background image
777
Anafilaksi, Ürtiker ve Anjioödem
odaya kedinin hapsedilmesi evin geri kalanina
hava ile allerjen yayilimini %90 kadar azaltir.
TEDAV¾
ntranazal kortikosteroidler (NK), allerjik ri-
nokonjunktivitin (ARK) tedavisinde kullanilan
mükemmel anti-enflamatuar ilaçlardir. Mono-
terapi olarak NK, allerjik rinokonjunktivitin
major semptomlarinin yönetiminde antihis-
taminikler, lökotrien reseptör antagonistleri
veya bunlarin kombinasyonlarindan daha etki-
lidir. NK, lüzum halinde kullanildiinda dahi
önemli bir rahatlama salar.
7,8
Lokal yan etki-
leri (yanma, batma) siklikla hafiftir. Önerilen
dozlarda kullanildiinda, intranazal kortikos-
teroidler hipotalamik-pitutier-adrenal aks, göz
basinci veya katarakt veya kemik younluu
üzerine klinik olarak anlamli etkiler ile genel
olarak ilikili deildir.
kinci-jenerasyon antihistaminikler (örne-
in loratidin, desloratidin, feksofenadin, setiri-
zin, levosetirizin ve dierleri) sedasyona neden
olma ve/veya antikolinerjik etkilere azalmi
eilimleri nedeniyle allerjik rinokonjunktivit
tedavisinde birinci-jenerasyon antihistami-
niklerden çok tercih edilmektedir. Bu ilaçlar
özellikle mevsimsel allerjilerle ilikili göz ve
burun semptomlarinin yönetiminde etkilidir.
Uzun dönem kullanimlari ile maksimum fayda
bildirilmekle birlikte, hizli balangiçli etkileri
sebebiyle lüzum halinde prensibiyle de kulla-
nilabilirler.
Allerjik rinokonjunktivit tedavisinde lökot-
rien reseptör antagonistlerinin etkileri oral an-
tihistaminikler ile benzerdir. Tek ajan olarak,
allerjik rinokonjunktivitin tedavisinde intrana-
zal kortikosteroidlere göre daha az etkilidirler,
ancak elik eden astimi olan veya kortikoste-
roidlerin kontraendike olduu veya istenme-
dii hastalarda dikkate alinmalidir. Lökotrien
reseptör antagonistlerinin antihistaminiklerle
birlikte kullanimi ilave fayda salamaz ve genel
olarak önerilmez.
zotonik ve hipertonik salin solüsyonlari,
tek veya birlikte ajanlar olarak kullanildiin-
da, allerjik rinokonjunktivit veya rinosinüzitli
hastalarda semptomlarin azaltilmasinda ya-
rar salamaktadir. Burun mukozasindaki kan
damarlarini daraltarak görev yapan topikal
dekonjestanlar (örnein oksimetazolin, fenilef-
rin, xylometazolin, nafazolin), geçici bir rahat-
lama salayabilir, uzun dönem kullanimlari ve
tekrarlayan kullanimlarda 5 ila 7 günde ortaya
çikan rebound burun tikaniklii (rinitis me-
dikamentoza) riski nedeniyle cesaret kiricidir.
Oral dekonjestanlar da iyi bilinen kardiyovas-
küler ve SSS yan etkileri nedeniyle çocuklarda
tavsiye edilmemektedir.
9
Allerjen-spesifik subkütan immünoterapi,
özellikle pollinozis ve/veya ev tozu akari allerji-
si olan hastalarda allerjik rinit için açikça etkili
bir tedavidir. Subkütan immünoterapi immün
cevabi tolerans durumuna yönlendirerek aller-
jik rinokonjunktivitin seyrini deitiren mev-
cut tek tedavidir ve klinik yararlari tedavinin
sonlandirilmasindan sonra yillarca devam ede-
bilir. Allerjik rinit için allerjen immünoterapi,
yeni allerjen duyarliliinin geliimini önleye-
bilir ve allerjik rinitli çocuk ve adölesanlarda
astim geliimini azalttii gösterilmitir.
KAYNAKLAR
Kaynaklar için DVD'ye bakiniz.
BÖLÜM 193
Anafilaksi, Ürtiker
ve Anjioödem
Marc A. Riedel
Çeviri: A. Betül Büyüktiryaki
Anafilaksi, ürtiker ve anjioödem; histamin, lö-
kotrienler ve dier mast hücre medyatörlerinin
salinimi ile sonuçlanan IgE-aracili mast hücre
aktivasyonundan en sik kaynaklanmalari ba-
kimindan, çounlukla ortak bir patofizyolojiyi
paylairlar. Ürtiker ve anjioödem mukokuta-
nöz semptomlarla izole iken anafilaksi hizla
kardiyovasküler kollapsa öncülük eden akut
sistemik reaksiyondur.
