin ötesine gidebilen çocuk sa-
lii hizmetinin amaçlarini salamaya yardimci
olur. Bunlar her çocuun salik kapasitesini ar-
tirmayi ve tüm çocuklarin salik potansiyelini
mükemmele eritirmeyi içerir. Bu tanimin ve
bu amaçlarin altinda yatan saliin nasil geli-
tirileceinin yeni ve daha dinamik kavramsal
bir modelidir; model, koruyucu ve destekleyen
faktörler tarafindan olduu kadar biyopsiko-
sosyal ve çevresel riskler tarafindan etkilenen
salik olarak söylenebilir (
ekil 1-1
)
2
.
Pediatristler çocuk saliini etkileyen fak-
törleri iyiletirmede önemli ve ortak bir rol
oynarlar. Öncelikle pediatristlerin uzman ola-
rak sorumluluklari ve rolü, yeni, daha güçlü ve
pahali teknolojiler ve sürekli artan tibbi bilgi-
lerle fazlasiyla genilemitir. Ek olarak salik
bakim sistemlerinin performans rehberlerinin
gelimesi, iyi eitilmi pediatristin özellikle-
rini ve beklentilerini yeniden tanimlamitir.
Bu beklentiler profesyonellii, sistem temelli
uygulamalari, kiilerarasi iletiim becerilerini,
tibbi bilgiyi ve uygulama temelli örenme ve
ilerlemeyi içerir. Bu anlamda 21. yüzyilin pe-
diatristleri, çocuk saliini düzeltmek için gay-
ret ederek bireysel ve toplumsal düzeyde yeni
ve önemli bilgi, beceri ve tutumlari tam olarak
örenmelidir (
Tablo 1-1
).
2
Bu gelimeler; semptomlar ve hastaliklarin
ampirik tedavisini ele alip, sendromik tanimla-
malara odaklanmaktan çok, bu mekanizmalar
temelinde hastaliklarin ve tedavilerin altinda
yatan mekanizmalar ile gen ve çevrenin önem-
li rollerinin daha iyi anlailmasina odaklanan
deiiklikleri içermektedir. Birçok durumda bu
gelimeler gözlem ve palyatif bakimdan, gen
tedavilerini de içeren daha kompleks tanisal ve
tedavi ekillerine yer deitirmitir.
Yirmi birinci yüzyilin tibbi bakimin yapi-
sindaki karmaayi ele alma becerisi, internet
ve elektronik salik kayitlarini içeren bilgi sis-
temleri tarafindan hizlandirilir. Bu sistemler
bilgilerin daha zamanli uygulanmasi beklentisi
ile sadece pediatristler için deil ayni zamanda
hastalar ve aileleri içinde yeni bilgiler salar.
Hastalar ve ailelerin tibbi bilgiye ulama
imkaninin artmasi ile birlikte, daha çok hasta-
merkezli ve aile merkezli tibbi bakim gelitiril-
di. Karar verme geleneksel hekim odakli süreç-
ten, bilgilendirilmi hasta ve aile tercihlerinin
belirledii ekle deiti. Kanita dayali rehber-
lere ve hasta sonuçlari hakkindaki karilatir-
mali effaf sistemlere yaygin ulaim, güvenlii,
tutarlilii ve artmi kaliteyi salamak için ku-
rulmu sistemler sayesinde oldukça güvenilir
olarak pediatrik salik hizmeti beklentisine
neden oldu. Ayni zamanda sadece devamli ba-
kimi salamayan fakat baraj bilgileri açiklayan
Pediatride Temel Bilgiler
KISIM 1
Thomas G. DeWitt,
Editör
Özlem Tekùam,
K·s·m Çeviri Editörü