background image
269
Erkek Adolesanlarda Reprodüktif Büyüme ve Geliùim
progesteron seviyelerine cevap olarak LH ve
FSH düzeyleri dümeye balar. FSH düzeyleri,
devam eden döngü için folliküler büyümeyi
uyarmak üzere, menstruasyondan hemen önce
yükselmeye balar.
KAYNAKLAR
Kaynaklara DVD'de bakiniz.
BÖLÜM 65
Erkek Adolesanlarda
Reprodüktif Büyüme
ve Geliùim
David J. Breland ve Mark L. Rubinstein
Çeviri: Zehra Aycan, Semra Çetinkaya
TEST¾S
Testiküler büyüme ve olgunlama, büyük öl-
çüde, hem doum öncesi, hem de doum son-
rasi testisten üretilen testosteron tarafindan
etkilenir.
1
Testosteron üretimi, merkezi olarak
hipotalamik-hipofizer-testiküler aks tarafin-
dan olduu kadar, intragonadal olarak da kont-
rol edimektedir. Testosteronun etkileri; emb-
ryolojik olarak erkek genitalyanin farklilama-
sini, androjen baimli hedef dokunun neonatal
`imprinting'ini, ergenlikte genital yapilarin
olgunlamasini, iskelet kasi büyümesini, la-
ringeal büyüme ile ses kalinlamasini, ergenlik
boyunca epifizyal kartilajin büyümesini, erkek
saç büyümesi ve dailimini, eritropoezisi, ya
bezlerinin uyarilmasini ve erkek sosyal davra-
niini kapsamaktadir.
Q GEL¶é¶MSEL ANATOM¶ VE
H¶STOLOJ¶
Erikin testis ovoid ekillidir ve volümü 15 ile
25 ml, ortalama uzunluu 4,6 cm (aralik 3,6-
5,5 cm) ve ortalama genilii 2,6 cm (aralik 2,1-
3,2 cm)'dir. Her bir testis üç tabakadan oluan
kapsulle çevrilidir: Visseral di tabakasi olan
tunika vajinalis, tunika albuginea ve iç taba-
kadan tunika vaskuloza. Kapsulün çevreledii
her bir testis, fibröz saptalarla 250 lobule bö-
lünmütür, her bir lobul 1 ile 4 seminifer tubul
içermektedir. Testis kütlesinin %90'i tubul, geri
kalan %10'luk kismi interstisyumdur. nterstis-
yum Leydig hücrelerden, kan damarlarindan,
lenfatik kanallardan, makrofajlardan ve mast
hücrelerinden oluur. Leydig hücreleri testos-
teronun ana kaynaidir ve seminifer tubulun
di duvarina yakin bulunmaktadir. Her bir se-
minifer tubul yaklaik 60 cm uzunluk ve 150 ile
175m çaptadir. Tubul, spermatogenezin etkin
bölgesidir ve iki hücre tipi içerir, Sertoli hücre-
leri ve germ hücreleri.
4,5
Q GONADAL FARKLILAéMA
Embryonun cinsiyeti döllenmede belirlenme-
sine ramen, potansiyel erkek ve dii gonadlar
morfolojik olarak geliimin yedinci haftasina
kadar birbirinden farkli deildir. Balangiçta,
gonadal kabariklik olarak görünen gonadlara
altinci haftada primordial germ hücreleri gö-
çederler. Primitif seks kordlari, germ hücreleri-
nin göçlerinden önce geliirler ve bunlar Semi-
nifer tubullerin öncüsüdürler.
