background image
1344
KISIM 20: Aö¿z Boùluöunun Hastal¿klar¿
ardindan maksiller ve mandibular azi dilerine
siçrar. EÇÇ'nin iddeti çocuun yai, etkilenen
di sayisi ve di yüzeyi ile ilikilidir. 3 yaindan
küçük bir çocukta düz yüzey çürüünün var-
liinda, EÇÇ'nin iddetli olduu kabul edilir.
9
MS, vertikal veya horizontal geçile bulaa-
bilir. Vertikal geçi, bakterilerin çocua bakan
kiinin tükürüü yoluyla bulamasidir. An-
nenin tükürüü, çocuklarin MS'i aldii temel
kaynaktir.
5
Horizontal geçi, bakterilerin bir
grubun üyeleri arasindaki yayilimidir (örne-
in, gündüz bakilan çocuklar arasinda). MS
geçiinde zamanlama önemli olup, özellikle 2
ya öncesinde MS bulai, EÇÇ ve ilerideki di
çürüü geliiminde çok önemli bir risk faktö-
rüdür.
5
D¾ø ÇÜRܼÜNÜN ETK¾LER¾
Erken çocukluk dönemi çürüü olan çocuk-
larda süt ve kalici dilerde çürük görülme
olasilii daha yüksektir.
16
Di çürüünün et-
kileri, dilerin tutulumu ile sinirli kalmaz. Di
çürüü, yaam kalitesini de etkileyerek boy ve
kilo gerilii, örenme ve aktivitede sinirlanma
ve okula devamsizlik gibi problemlere de yol
açar.
1
Di çürüünün neden olduu ari, yeme
ve uyumayi olumsuz yönde etkileyebilir.
1
Di
pulpasina ulaan çürük, iddetli ari ve pulpa
nekrozuna yol açarak yaamsal tehdit olutu-
rabilecek dental enfeksiyon ve apselere neden
olabilir (Bkz. Bölüm 375).Çocuun yai ve ko-
operasyon düzeyine bali olarak di tedavileri-
nin genel anestezi altinda yapilmasi gerekebi-
leceinden, tedavi maliyeti ve morbidite artar.
ÇÜRÜK ÖNLEME
STRATEJ¾LER¾
Di çürüü, hastada koruyucu faktörlerin artti-
rilmasi ve patolojik faktörlerin baskilanmasi ile
kontrol altina alinabilir. Çürük risk faktörleri-
nin bilinmesi çou bireyde risk faktörlerini ta-
mamen ortadan kaldiramasa da, risk faktörleri
ve koruyucu faktörler arasinda artan bir denge
olumasina katkida bulunabilir.
17
Q ÇÜRÜK R¶SK TAY¶N¶
Çocuklarda di çürüünün insidansi çok yük-
sek olmakla beraber, bunun önemli bir bölümü
sadece küçük bir grupta younlamaktadir. Bu
nedenle, tüm hastalari ayni yöntemle tedavi et-
mek yerine riske bali olarak deerlendirmek,
di çürüünün önlenmesi ve tedavisinde etkin
ve ucuz bir stratejik yaklaim olacaktir. Risk
faktörleri sabit olmayip, bir bireyin çürük riski
zamanla deiim gösterebilir. Çürük risk fak-
törleri fiziksel, biyolojik, davranisal ve hayat
tarzi ile ilikili olabilir.
Tablo 374-1'
de çocuk-
larda artan çürük riskine ilikin faktörlerden
bazi örnekler yer almaktadir.
Çocuklarda süt dii çürüünün en iyi öngör-
dürücüsü daha önceki çürük varlii olup, bunu
ebeveynlerin eitim düzeyi ve sosyoekonomik
statüleri takip etmektedir.
19
Ailede ve özellik-
le de annede çürük varlii da çocuklarda di
çürüünün önemli bir öngördürücüsüdür.
