background image
yla ilgili geliflim bozukluklar>, genellikle sinsi se-
yirlidir ve erken saptanamad>klar> için böbreklerde kal>c> se-
keller oluflur. Oysa bunlar>n ço¤unlu¤u, cerrahi yöntemlerle
düzeltilebilirler. sorunun yenido¤an döne-
minde saptanmas>d>r. Bu nedenle; idrar yollar> patolojileri ile
ilgili klinik ve laboratuvar belirtileri olan, baflka sistemlerden
köken alan ve idrar yollar>n> etkilemelerinden kuflkulan>lan
sorunlar> bulunan, birlikte, s>kl>kla idrar yollar> geliflim bo-
zukluklar> görülen, do¤mal>k sorunlar saptanan, anne, baba
ve/veya kardefllerinde genetik geçiflli oldu¤u bilinen idrar yol-
lar> geliflim bozukluklar> bulunan bebekler bu yönden ayr>nt>-
l> olarak incelenmelidir. , hematüri,
dehidratasyon olmaks>z>n geliflen azotemi, bel bölgesinde flifl-
kinlik, mesanenin dolu kalmas>, idrar ak>m>n>n normal olma-
mas>, kar>nda asit saptanmas> idrar yolu hastal>klar>n>n yeni-
do¤anlardaki belirti ve bulgular>d>r.
Normal yenido¤anlarda do¤um ile ilk idrar yapma aras>n-
da geçen zaman çok de¤iflkendir. Bebeklerin %99'u ilk 48 saat
içinde idrar ç>kart>r. Bazen do¤um s>ras>nda ç>kart>ld>¤> için
zaman>n belirlenmesinde güçlükler olabilir. yap>lan idrar az oldu¤undan (15-60 mL/24 saat) bebe¤in bez-
lerinden buharlaflm>fl ve fark edilmemifl olabilir. Ailenin ver-
di¤i bilginin sa¤l>kl> olup olmad>¤> da araflt>r>lmal>d>r. Anüri,
bofl mesane, kar>nda asit bulunmamas>, bilateral renal agene-
zi ya da ileri derecede displastik, ifllevsiz böbrekler oldu¤unu
düflündürür. Çünkü mesanenin yukar>s>nda t>kan>kl>k olsa da
böbrekler çal>fl>yorsa bir miktar idrar ç>kart>l>r. Amnion s>v>s>-
n>n miktar>n>n ayarlanmas>nda fetusun böbreklerinin çok
önemli katk>s> vard>r. Gebeli¤in ikinci yar>s>nda amnion s>v>s>
bafll>ca fetusun idrar> ile oluflur. Böbrekler yoksa veya yeterin-
ce çal>flam>yorsa s>v> azal>r. Oligohidramniyoz nedeniyle ute-
rus duvarlar> aras>nda s>k>flan bebe¤in do¤umda özel bir yüz
görünümü (Potter yüzü) vard>r. Tam idrar birikimi s>k görül-
mez. "Prune belly" sendromunda ender olarak üretra atrezisi
de bulunabilir. Ancak böyle durumlarda urakus kapanamaz
ve göbekten idrar gelir. Bu nedenle, göbe¤inden idrar gelen
bebeklerde, mesane ç>k>m>nda bir sorun olup olmad>¤> araflt>-
r>lmal>d>r.
Yenido¤anlarda genellikle sürekli damla damla idrar ç>-
kart>lmaz. Mesane dolu iken damla damla idrar ç>kart>l>yorsa
mesane ç>k>m>nda t>kanma veya nörolojik bir sorun düflünül-
melidir. Erkeklerde s>kl>kla posterior üretrada valv, k>zlarda
hidrokolpos olabilir. Kapal> himen veya vajende ak>m> engel-
leyen bir duvar>n neden oldu¤u hidrokolpos, mesaneyi yuka-
r>ya ve öne iterek iflemeyi güçlefltirebilir. K>z hipospadiaslar>n-
da vajen ön duvar>nda yer alan stenotik üretra ender olarak t>-
kan>kl>k nedeni olabilir. Ektopik ureterosel iki cinste de hem
idrar birikimine, hem de damla damla idrar ç>kart>lmas>na yol
açabilir. Mesane alt>nda do¤mal>k t>kan>kl>k olan bebeklerin
ço¤unda, intrauterin hidroüreter ve hidronefroz geliflmifltir.
