background image
377
Solunum S¿k¿nt¿s¿ ve Yetmezliöi
terizedir ve bunun sonucunda primer olarak
akcier inflasyonu etkilenir. Örnein akcier
ödemi, pnömoni, interstisyel akcier hastaliklari
ve göüs duvar deformiteleri gibi akcier ve gö-
üs duvari ekspansiyonunu sinirlandiran hasta-
liklardir (Bak Bölüm 27). Bu durumlardan sivi
varlii (akcier ödemi, pnömoni), inflamatuar
hücreler (pnömoni), veya skar dokusunun (ak-
cier fibrozisi) interistisyel aralikta bulunmasi
durumunda, intertisyel aralikta azalmaya neden
olur ve bu da gerilme kapasitesini azaltir. Alveol
boluunda sivi varliinda (ileri akcier ödemi)
veya eksüda (pnömoni) gibi dier durumlarda
ise yüzey gerilim basinci gaz-sivi kesime nokta-
sinda artar ve alveollerde gaza ulaim bolukla-
rini azaltir. Göüs duvari deformiteleri ise göüs
kafesinin daha sertlemesine neden olarak akci-
er inflasyonunu azaltir ve siklikla asimetriktir.
Pnömotoraks, plevral efüzyon ve akcierin kis-
tik anomalileri gibi boluklari dolduran hasta-
liklar siklikla komu havayolunda distorsiyona
neden olmasina ramen restriktif olarak tanim-
lanir, bununla birlikte ayni zamanda obstrüktif
bulgulara da neden olmaktadirlar.
Restriktif bozukluklar akcier hacminin ar-
tirilmasi için gereken solunum çabasinin art-
masina neden olur. Bu iliki
ekil 102-2
ve
503-
1
'de en iyi ekilde basinç-hacim grafii olarak
sunulmutur. Gösterildii gibi erilerden olu-
an bir iliki vardir, üst ve alt uç noktalarda nis-
peten düz çizgiler vardir. Hacimlerde küçük ar-
tilar için basinçta büyük artilara gereksinim
duyar. Bu eri tipi restriktif akcier hastaliini
düzeyini belirlemek için kullanilmaktadir.
Salikli kiiler basinç-hacim erisinin dik
olduu yani küçük basinç deiikliklerinin
göreceli olarak daha büyük hacim deiiklik-
lerine yol açtii akcier hacimlerinde nefes
alirlar. Bununla birlikte restriktif hastaliklarda
tidal volüm oluturabilmek için solunum kas-
larini çabasini artirmasi gerekir. Matematiksel
olarak, hacim-basinç ilikisi siklikla solunum
sisteminin kompliyansi olarak tanimlanir, bu
da akcier basinç ve hacim deiiklikleri bö-
lümünde tanimlanmitir (ayrica hacim-basinç
ilikisinin erisi denilir). Verilen akcier hacmi
için solunum sisteminin kompliyansin düme-
si restriktif hastaliklarin temel karakteristii-
dir. Basinç-hacim erisinin akcier hacmiyle
deiimi nedeniyle bunu anlamak önemlidir,
kompliyans akcier veya göüs duvarinin al-
tinda yatan hastalia bali olmadan düecektir.
Örnein, astim krizinde olan çocuk, akcierin
primer restriktif hastaliina sahip deildir fa-
kat airi havalanma nedeniyle düük akcier
kompliyansi vardir ve küçük hava yollarindaki
obstrüksiyonun sonucunda akcierde kollabe
olmu alveoller bulunmaktadir.
Yenidoan ve infantlarin göüs kafesinin
kemiklemesinin tamamlanmamasi nedeniyle
erikinlere göre kompliyansi daha fazladir. Bu
özellik göüs duvarindan daha az di esneme
gücü ile birliktedir ve akcier hacmi içinde ak-
cierin esneme özelliinde önceliklidir. Sonuç
olarak, solunum kaslari tamamen gevediin-
de, yenidoan ve bebeklerin akcierleri daha
büyük çocuk ve erikinlere göre daha küçük
hacimde olmaya eilimlidir. nsanlar da dahil
olmak üzere birçok türün yenidoanlar, me-
kanik olarak sinirlandirici bu duruma ekspi-
rasyonu geciktirici birçok mekanizma ile kari
koyar, bütün bu çabalar akcierin fonksiyonel
rezidüel kapasitesini (akcierlerin içinde nor-
mal ekspirasyonun sonunda kalan havadir)
sürdürmesi içindir.