ANAF¾LAKS¾
Q EP¶DEM¶YOLOJ¶
Anafilaksi; histamin, lökotrienler ve dier mast
hücre-türevli medyatörler aracili akut sistemik
tip I (IgE aracili) hipersensitivite reaksiyonu-
dur.
1
Bütün nedenler için anafilaksinin tüm
yaam boyu tahmini prevalansi %0.5 ila %2 ve
anafilaktik reaksiyonlarin %0.7 ila %2'si ölüm-
cüldür. Anafilakside hizli farkina varma hizli,
tani ve tedavi morbidite ve mortaliteyi önleme-
de zorunludur.
Anafilaksi herhangi bir yata görülebilmek-
le beraber, en çok adölesan ve genç erikinler
ciddi reaksiyon için risklidir. Önceden var
olan astim ölümcül anafilaksi için primer risk
faktörüdür ve epinefrin tedavisinde gecikme
anafilaksi mortalitesi ile güçlü ekilde ilikili-
dir. Anafilaksi meydana gelmesinde kötü so-
nuçlar için ilave risk faktörleri, birlikte alinan
epinefrin tedavisininin etkilerini küntletiren,
-adrenerjik veya -adrenerjik antagonistlerle
tedavi ve fizyolojik kompansatuar mekanizma-
lara müdahale ederek dolayisiyla ciddi ve uzun
süren anafilaksiye yol açan anjiotensin dönü-
türücü enzim inhibitörlerini içermektedir.
Anafilaksi için risk faktörleri parenteral
antijen maruziyeti (IV ilaçlar) ve tekrarlayan,
aralikli antijen maruziyetini (ilaçlar ve besin
alimi) kapsamaktadir. Anafilaksinin en yay-
gin nedenleri (1) ilaçlar, (2) besinler, (3) böcek
sokmalari, (4) lateks, (5) kan ürünlerini içer-
mektedir. Bu nedenlerden ilaçlar ve besinler,
acil servis bavurusu veya anafilaksi mortalite-
sine neden olma ile sonuçlanan ciddi anafilak-
tik reaksiyonlarin büyük çounluuna tekabül
etmektedir. En yaygin iliikli nedensel ilaçlar
-laktam antibiyotikler (penisilin ve sefalos-
porinler), dier antibiyotikler, radyokontrast
ajanlar (direkt mast hücre uyarilmasi yoluyla)
ve nöromusküler blokör ajanlardir. Besinler
arasinda; fistik, aaç yemileri, inek sütü, yu-
murta ve deniz ürünleri (deniz kabuklulari,
yumuakçalar, balik) en yaygin anafilaksiye ne-
den olanlardir.
2
Nadiren, besin alimi ve ardin-
dan egzersizin zamansal birliktelii anafilaksiyi
tetikleyebilir.
3
Bu besin-baimli, egzersizin-
tetikledii anafilaksi en iyi bir allerji uzmani
tarafindan deerlendirilebilir. Anafilaksinin
dier seyrek nedenleri souk, sicak veya ult-
raviyole iik maruziyeti gibi fiziksel faktörleri
içerir. Son olarak, hastanin hikayesi dikkate
alinarak veya tani testleri ile bir allerjenin ta-
nimlanamadii durumlarda idiopatik anafilak-
siden bahsedilebilir.
Çocukluk çai topluluunda, ailara kari
anafilaktik reaksiyonlar kaygi vericidir. Aila-
ra kari gerçek IgE-aracili anafilaksi nadirdir
ve yaygin olarak baiiklanan antijenin ken-
disinden çok ainin bileenlerine kari IgE
içermektedir. Dengeleyici ajan olarak ailara
eklenen jelatin, kizamik-kizamikçik-kabakulak
(KKK), suçiçei, influenza ve Japon ensefaliti
ailarina kari anafilaktik reaksiyonlarla iliki-
li bulunmutur. Ailarda kullanilan yumurta
proteini bunlarla ailamalara kari anafilaktik
reaksiyonlarla ilikilendirildiinden, yumurta-
ya kari allerji hikayesi olan çocuklar influenza
ve sari-humma ailamasi öncesi allerji uzmani
tarafindan görülmelidir.
Genel olarak, antijene daha evvel olan ma-
ruziyet, bireyde IgE duyarlilii meydana gel-
mesinde önemlidir. Takip eden maruziyette
tetikleyici antijen, yüksek affiniteli IgE (FcRI)
reseptörler araciliiyla mast hücre ve bazo-
fillerde antijene özgü IgE'ye çapraz balanir.
Aktive olan mast hücre ve bazofiller histamin,
triptaz, kimaz ve heparin gibi önceden olumu
medyatörleri salarlar. Medyatörlerin dolaim
ile sindirim ve solunum yolu dokularina bu ani