20
Düük doum airlikli veya prematüre çocuk-
lar özel bir diyete ihtiyaç duyabilir veya çürük
risklerini arttiran geliimsel mine defektlerine
sahip olabilirler. Birçok çalima, çürük gelii-
minde ekerlerin en önemli etken olduunu
ortaya koymutur. ekerlerin siklikla tüketil-
mesi ve aizda uzun süre kalmalarina neden
olan yapikan ve retantif formda olmalari (ör-
nein kuru üzüm ve tahil barlari) da çürük ris-
kini arttirmaktadir.
21
Amerikan Pediatri Akademisi, her çocuun
6. aydan itibaren bir çocuk uzmani tarafindan
aiz salii yönünden deerlendirmesini öner-
mektedir. Yüksek risk grubundaki çocuklar 12
ayda bir dihekimine yönlendirilerek dental ev
kurulmalidir.
23
Q BESLENME DANIéMANLI´I
Di çürüü diyetle yönlendirilebilen bir has-
talik olup, ekerler çürüün geliimi ve ilerle-
mesinde önemli bir rol oynarlar.
20
Meyve sulari
ve ekerli içecek tüketimi di çürüü ile ili-
kilendirilmitir.
24,25
Meyve sularinin içeriin-
deki sukroz, glukoz ve fruktoz, oral bakteriler
tarafinda kolaylikla metabolize edilerek dile-
rin çözünürlüünü arttiran asitlere dönütü-
rülürler. Biberon ve alitirma bardaklarindan
(akitmayan bardak) alinan meyve suyu, süt ve
fermente karbohidratlar; sik ve uzayan tüketi-
me yol açarak erken çocukluk dönemi çürüü
riskini arttirirlar.
nsan sütü tek baina çürüe yol açmaz.
26
Ancak vaka raporlari, ilk süt dilerinin sür-
mesini takiben istee bali veya gece boyunca
alinan anne sütünün çocuklarda çürük riski-
ni arttirabileceini düündürmektedir. Ayrica
biberonla verilen ekerli sivilar, fermente kar-
bohidratlar veya eker içeren gidalar da çürük
riskini arttirmaktadir.
Ebeveyn ve bakicilar, gida ve içeceklerdeki
bilinen ve gizli ekerlerin tüketim sikliini ve
süresini azaltabilmek amaciyla beslenme da-
nimanlii almalidirlar. ekerli gida ve sivilar
dahil tüm karyojenik gidalarin tüketimi, ana
öünlerle sinirli tutulmalidir. Meyve sulari ve
ekerli sivilar, biberon ve alitirma bardakla-
ri ile verilmemelidir. Çocuklar, süt ve meyve
suyu içeren biberon ve alitirma bardaklari ile
uyutulmamalidir. Uyku sirasinda azalan tükü-
rük akii, ekerli sivilarin yikanarak uzaklati-
rilmasini önlemektedir.
Q A´IZ H¶JYEN¶
Aiz hijyeni ilk di sürmeden balatilmalidir.
Mümkün olan durumlarda, ilk yala beraber
dental ev kurulmalidir. lk ziyarette aiz mu-
ayenesi yapilir, çocuun risk ve koruyucu fak-
törleri belirlenir ve aiz temizlii, di firçalama,
di ipi kullanimi ve di macunu kullanimina
yönelik koruyucu danimanlik salanir.
Kavitasyon ve Demineralize
Mine Kenarlari
Demineralize
Mine
øEK¾L 374-1.
Demineralizasyon ve erken kavitasyon.
Tablo 374-1.
Diê Çürüëünde Risk Faktörleri
Geçmiùteki çürük tecrübesi
Anne veya bak¿c¿da yüksek çürük tecrübesi
Tükürük ak¿ù¿n¿ azaltan t¿bbi durumlar veya ilaçlar
¾yi aö¿z hijyenini engelleyen t¿bbi durumlar (örn.
Serebral Palsi)
Plak varl¿ö¿
Demineralize diù yüzeylerinin varl¿ö¿
Anormal diù yap¿s¿ (Örn. Defektif mine)
Yetersiz flor maruziyeti
Fermente karbohidratlar¿n s¿k tüketimi
Fermente karbohidrat içeren biberon veya al¿ùt¿rma
bardaklar¿ ile isteöe baöl¿ veya gece beslenmesi
Diù telleri ve ortodontik apareyler
Düùük sosyoekonomik statü