background image
grubu hekimlerdir. Cerrahlar ise hekimler aras>nda invaziv
yöntemler kullanarak bu yetki ve bilgiyi daha ileri bir noktaya
tafl>maktad>rlar. Cerrahlar öncelikle hekim olduklar> göz önü-
ne al>nd>¤>nda, tüm hekimlerin davran>fl biçimlerini düzenle-
yen "mevzuat>" çok iyi bilmelidir. Türkiye'de hekimlerin ve
buna ba¤l> olarak cerrahlar>n mesleki uygulamalar>n> düzenle-
yen birçok yasa ve yönetmelik bulunmakla birlikte meslektafl-
lar>m>z taraf>ndan yeterince bilinmemektedir. Bu durum ise
hiç de az>msanmayacak say>da hekimin, ço¤u kez de iyi niyet
kurban> olarak, yasalar karfl>s>nda suçlu duruma düflmesine
neden olmaktad>r. Bilindi¤i gibi yasalar>n bilinmemesi savun-
ma olarak kullan>lamaz ve suçun hafifletilmesini de sa¤lamaz
(Türk Ceza Kanunu Madde 44). Sa¤l>k mevzuat>n>n ö¤retil-
mesi t>p fakülteleri e¤itim programlar>nda çok az yer bulabil-
mekte ve t>p fakültesi mezunu hekimler yeterli bilgilendiril-
meden mezun edilmektedir. Ayn> sorun cerrahi e¤itimi için
de geçerlidir ve cerrahlar yapt>klar> uygulamalardan dolay> da-
ha yüksek risk tafl>malar>ndan dolay> da bu sorun çok daha
fazla önem kazanmaktad>r. Cerrahi uygulamalar> di¤er he-
kimlik uygulamalar>ndan ayr> tutmak elbette mümkün de¤il-
dir. Ancak cerrahlar>n uygulamalar>nda di¤er hekimlerden
daha da dikkatli olma zorunlulu¤u da aç>kt>r.
Ülkemizde cerrahlar>n hekimlik uygulamalar>n> düzenle-
yen tek bir yasa veya yönetmelik yoktur. Yürürlükte olan ve
bu uygulamalar> de¤iflik yönlerden düzenleyen birçok yasa ve
yönetmelik bulunmakla birlikte baz>lar>n>n güncellefltirilmesi
zorunlu hale gelmifltir. "T>bbi Hizmetlerin Kötü Uygulanma-
s>ndan Do¤an Sorumluluk Kanunu" bafll>¤> ile tüm hekimlik
uygulamalar>n> düzenleyen bir kanuna gereksinim bulunmak-
tad>r. Bu kanunun yürürlü¤e girmesi durumunda hekimlik
uygulamalar> tek bir yasa içinde yer alabilecektir. Güncellefltir-
me çabalar> devam etmekle birlikte günümüzdeki "mevzuat"
maddelerinin yürürlükte oldu¤u da unutulmamal>d>r. Bu dü-
zenlemeler ve yürürlü¤e girdi¤i tarihler flöyle özetlenebilir.
1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasas> (1982)
2. Tababet ve fiuabat> Sanatlar>n>n Tarz> na Dair Ka-
nun (1928)
3. Organ ve Doku Al>nmas>, Saklanmas> ve Nakli Hakk>nda
Kanun (1979)
3. Türk Tabipler Birli¤i Kanunu (1953)
4. Türk Tabipleri Birli¤i Soruflturma ve Yarg>lama Yönetme-
li¤i (1996)
5. Türk Tabipleri Birli¤i Hekimlik Meslek Eti¤i Kurallar>
(1999)
6. T>bbi Deontoloji Tüzü¤ü (1960)
7. Yatakl> Tedavi Kurumlar> 8. Hasta Haklar> Yönetmeli¤i (1998)
9. Türk Ceza Kanunu (2004)
10. Tam Gün Yasas> (2010)
Türkiye Cumhuriyeti Anayasas>'n>n 17. Maddesi "Herkes,
yaflama, maddi ve manevi varl>¤>n> koruma ve gelifltirme hak-
k>na sahiptir. T>bbi zorunluluklar ve kanunda yaz>l> haller d>-
fl>nda kiflinin vücut bütünlü¤üne dokunulamaz; r>zas> olmadan
bilimsel ve t>bbi deneylere tutulamaz" demektedir. Görüldü¤ü
gibi cerrahi endikasyonlara uymak anayasal bir zorunluluk
olarak karfl>m>za ç>kmaktad>r. Endikasyonsuz ameliyat yap-
mak "t>bbi zorunluluk" olmadan yap>lm>fl bir ifllem olarak gö-
rüldü¤ünde bu anayasal bir suç olarak kabul edilebilir. Ayr>ca
bilimsel araflt>rma kurallar>na uyulmadan yeni bir cerrahi uy-
gulama yap>lmas> da anayasal bir suç kapsam>na girmektedir.
Türkiye'de cerrahi ifllemler uygun belgelere sahip cerrahi
uzmanlar> taraf>ndan gerçeklefltirilebilir. Tan>m> tam olarak
yap>lmam>fl olmakla birlikte "küçük cerrahi" ifllemler tüm he-
kimler taraf>ndan yap>labilir. Tababet ve fiuabat> Sanatlar>n>n
Tarz> na Dair Kanun hekim olmayan sünnetçilerin sün-
net ifllemini yapabileceklerini belirtmektedir (Madde 3). Bu
yasa cerrahi hastan>n tüm sorumlulu¤unu da uzmana ver-
mektedir. E¤itim hastanelerinde cerrahi e¤itim alan asistanla-
r>n yapt>klar> tüm cerrahi ifllemler uzman denetiminde yap>l-
mal>d>r. Ortaya ç>kabilecek hukuki sorunlarda cerrahi ifllemi
asistan yapm>fl olsa bile uzman sorumlu tutulacakt>r. Yasan>n
70. maddesi her türlü cerrahi giriflim için hastan>n veya yasal
sorumlusunun onay>n>n al>nmas> gerekti¤ini belirtmekte ve
"büyük ameliyei cerrahiyeler" için bu onay>n "tahriri" yani
yaz>l> olmas>n> istemektedir.
Organ ve Doku Al>nmas>, Saklanmas> ve Nakli Hakk>nda
Kanun ile ilgili uygulamalar bu kitab>n "Transplantasyon" bö-
lümünde yer ald>¤> için burada ayr>ca incelenmeyecektir. Bu
yasada canl>dan ve kadavradan organ nakli ile ilgili düzenleme-
ler ve beyin ölümü tan>mlar> ve uygulamalar> yer almaktad>r.
Türk Tabipleri Birli¤i (TTB) Kanunu ve Türk Tabipleri
Birli¤i Soruflturma ve Yarg>lama Yönetmeli¤i Tabip Odalar>
bünyesinde bulunan Onur Kurullar>na hekimlerin meslek uy-
gulamalar>ndaki kusur veya etik kurallara uymama durumla-
r>nda uyar>, para cezas> veya alt> aya kadar geçici olarak mes-
lekten men cezas> verme yetkisi vermektedir. Bu kurullar>n
vermifl olduklar> kararlara itiraz ise Türk Tabipleri Birli¤i
Yüksek Onur Kuruluna yap>labilir. Üç kez meslekten men ce-
zas> alan hekim o bölge içinde hekimlik yapamaz. Sa¤l>k Ba-
kanl>¤>n>n önerisi ve TTB Yüksek Onur Kurulu karar> ile
24
4
BÖLÜM
Cerrah>n Medikolegal
Sorumluluklar>
Dr. A. Özdemir Aktan