K¿z Adolesanlarda
Reprodüktif Büyüme
ve Geliùme
Moscicki ve Mary-Ann Shafer
Çeviri: Zehra Aycan, Semra Çetinkaya
gelimeyi bilme; ergenliin hormonal, anato-
mik ve histolojik deiimlerin tahmin edile-
bilir sonuçlarindan sapma olarak tanimlanan
durumlardan ayirt etmeyi salar. Ergenliin
hipotalamik-hipofizer-gonadal aks ile ilikili
hormonal deiimlerine karilatirmali genel
baki Bölüm 540'da sunulacaktir.
REPRODÜKT¾F BÜYÜME VE
GEL¾ø¾M
imin iki evresi sirasinda meydana gelir: er-
genlik ve gebelik. Meme geliiminin balamasi
veya telar, memede anatomik ve histolojik
deiimlerin baladiini haber verir. Östrojen
ergenlik boyunca meme geliimini etkileyen en
önemli hormondur. Bu hormonun meme do-
kusuna balanmasi sonucu, glandüler duktal
sistemin büyümesi uyarilir, aksine progesteron
alveolar büyüme ile ilikilidir. nsülin, büyüme
hormonu, tiroksin, prolaktin, ve kortizol gibi
hormonlarin, östrojen ile etkileimi de ergen-
likteki meme geliiminde önemli rol oynarlar.
kanallar), ergenlik (lobuloalveolar ve duktal
büyüme), laktasyon (süt salinimi) ve yalilik
(atrofik kanallara gerileme). Meme kitleleri ve
geliimsel anormallikleri Bölüm 74'de tanim-
lanmitir.
lidir. Doum, çocukluk çai, ergenlik, mens-
trüel döngü, gebelik ve menapoz dönemlerini
kapsayan ardiik deiiklikler, yaam boyunca
devam eder.
luk çainda 8 cm'ye esneyebilir ve menar ile
10-12 cm'lik olgun uzunluuna ulair. Erken
ergenlik sirasinda, artan östrojen düzeyleri va-
jinal epiteli etkiler. Pubertal dönemde, vajinal
mukozanin mat pembe rengi, artmi vajinal
sekresyonlar ve artmi vajinal duvar esneklii,
prepubertal dönemdeki kirmizi yarisaydam
mukoza, az sekresyon ve göreceli esnek ol-
mayan vajen duvari bulgulariyla karilatiril-
diinda, maturasyonun göstergesi olan fizik
muayene bulgulari tespit edilebilir. Vajenin
distal üçte birlik kismi ergenlik sirasinda östro-
jenin etkiledii ilk bölgelerden birisidir. Vajen
epiteli dört hücre katmanindan olumaktadir:
bazal, parabazal, ara (`intermediate') ve yüze-
yel. Bebeklerin histolojisi vajinal epitelde bazal
hücrelerin hakimiyetini göstermektedir. Er-
ken çocukluk çainda vajinal epitelyum 2 ile 8
katman kalinliindadir ve sinirlandiran bazal
tabaka ve parabazal intermediate hücrelerden
oluur. Geç çocukluk çainda östrojen düzey-
lerindeki hafif arti ile intermediate hücre kat-
mani çoalir ve yüzeyel hücreler olgunlamaya
balarlar. Ergenliin orta döneminde, östro-
jendeki yükselme, epitelin kornifikasyonuna
(hücre tipinin dönümesine) ve olgun squamoz
yüzey hücrelerinin hakim olduu doku katma-
ninin 65 ile 85 hücre kalinliina ulamasina
neden olur. Menartan 12 ay öncesine kadar,
yüzeyel ve intermediate hücrelerin dökülmesi
ve olgunlami servikal ve vestibular bezlerden
gelen mukoid sekresyonlara bali olarak vaji-
nal sekresyonda arti fark edilir.
dirilir ve olasi enfeksiyon olarak endie yaratir.
Hastanin bu normal fizyolojik süreç hakkinda
ikna edilmeye ihtiyaci vardir. Doum sonrasi,
yenidoan vajeni geçici olarak laktobasiller ile
kolonizedir ve bu basiller asidik ortam oluma-
sina neden olan laktik asit üretirler. Doumdan
birkaç hafta sonra vajinal flora deiir ve ente-
rokok ve difteroidlerin hakim olduu koloni-
zasyon olumaya ve pH alkali olmaya balar. Bu
çevre çocukluk çai boyunca, ergenlie kadar
laktobasillerin yeniden yüksek konsantrasyon-
larda görünmeye balamasina ve yeniden asi-
dik ortam oluturmaya balamasina kadar ayni
kalir. Menar sonrasi vajenin olgunlamasi ile
vajinal histolojide menstruel döngü ile siklik
deiimler oluur. Vajinal sitoloji östrojen etki-
sini deerlendirmede yardimci olabilir. Östro-
jenin uyardii vajinal deiiklikler, lokal trav-
ma ve enfeksiyonlara birincil bariyer salar.
östrojenin stimulasyonu sonucu oluur.
bulunur. Ergenlik ile birlikte, serviks, arka vaji-
nal duvardan diariya doru çikan, üç boyutlu
topuz benzeri bir yapi olarak büyüme gösterir.
Hiç doum yapmamilarda açiklik genellikle
küçüktür, yuvarlak ekillidir ve kolayca görü-
lebilir. Embryonik geliim sirasinda, serviks ve
vajen balangiçta ürogenital hücrelerden squa-
moz epitele dönüen, müllerian tip kolumnar
epitel ile dizilidir. Bu dönüüm genellikle kis-
midir ve orjinal squamokolumnar bileke olarak
adlandirilan iki farkli epitel arasinda sinir ile
kolumnar hücrelerin bölgesi, ektoservikste (ek-
topi olarak tanimlanir) kalir. Ergenlikte vajenin
asidik çevresi ve dier hormonal etkiler, daha
sonraki squamoz epitelyum ile kolumnar epi-
telin yer deitirmesine neden olan geliimsel
deiiklikleri tetikler. Bu deiim süreci squa-
moz metaplazi olarak adlandirilir ve deiim
bölgesi transformasyon zonu olarak anilir.
zonuna sahiptirler.
ve Neisseria gonore gibi cinsel yolla geçen en-
feksiyonlara kari kismen, savunmasiz görün-
mektedir.
rilara maruz kaldiklarinda, neoplazi geliimi
için artmi risk taimaktadirlar.
paralel olmaktadir. Menar öncesi mukus ka-
rakteristik olarak az volümde, visköz, yapikan
ve alkalidir. Menartan hemen önce servikal
mukus artmaya balar ve östrojen düzeyinin
giderek artmasiyla, mukus elastik, yarisaydam,
asidik ve bir cam üzerinde erelti desen üretme
yeteneine sahip hale gelir. Bu özellikler östro-
jen uyarisinin ölçümünde kullanilabilir.
volüm ve hem de airlik olarak belirgin bü-
yümesini salayan ana uyaricidir, uterus bu
dönemde volüm olarak 30 kattan fazla arti
gösterir.
kadar bu latent evrede kalir.
ya arasinda dorua ulair. Çocukluk çainda
uterusun gövdesinin servikse orani yaklaik
1:1'dir. Tanner ve Marshall SMR 2'de uterus
ve serviksin büyümesi hizlanir. Uterusun ser-
vikse orani, ergenlik dönemi boyunca son
derece deikendir, menar sonrasi ortalama
oran 1:2'dir.