3
Bu stratejiler ise ekspiras-
yon sirasinda glottisi kismi olarak kapama, di-
yaframin ekspirasyon fazini uzatma, ekshalas-
yon tamamlanmadan önce yeni inspirasyonu
balatmaktir. Nörolojik disfonksiyon, anestezi,
sedasyon veya nöromüsküler blokaj uygulan-
masi bu stratejilerin inefektif olmasina neden
olur, yenidoanlar ise daha önceden akcier
hastalii olmadan da alveoler kollaps ve hipok-
semiye kari oldukça dayaniksizdirlar.
Restriktif Hastal·klar·n
Klinik Bulgular·
Restriktif akcier hastaliklarinin bulgularina
mekanik yetersizliinde katkisi vardir, ardin-
dan solunumu sürdürmek güçleir, eer yet-
mezlik kompanse edilemezse akcier gazlarin-
da deiim yeterince yapilamaz.
Restriktif hastaliklarda birincil olarak ak-
cier ve göüs duvarinin etkilenip etkilenme-
diine bakmadan toraksin tümünün recoili
artmitir. Hem tidal volüm hem de fonksiyonel
rezidüel kapasite azalma eilimindedir (
ekil
102-3
). Göüs duvarindan yapilan oskültas-
yonda solunum sesleri azalir, kollabe olan hava
boluklarinin açilmasina bali olarak siklik-
la inspiratuar ve ekspiratuar çitirti veya raller
duyulur. Yenidoan ve infantlar ekshalasyon
tamamlanmadan önce düük akcier hacmi-
ni hafifletmek için siklikla glottisi kapatirlar.
Bu karakteristik olarak inleme sesi (grunting)
çikmasina neden olur, bu da akcier hacminin
Akcier Hacmi
Basinç
Erikin
nfant
Vital
Kapasite
Fonksiyonel
Resüdüel
Kapasite
1
1
2
øEK¾L 502-1.
Infant ve eriùkinlerde akciöer ve gööüs duvar¿n¿n statik hacim-bas¿nç iliùkisinin karù¿-
laùt¿r¿lmas¿. Burada ùematik olarak gösterildiöi gibi bas¿nca karù¿ olarak solunum kaslar¿, akciöer ve
gööüs duvar¿ hacmini sürdürmelidir. Bu ölçülebilir akciöer hacmi ve devaml¿ akciöer hacmini korumak
için havayolu bas¿nc¿ aç¿l¿r ve sonras¿nda solunum kaslar¿ havayolu kapanmas¿ndan sonra gevùer veya
akciöerde pasif olarak inflasyon olur. Akciöer hacmi ile gööüs duvar¿ iliùkisini gösteren bas¿nç-hacim
iliùkisinin eöirisinde iki nokta önemlidir. Birincisi (1 numara, hem çocuk hem de eriùkinler için) solunum
sistemi için gevùeme hacmidir ayn¿ zamanda akciöerin fonksiyonel rezidüel kapasitesi ile örtüùür. Bu
hacimde, gööüs duvar¿n¿n d¿ù elastisitesi ile akciöerin iç elastisitesi eùittir (oklar) ve sistem boyunca
etkili olan bas¿nç s¿f¿rd¿r. Geliùmemiù gööüslerde d¿ù ortam¿n etkisi nedeniyle eski halini almas¿ (recoil)
kapasitesi geliùimini tamamlam¿ù gööüs duvar¿na göre daha azd¿r, infantlar¿n solunum sisteminin gev-
ùeme hacmi eriùkinlere göre daha düùüktür. ¾kinci nokta (2 numara) istemli olarak inflasyon s¿ras¿nda
ulaù¿lan maksimum akciöer hacmidir (vital kapasite). Bu hacimde, hem akciöerler hem de gööüs duvar¿
içe doöru hareket eden kuvvetlerdir ki ayr¿ca bunda diyafram¿n etkisi çok fazlad¿r. Hacim-bas¿nç iliùkisi-
nin herhangi bir noktas¿ndaki gevùeme bas¿nc¿ ile vital kapasite aras¿ndaki iliùkisinde, akciöeri içe doöru
hareket ettiren kuvvetler ön plandad¿r ve solunum kaslar¿ birbirleri aras¿ndaki iliùkiyi kurmal¿d¿r.