background image
BÖLÜM 23
Normal Beslenme
Gereksinimi
Praveen S. Goday
Çeviri: Aynur Küçükçongar
Tüm çocuklarin fiziksel, mental ve emosyo-
nel geliimi için genetik potansiyelleri vardir.
Gereken beslenmenin salanmasinda, ideal
beslenmeyi, büyüme potansiyeli gösterir. Bes-
lenmenin kalitesinin yetersizlii veya uygun
olmayan miktari, sinirli büyümeye veya airi
kilo artimina neden olduunda, malnütrisyon
durumu söz konusu olur (ör, yetersiz beslenme
veya obezite).
Yayimlanmi tüm diyet rehberleri, bireyle-
rin iyi bir ekilde beslenmesini salamak üzere
ayarlanmitir. Bu, birey tarafindan tam olarak
takip edildii anlamina gelmez. Kiinin iyi bes-
lenmesi açisindan, tam anlamiyla bu rehberlere
uyumunun garantisi yoktur.
BESLENME REHBERLER¾ VE
TEMEL BES¾N GRUPLARI
1988 yilinda Surgeon General's Report' da, Bes-
lenme ve Salik üzerine yapilan yayinda, diyet
bileenlerinin airi bir ekilde tüketiminin,
Amerikalilar için önemli bir endie kaynai ol-
duu belirtilmitir.
1
Yiyeceklerin, yüksek oran-
da ya içermesi, siklikla kompleks karbohidrat
ve lifler gibi (sebzeler, meyveler ve tahilli ürün-
ler) yiyeceklerin maliyetlerinin yüksek olmasi,
yiyeceklerin orantisiz tüketimine neden olarak
diyetle ilikili hastaliklarin riskinin artmasina
yol açmaktadir. Diyet rehberi ile ilgili konular
US Ziraat Bölümü (USDA) ve US Salik ve n-
san Servisi Bölümü tarafindan ortaklaa olarak
tekrarlanmitir. Beslenme Kilavuzu'nun Ame-
rikalilar için tavsiyesi, 2005 yilinda tekrar dü-
zeltilerek u ekilde özetlenmitir
2
:
· Çeitli besin deeri yüksek olan yiyecek ve
içecekleri alin.
· Düzenli fiziksel aktivite ile birlikte dengeli
beslenin.
· Bol miktarda tahilli ürün, meyve, sebze
içeren bir diyet seçin.
· Ya, doymu ya, trans ya ve kolesterol
oranlari düük diyet seçin.
·
Ilimli miktar tuz ve eker içeren diyet seçin.
USDA, be temel yiyecek grubu tanimlami-
tir ki bu bir Amerikalinin ortalama besinsel
ihtiyacini karilamalidir. Bu be grup, sebze,
meyve, tahilli yiyecekler (ör, ekmek, misir,
makarna), günlük ürünler ve proteinleri (et,
kümes hayvanlari ürünü, balik yumurtasi, so-
mon, baklagiller) içerir. Kati ve sivi yalar ve
tatlilarin sinirli bir ekilde kullanimi öneril-
mektedir.
D¾YETLE ALINAN REFERANS
M¾KTARLAR
National Academy of Science Tip Fakültesinin
Beslenme ünitesi (FNB), 1992'den beri öne-
rilen besin miktarini (RDAs) yeniden deer-
lendirmitir.
3
Besin-ilikili bilimsel verilerin
artmasini takiben, FNB, önerilen besinsel mik-
tarin, Amerika ve Kanada için olan kilavuzlar
gibi, FNB'nin geniletilmi hali olan, diyetsel
referans miktarlara (DRIs) deimesine karar
verdi. Diyetsel referans miktarlar, kullanimin
deikenlii ve populasyonun yeterli alimina
göre ayarlanmitir. FNB, besin alimi ve kro-
nik hastalik riskinin azaltilmasi arasindaki
balantiyi aratirmitir. Ek olarak, besinlerin
üst siniri, özellikle de teröpetik ve toksisiteleri
açisindan ayarlanmitir. Diyetsel referans mik-
tarlarin genel baliklari dört kategoride belir-
tilmitir:
· Tahmini ortalama gereksinim (EAR). Tah-
min edilen besin alimi deeri, kabul edilen
bilimsel aratirmalara göre, bir grup veya
populasyonun yarisinin gereksinimini kar-
ilar.
· Önerilen besin miktari. Ortalama günlük
besinsel alim seviyesi, bir grup veya popu-
lasyonun neredeyse tamaminin (%97-98)
besin gereksinimini yeterince karilar.
· Yeterli alim (AI). Eer ortalama tahmini
gereksinim, yetersiz verilerden dolayi bi-
linmiyorsa, önerilen besin miktari ayarla-
namaz. Bu durumda, yeterli alim tahmin
edilir. Yeterli alim, salikli gruplarin besin
alimlarinin bilimsel gözlem ve tahminleri
dorultusunda oluturulan, günlük öneri-
len alimdir. Yeterli alim, herhangibir eksik-
liin olmadii seviyedir. Bu bireysel olarak
uygulandii gibi, gruplara da uygulanir.
· Tolere edilebilen üst limit (UL). Günlük
besin aliminin en üst seviyesi, salikli po-
pulasyona yan etki riskinin olmadii sevi-
yedir. Yan etkilerinin riski ve toksisitesi, bu
seviyenin üzerine çiktikça artar.
Alimin güvenli siniri, önerilen besin miktari
ile tolere edilebilen üst seviye arasindadir. Bu
aralikta birey için toksisite ve eksiklik çoun-
lukla görülmez. Besinlerin önerilen alimi ve
kalsiyum, D-vitamini, fosfor, magnezyum, flor,
folat, vitamin B12 ve dier B vitaminleri, kolin,
minerallerin referans miktarlari, US National
Academy of Sciences tarafindan yayimlanmi-
tir. Erikin de dahil tüm ya araliklarini içeren,
Nutrition
KISIM 3
Praveen S. Goday,
Editör
Turgay Çoùkun,
K·s·m Çeviri Editörü