background image
BÖLÜM 134
Kal¿tsal Metabolik
Hastal¿k
Jean-Marie Saudubray ve
Joe T. R. Clarke
Çeviri: ¾smail Terlemez
imdiye kadar 400'ün üzerinde kalitsal meta-
bolik hastalik tanimlanitir ve bu sayi giderek
artmaktadir. Bununla birlikte tanisal hatalarin
sik olmasindan dolayi kalitsal metabolik has-
talik insidansi az olarak tahmin ediliyor olabi-
lir. Yeni vaka raporlarinin fazlaliina ramen,
bu hastaliklarin çounun tani almami ya da
yanli tani almi olduklarina dair dikkate de-
er kanitlar vardir. Bazi faktörlerin birliktelii
kalitsal metabolik hastaliklarda (KMH) klinik
taniyi zorlatirir.
KMH'lar teker teker nadirdir ancak top-
lamda sayilari çoktur. Yenidoan taramasi ve
prenatal tanida son zamanlarda tandem mass
spektrometrisinin (tandem MS) kullanilma-
si bazi KMH'larin presemptomatik tanisini
mümkün kilmitir. Ancak pek çok KMH için
yenidoan tarama testi ya çok yava ya çok pa-
hali yada çok güvenilmezdir; sonuç olarak kli-
nik tarama için karmaik biyokimyasal testler
yapmadan önce basit bir klinik tarama yöntemi
mecburidir. KMH'nin klinik tanisi sinirli sayi-
da prensiplere dayanir:
·
KMH'nin dier birçok sik görülen durumla
paralellik gösterir. Örnein, yeni doanda
sepsis veya anoksik-iskemik ensefalopati,
intoksikasyon, ensefalit, daha büyüklerde
beyin tümörleri
· Balangiç tedavisi ve rutin tetkiklere ra-
men devam eden ve açiklanamayan semp-
tomlara kari dikkatli olmak
· Akut hastalikta kan ve idrar örneklerini
doru zamanda almak
· Tüm yenidoan ölümlerinin KMH nede-
niyle olabileceinden üphelenmek, özel-
likle sepsise bali olanlarda
· Tüm otopsi bulgularini dikkatle incelemek
· Bir semptomu (periferik nöropati, retini-
tis pigmentosa, kardiyomyopati gibi) veya
sendromu (Reye sendromu, Leigh sendro-
mu, ani sütçocuu ölümü gibi) durumlari
ile karitirmamak
· Bir KMH'nin fetal hayattan balayarak
daha ileri yalara kadar her yata bulgu ve-
rebileceini unutmamak
·
Çou genetik metabolik hastanin herediter
ve resesif olmasina ramen nadir vakalarin
çounun sporadik olduunu bilmek
· Tedavi edilebilir olanlari göz önünde bu-
lundurmak (çounlukla intoksikasyona yol
açanlar). Tedavi edilebilir olanlari atla-
mamak.
· Acil durumlarda öncelikle tedavi edilebilir
KMH'larin tanisi için aratirmalari yap-
mak: Hastaya (acil tedavi) ve sonra da
aileye (genetik danimanlik) yönelik ilk
müdahale
Bu kisimda tedavi edilebilir KMH'lardan
bahsedilmitir. Daha fazla bilgi ve tani listesi
online olarak mevcuttur.
Q SINIFLAMA
KMH'larin büyük çounluunu enzim ve
transport proteini bozukluklari oluturur. Tüm
metabolik hastaliklar 2 büyük klinik grupta si-
niflanabilir.
S¿n¿f 1
Sadece tek bir sistemi (ör. Endokrin
sistem, immün sistem, koagulasyon faktörleri,
lipoproteinler) veya tek bir organ veya anato-
mik sistemi (ör. Barsaklar, renal tübüller, erit-
rositler, ba doku) etkileyen hastaliklari kapsar.
Ortaya çikan semptomlar tek tiptir (ör. koagu-
lasyon faktörlerindeki bozukluklarda kanama
diyatezi veya glikoliz bozukluklarinda hemo-
litik anemi) ve temel biyokimyasal sorunlarin
ilerlemi sistemik sonuçlara neden olduu du-
rumlarda bile doru taniyi tahmin etmek ge-
nellikle kolaydir.
S¿n¿f 2
Temel biyokimyasal sorunlarin, birçok
hücre ya da organ tarafindan yaygin olarak
kullanilan metabolik yollari etkiledii (ör. Li-
zozomal bozukluklara bali depo hastaliklari,
mitokondrial bozukluklara bali enerji meta-
Kal¿tsal Metabolik
Hastal¿klar
KISIM 11
Jean-Marie Saudubray,
Editör
Turgay Coùkun,
K·s·m Çeviri Editörü
1
PART
Inborn Errors of Metabolism