background image
Ülkemizde, meme kanseri kad>nlarda kanserden ölüm neden-
leri aras>nda akci¤>er kanserinden sonra ikinci s>ray> almakta-
d>r (1). ABD'lerinde yaklafl>k her 8 kad>ndan birinin yaflam>
s>ras>nda meme kanseri tan>s> alaca>¤> ve 30 kad>ndan birinin
meme kanseri nedeniyle ölece>¤i tahmin edilmektedir (2).
Meme kanserinden ölümlerin mamografinin ile tarama sonu-
cunda azalt>labilece¤i çeflitli randomize çal>flmalarla gösteril-
mifltir (3-5).
Memenin de¤erlendirilmesinde en çok kullan>lan yöntem
mamografidir. Ultrasonografi (US) mamografiye yard>mc> bir
yöntem olarak kullan>lmaktad>r. Manyetik rezonans görüntü-
lemeye (MRG) de bu iki yöntemin yetersiz kald>¤> baz> özel
durumlarda baflvurulmaktad>r.
MAMOGRAF>
Mamografi endikasyonlar> bafll>ca iki grupta toplanmaktad>r:
Tan> Amaçl> Mamografi:
Memesinde kitle, ak>nt>, a¤r> gibi
yak>nmalar> ile hekime baflvuran 30 yafl>n üzerindeki kad>nla-
ra meme muayenesinden sonra öncelikle bilateral mamografi
yap>lmal>d>r (6). Hastan>n yak>nmas> tek tarafl> olsa da bilate-
ral inceleme yap>lmas> karfl>laflt>rmal> de¤erlendirme aç>s>n-
dan yararl>d>r.
Palpasyonda malign kitle lehine bulgular> olan ve biyopsi
yap>lacak hastalara da biyopsi öncesinde mamografi yap>lma-
l>d>r. Amaç kitlenin boyutlar>n> ve yap>s>n> daha iyi tan>mla-
mak, ayn> tarafta veya karfl> tarafta beklenmeyen bir kanser
oda¤>n> saptamak, ele gelmeyen yayg>n intraduktal bilefleni
belirlemek olmal>d>r. Tan> amaçl> mamografinin etkinli¤i için,
mutlaka önce meme muayenesi yap>lm>fl olmal>d>r ve tetkiki
de¤erlendiren radyolo¤a ayr>nt>l> bilgi verilmelidir. Palpabl
kitle hakk>nda bilgi verilirse üzerine radyoopak iflaret konarak
filmler al>nabilir. Rutin grafilerde kitle görülmüyorsa spot
bask> veya tanjansiyel grafiler çekilebilir, ultrasonografi yap>-
labilir.
Meme koruyucu cerrahilerden sonra radyoterapi öncesin-
de, hasta mikrokalsifikasyonlarla tan> alm>flsa rezidü kalsifi-
kasyonlar>n araflt>r>lmas> amac>yla ameliyat sonras> mamogra-
fi al>nmal>d>r. Radyoterapi bitiminden 6 ay sonra bazal ma-
mografi çekilmeli, bundan 6 ay sonra inceleme bilateral yap>l-
mal>d>r. Klinik bulgular gerektirmedikçe y>ll>k bilateral ma-
mografilerle takibe devam edilmelidir (7).
Tek duktusdan, spontan gelen kanl> veya seröz ak>nt>s>
olan, mamografi bulgusu olmayan hastalara, duktus orifisin-
den iyotlu kontrast madde verilererek film çekilebilir. Galak-
tografi özellikle standart major dukt eksizyonunda kaç>r>labi-
lecek periferik lezyonlar>n saptanmas> aç>s>ndan yararl>d>r.
Ancak, negatif galaktografi malign patolojiyi ekarte ettirmez.
ultrasonografi ile ana duktuslar intraduktal papillom aç>s>n-
dan de¤erlendirilebilir.
Tarama Amaçl> Mamografi:
Mamografi meme kanserinin
erken teflhisinde yarar> gösterilmifl tek görüntüleme yöntemi-
dir. Tarama amaçl> mamografinin mortaliteyi ortalama %30
oran>nda azaltt>¤> kabul edilmektedir (5). Bu oran, y>lda bir
yap>lan taramayla, 50-59 yafl grubunda %46'ya ç>kmaktad>r
(3). Ultrasonografinin tarama amaçl> kullan>m> hastaya yarar
sa¤lamad>¤> gibi yalanc> bir güven verebilece¤i için zarar da
verebilir. Meme muayenesi olmadan mamografinin duyarl>l>-
¤> düflmektedir. Meme kanserlerinin %5-15'i mamografi bul-
gusu vermeden muayenede ele gelebilir. Bu nedenle, tarama
amaçl> mamografi öncesinde de fizik muayene yap>lmal>d>r
(7).
Tarama için 35-40 yafl aras>nda önerilen bazal mamogra-
fiden yarar>n> gösteren veriler olmad>¤> için vazgeçilmifltir.
De¤iflik ülkelerde farkl> uygulamalar olmakla birlikte Ameri-
kan Kanser Derne¤i (ACS), Amerikan T>p Birli¤i ve Amerikan
Radyoloji Koleji (ACR) taraf>ndan mamografi ile taraman>n
40 yafl>ndan itibaren y>lda bir yap>lmas> önerilmektedir. 40-49
yafl grubunda mamografinin %25-30 oran>nda mortaliteyi
düflürmesi beklenmektedir (3,4).
Kendisi meme kanseri tan>s> alm>fl hastalarda karfl> meme-
de kanser geliflme riski y>lda %0.5-1 olup, tan>dan sonraki 10
y>l içinde %5-10 olarak ifade edilebilir (8). Bu risk genel po-
pülasyona oranla yüksek bir risktir. Ancak, kemoterapi ve
hormon tedavisi karfl> memede kanser geliflme riskini azalt-
maktad>r. Bu kad>nlarda karfl> meme y>lda bir mamografi ile
taranmal>d>r.
Dijital mamografi cihazlar>n>n kullan>lmaya bafllamas>yla
birlikte bu cihazlar>n taramadaki etkinli¤ini araflt>ran çal>flma-
lar yap>lm>flt>r. Bu amaçla, Amerikan Radyoloji Koleji taraf>n-
dan yürütülen "Digital Mammographic Imaging Screening
Trial (DMIST)" çal>flmas>nda 49,528 asemptomatik kad>na
hem film mamografisi hem de dijital mamografi çekilmifltir.
Bu çal>flman>n sonucunda bütün grupta dijital mamografi ile
film mamografinin do¤rulu¤u benzer bulunmufltur. Ancak,
özellikle 50 yafl>n alt>ndaki kad>nlarda, dens heterojen meme
yap>s> olan kad>nlarda, premenopozal ve perimenopozal ka-
d>nlarda dijital mamografinin do¤rulu¤u film mamografinin
do¤rulu¤undan daha yüksek bulunmufltur (9).
1061
81
BÖLÜM
Meme Hastal>klar>nda
Görüntüleme
Dr. Figen Baflaran Demirkaz>k