background image
Endoskopik retrograd kalonjiyopankreatografi (ERCP) safra
yollar> ve pankreas kanal>n>n papilla Vateri yoluyla kanüle
edilerek radyolojik olarak görüntülenmesi ifllemidir. Hem ta-
n>, hem de tedaviye yönelik kullan>labilen ERCP uygulamala-
r>, manyetik rezonans kalonjiyopankreatografi (MRCP) gibi
safra yollar> ve pankreas kanal> anatomisinin görüntülenme-
sinde non-invazif tan>sal yöntemlerdeki teknolojik geliflmele-
re paralel olarak, özellikle pankreatobiliyer hastal>klar>n teda-
visine yönelmifltir (1). Söz konusu tan>sal yöntemler tedavi
amaçl> ERCP için hasta seçimini sa¤larlar (2). Hasta seçimi
belki de en önemli konudur; deneyimli ellerde bile ciddi
komplikasyonlara neden olabilen ERCP'nin en çok yanl>fl en-
dikasyonlarla uyguland>¤>nda sorunlara yol açt>¤> unutulma-
mal>d>r (3).
Etkinli¤i, minimal invazif özelli¤i, hastanede kal>fl süresini
ve masraflar> azaltmas> gibi avantajlar sonucu ERCP hepato-
pankreatobiliyer cerrahide önemli geliflmeler sa¤lam>flt>r.
Özellikle ameliyat gereksinimini ortadan kald>ran durumlar
ERCP için tercih nedenidir. Kolesistektomi ameliyat> geçirmifl
hastalarda safra yolu tafllar>n>n ç>kar>lmas>, ileri evrede sap-
tanm>fl pankreatobiliyer tümörlerde stentleme ile palyatif dre-
naj>n sa¤lanmas> bunlara örnek olarak gösterilebilir (4,5).
tomografi (BT), manyetik rezo-
nans görüntüleme (MR) ya da ultrasonografi (US) gibi tan>sal
yöntemlerle elde edilen görüntüler incelenerek tedavi plan>
yap>l>r. ERCP'nin pankreatobiliyer cerrahi ve giriflimsel rad-
yoloji deneyimi bulunan bir ortamda yap>lmas>n>n yard>mlafl-
ma gereksinimi veya olas> komplikasyonlar>n tedavisinde fay-
da sa¤layaca¤> aç>kt>r.
Ayr>ca, ERCP, di¤er endoskopik giriflimlere oranla uz-
manlaflmas> zaman alan, komplikasyon riski yüksek bir yön-
temdir. ERCP yapan endoskopistin ifllem s>ras>nda geliflebile-
cek her türlü duruma göre gerek karar alabilme, gerekse de¤i-
flik teknik yöntemleri uygulayabilme becerisi aç>s>ndan yeterli
bilgi ve deneyim sahip olana kadar hepatopankreatobilier has-
tal>klar ile yo¤un u¤raflan mültidisipliner merkezlerde e¤itim
almas> flartt>r. Yanl>fl veya eksik uygulamalar baflta septik
komplikasyonlar olmak üzere birçok ciddi soruna yol açabil-
mektedir (6). ERCP uygulamalar> yapan cerrah endoskopist-
lerin, gerekti¤inde gastroenterolog ve giriflimsel radyologlarla
yard>mlaflman>n yararlar>n> da özümsemifl olmas> flartt>r.
ERCP ODASI VE ALETLER
ERCP hastanenin endoskopi ünitesinde ya da radyoloji bölü-
mü içinde, doktor, hemflire, yard>mc> personel ve hastalar aç>-
s>ndan rahat ve iyi planlanm>fl özel bir odada yap>l>r. Sabit flo-
roskopi (konvansiyonel veya dijital sistem) ya da hareketli C-
kollu floroskopi cihazlar> kullan>l>r. C-kollu floroskopi sis-
temlerinde çevreye yay>lan radyasyonun sabit sistemlere göre
çok daha fazla oldu¤u unutulmamal>d>r (7). ras>nda
al>nan endoskopik ve radyolojik görüntüler dijital ortamda
bilgisayara aktar>lmaktad>r. ERCP için planlanm>fl bu özel
odalar endoskopi sistemini, malzeme dolaplar>n>, monitörleri
ve floroskopi cihazlar>n> içerecek büyüklükte olmal>d>r. Rad-
yolojik görüntünün büyütme özelliklerine sahip olmas> safra
kanal> ile pankreas kanal>n>n de¤erlendirilmesini kolaylaflt>ra-
cakt>r.
ERCP uygulamalar> için bir dizi endoskopik ve radyolojik
malzeme gereklidir. Papilla Vateri'nin tam karfl>dan görüntü-
sünü sa¤layan yandan görüfllü endoskoplar (duodenoskop)
kullan>l>r. Duodenoskoplar>n kanülasyon ve terapötik giri-
flimlerin yap>lmas>na olanak tan>yan, 2.0mm'den 4.8mm'ye
de¤iflen çapta kanallar> mevcuttur. Genifl kanall> olanlar 10-
11,5 Fr stent uygulamalar>n> veya safra yoluna kalonjiyoskop
sokulmas>n> mümkün k>lmaktad>r.
Standart ERCP kanülleri 5Fr ila 7Fr çap>nda, içlerinden
0.035-inç k>lavuz teller geçirilebilen, düz, inceltilmifl ya da yu-
varlak uçlu Teflon tüplerdir. Bu kanüllerin papillaya yaklafl>m
aç>s>n> ayarlamadaki yetenekleri s>n>rl>d>r. Sfinkterotom (pa-
pillotom), sfinkterotomi yapabilmek için modifiye edilmifl bir
kanüldür (fiekil 1). Distal ucuna yak>n ve kanül d>fl>nda gerile-
bilen 20-30mm uzunlu¤unda bir tel arac>l>¤>yla dokuya elek-
trik ak>m> ileterek kesiyi sa¤lar. Telin di¤er ucu izole edilmifl-
tir ve bir koter cihaz>na ba¤l>d>r. ras>nda ilgili kanal>n
selektif kanülasyonunu sa¤lamak için genellikle yukar>ya do¤-
ru bir aç>lanma gerekti¤inden sfinkterotomlar kanüllere bu
yönden üstünlük sa¤lamaktad>rlar (8). Bu nedenle de birçok
endoskopist kanülasyon için sfinkterotomu tercih etmektedir.
Sfinkterotomi yaparken kullan>lan elektrik ak>m>; kesici,
koagüle edici ya da kar>fl>k ak>m tarz>nda olabilir. Az say>da bi-
limsel veri bulunsa da, kesici ak>m kullanman>n sfinkterotomi
sonras> pankreatit riskini azaltt>¤> düflünülmektedir (9).
Ön-kesi (pre-cut) sfinkterotomlar> veya i¤ne-uçlu kateter
(needle-knife) konvansiyonel yöntemlerle kanülasyon baflar>-
1009
78
BÖLÜM
Endoskopik Retrograd
Kolanjiyo-Pankreatografi
Dr. Yaman Tekant