1
Dördüncü ayda
primitif germ hücreleri ve Sertoli hücreleri
tubullerde ayirt edilebilirler (
ekil 65-1
). Ley-
dig hücreleri dördüncü altinci aylar arasinda
fazladir ve testosteron üretimi yoluyla genital
kanallarin ve di genital yapinin seksüel fark-
lilamasini düzenlerler. Fötal testis mezonefrik
veya wolfian kanalinin büyümesini uyaran ve
paramezonefrik veya muller kanalinin gelii-
mini inhibe eden maddeler üretir. Mezonef-
rik kanal sabit kalir, çounlukla ba kismi ve
apendiks epididimis hariç, epididimis, duktus
deferens ve seminal vezikül farklilair. Para-
mezonefrik kanal, apendiks testis olarak sebat
eden ba kisminin sonundaki küçük bir kisim
hariç, tamamen geriler. Testisin abdominal
durumdan skrotal kesedeki nihai konumuna
inii yedi veya sekizinci aylarda balar.
1,5
Tipik
olarak doumdan kisa bir süre önce tamamla-
nir. Ancak testiküler ini, bazen doum sonrasi
da tamamlanabilir. Aaida özetlendii gibi,
histolojik ve ultrastrukturel deiikliklere ra-
men, testis doumdan ergenlie kadar statik
kalir.
4
Ergenlik öncesi testis küçük çapli tubul-
ler içerir ve bu tubullerde Sertoli hücrelerinin
öncüleri olan hücreler ve birincil spermatoje-
nik hücreler olmak üzere iki tip hücre toplan-
mitir.
4,5
Cinsiyet farklilamasinin genetik be-
lirleyicileri Bölüm 538'de ayrintili tartiilmitir.
Leydig Hücreleri
Leydig hücreleri testiküler kordlar arasina yer-
lemilerdir ve ilk olarak gebeliin sekizinci haf-
tasi tanimlanabilirler.
4
Leydig hücrelerinin fark-
lilamalari, çoalmalari ve büyüklüklerindeki
arti 9. haftadan 14. haftaya kadar artar ve testi-
sin %50'sinden fazlasini kaplayana kadar devam
eder. Leydig hücrelerinin aktivasyonu, ki bu
testosteron sekresyonunun artii ile sonuçlanir,
fötal geliimin 14. haftasi civarinda pik yapar.
4,5
Leydig hücreleri gebeliin 17-18. haftalari son-
rasi tedrici olarak küçülürler. Küçülme doumu
takiben birkaç hafta içinde tamamlanir. Serbest
testosteron seviyesinin doum sonrasi ilk birkaç
ayda dütüü de düünülmektedir. Dört ile sekiz
yalarda Leydig hücrelerinin öncüleri yeniden
görünür ve damar çevresinde gruplar halinde
bulunabilirler.
1,4,5
Ergenlikte Leydig hücreleri-
nin sayi ve büyüklükleri dramatik olarak artar.
yi diferansiye hale gelirler ve steroid sentez
yeteneine sahip olurlar. Olgun testiste, Leydig
hücreleri ergenlik ve ergenlik sonrasi erkekte
testosteronun ana kaynaidirlar ve böylece er-
genliin ikincil seksüel özelliklerinin geliimin-
den sorumludurlar.
Sertoli Hücreleri
Sertoli hücreleri ilk olarak gebeliin yaklaik
yedinci haftasinda fötal testiste görülürler ve
germ hücreleri (gonositler) ile yakin iletiime
geçerler. Sertoli hücreleri, ergenlik sonrasi tes-
A
B
Mezonefrik
tubul
Testiküler
kordlar
Mezonefrik
kanal
Paramezonefrik
kanal
Tunika
albuginea
Testis
Göç eden
primordial
germ hücreleri
Rete testis
Duktus
deferens
øEK¾L 65-1.
Fötal testiküler geliùim. A: 6 haftal¿k embryoda lomber bölgeden transvers kesim. Primor-
dial germ hücrelerinin farkl¿laùmam¿ù gonad¿n primitif seks kordlar¿na göçü. B: Geliùimin dördüncü ay¿n-
da testis ve dönüùüm gösteren duktus deferens. (
Kaynak: Langman J: Medical embryology. Baltimore:
Williams and Wilkins, 1981'den uyarlanm·ët·r.)