Böbrekler önemli boyutlarda etkilenmifltir. Baz> hastalarda
belirtiler enfeksiyonlar>n, s>n>rda giden böbrek ifllevlerini boz-
mas> ile ortaya ç>kabilir.
Sakrumda üçüncü vertebra ve/veya yukar>s>n> kapsayan
geliflim bozukluklar> nörojenik mesane nedeni olabilir. Sak-
rum agenezisi veya disgenezisi tek bafl>na ya da anüs rektum
anomalileriyle birlikte görülebilir. Radyografilerde afla¤> sak-
ral segmentlerin olmad>¤> veya bozuk geliflmifl olduklar> görü-
lür. Bunlarda da nörojenik mesane bulgular> vard>r. rikimi ve damla damla idrar ç>karma miyelomeningosel ona-
r>m> geçiren yenido¤anlarda da s>k görülür. Sfinkter s>k> s>k>-
ya kapan>yorsa, üzerine bast>r>lsa da mesane tam boflalt>lamaz.
Bu bebeklerin yukar> idrar yollar> bir süre sonra ileri derecede
genifller, hidroüreter ve hidronefroz geliflir, böbrekler zedele-
nir.
n normal üretra d>fl>nda, perine, göbek, anüs gibi bir
yerden gelmesi de çok önemlidir. n>n araflt>r>lma-
s>n> gerektirir. Yenido¤anlarda kar>nda asit bulunmas> idrar
yollar>n>n intrauterin perforasyonuna ba¤l> olabilir ve genel-
likle mesane alt>ndaki t>kan>kl>klar, özellikle de posterior üret-
ral valf nedeniyledir. Asit giderek artar. Parasentezle al>nan s>-
v>n>n biyokimyasal incelemesi ile tan> koyulur. Kar>n içinden
potasyum emilmesi, a¤>r hiperkalemi oluflturabilir. Sintigrafi
ve intravenöz piyelografi, mesane rüptürü veya hidronefrotik
böbreklerden s>zma bulgular> verirler. Fiziksel incelemede bel
bölgesinde ele gelen kistik kitle, üreteropelvik bileflke t>kan>k-
l>¤> nedeniyle geliflen hidronefrotik böbrek olabilir. Ultraso-
nografi, sintigrafi ve gerekirse intravenöz piyelografi ile araflt>-
r>lmal>d>r. Mesane ekstrofisi, kal>c> kloaka ve ürogenital sinüs
gibi anomaliler saptanan bebeklerin üst idrar yollar> da ultra-
sonografi, sintigrafi ve radyografilerle incelenmelidir. Kloaka
ekstrof>lerinde %50 oran>nda üst idrar yolu anomalisi vard>r.
Hipospadias ve inmemifl testisli hastalarda da idrar yolla-
r>nda geliflim bozuklu¤u görülme olas>l>¤> normal toplum or-
talamas>ndan biraz yüksektir. Özellikle perineye yak>n aç>l>m-
l> hipospadias olgular>nda idrar yollar> ayr>nt>l> olarak (ultra-
sonografi, sintigrafi, ifleme sisto-üretrogram, gerekirse intra-
venöz piyelografi) incelenmelidir. Penis ve skrotum transpo-
zisyonlar> da (fiekil 1) s>kl>kla üst idrar yolu anomalileri ile
birliktedirler. n> dolayl> olarak etkileyen durumlar
da olabilir. Kemik pelvis içinde ve/veya retroperitoneal bölge-
de yer tutan, genifl pelvik uzant>s> olan sakrokoksigeal tera-
2142
206
BÖLÜM
Yenido¤anlarda Üreme
Organlar> ve
Dr. Mehmet Emin fienocak