background image
Yenido¤an cerrahisi, bebe¤in intrauterin dönemden do¤um
sonras> ba¤>ms>z yaflama geçifli aras>nda bulundu¤undan ol-
dukça karmafl>kt>r. Bu nedenle ilgili hekim ve ebe gibi sa¤l>k
görevlilerinin yenido¤an>n olas> cerrahi sorunlar> konusunda
bilgili ve erken tan>n>n önemi bak>m>ndan da bilinçli olmala-
r> gerekir.
Cerrahi sorunu bulunan yenido¤an t>bbi ve ekonomik ne-
denlerle, uzmanlaflm>fl merkezlerde tedavi edilmelidir. Ço-
¤unlukla, hastalar>n uzak yerlerden tafl>nmalar> gerekir. Al>na-
cak sonuç, hastalar>n merkeze ulaflt>¤> andaki durumlar>yla
do¤rudan iliflkili oldu¤undan, tafl>ma ifllemi çok önemlidir.
Yenido¤an>n cerrahi sorunlar>n>n ayr>nt>l> incelemesine
girmeden önce hastalar>n nas>l tafl>nmas> gerekti¤i üzerinde
durulacakt>r.
Sorunlu Yenido¤an>n Tafl>nmas>:
Yaflam> tehlikeye sokan,
cerrahi yaklafl>m ile düzeltilebilecek konjenital anomalili (pos-
terior koanal atrezi, diyafragma hernisi, intestinal atrezi, om-
falosel, gastroflizis, a¤>r kalp anomalileri vb.) bebekler do¤um-
dan hemen sonra uygun merkezlere gönderilmelidir. Ancak
ne kadar acil olursa olsun, yolda ölebilecek ya da durumu gi-
derek bozulabilecek hastalar> hemen yola ç>karmak anlams>z-
d>r.
Nakil öncesinde, bebek, uygun >s>l> bir yerde tutulmal>,
rektal >s> s>k s>k ölçülmeli ve kan glukoz düzeyi yak>ndan iz-
lenmelidir. Sindirim kanal>nda t>kan>kl>k ya da diyafragma
hernisinden kuflkulan>l>yorsa, nazogastrik (N/G) veya orogas-
trik (O/G) sonda koyulmal>, s>k s>k aspire edilerek mide bofl
tutulmal>d>r. Solunum yollar> güvenlik alt>na al>nmal>, solu-
numun devaml>l>¤> sa¤lanmal>d>r. Gerekiyorsa hasta entübe
edilmeli, tüp yerinde b>rak>larak yapay solunuma geçilmelidir.
Mekanik solunum ayg>tlar> yeterince denetlenemiyorsa veya
yoksa, solunum el yard>m>yla sürdürülmelidir.
Solunum ve dolafl>m ifllevleri normal s>n>rlarda ise tafl>ma
ifllemi gerçeklefltirmeli ve damar yolu aç>k tutulmal>d>r.
Ekip, deneyimli doktor ve e¤itilmifl hemflireden oluflur.
Tafl>ma s>ras>nda ana amaç; bebe¤i hipotermi, hipoksi, asidoz,
flok, hipoglisemi ve aspirasyondan korumakt>r. Motorlu kara,
deniz tafl>tlar>, uçak ve helikopterden yararlan>labilir. Ekibin
özel donan>m> olmal>d>r. Hava tafl>mac>l>¤> yap>l>yorsa ekip,
oluflabilecek sorunlara yabanc> olmamal>d>r. Yükseklerde at-
mosfer bas>nc> azald>¤> için vücut boflluklar>ndaki gazlar ge-
niflleyerek sorunlar> a¤>rlaflt>r>r. Özellikle pnömotoraksl> has-
talarda hava mutlaka boflalt>lmal>d>r. Ayr>ca oksijen bas>nc>
azald>¤>ndan hipoksi olas>l>¤> artaca¤>ndan gerekli önlemler
al>nmal>d>r.
Solunum S>k>nt>s> Yapan Nedenler
Yenido¤anlarda do¤umsal anomaliler solunum s>k>nt>s>na ne-
den olabilir. Bafl>n geriye do¤ru at>lmas> solunum s>k>nt>s>n>n
ilk belirtisi olabilir ve menenjitle kar>flt>r>labilir. Solunum s>-
k>nt>s>n>n di¤er belirtileri takipne, dispne, siyanoz, burun ka-
natlar>n>n solunuma kat>lmas>, supraklaviküler ve interkostal
çekilmeler, iç çekme, h>r>lt>l>, >sl>k çalar gibi solunumdur. Kli-
nikte biri veya birkaç> birlikte gözlenebilir. Solunum s>k>nt>la-
r>n>n baflka nedenleri (yenido¤an>n asfiksisi, hiyalen mem-
bran hastal>¤> vb.) de oldu¤undan burada yaln>z cerrahiyi ilgi-
lendiren sorunlara de¤inilecektir (Tablo 1).
Posterior Koanal Atrezi:
Burun bofllu¤u ile farinks aras>n-
daki normal iliflki kesilmifltir. Yaklafl>k olarak 5.000-8.000 can-
l> do¤umda bir görülür. Tek veya iki yanda olabilir; %60'> tek
yandad>r. T>kan>kl>k yapan duvar genellikle kemik ve k>k>rdak
yap>lar tafl>r. Hastalar>n %5-10'unda membranöz tiptedir.
Oluflum ile ilgili en olas> kuram gebeli¤in 7. haftas>nda gerile-
mesi gereken bukkonazal zar>n gerilemeden kalmas>d>r. Yeni-
do¤an normal olarak burun yoluyla solur, a¤>zdan solumas>n>
zamanla ö¤renir. Bu nedenle iki yanl> koanal atreziyle do¤an
bebek asfiksi sonucu ölebilir. Böyle bebekler yaln>z a¤>zlar>
aç>kken soluyabilir. Zorlu soluk alma s>ras>nda dudaklar ve
yanaklar içeri çekilir, renk giderek bozulur. Bu s>rada boyun-
da ve interkostal aral>klarda da çekilmeler vard>r. A¤lay>nca
belirtiler kaybolur. Beslenmeyi güçlükle ö¤renirler. medikleri için genellikle kilo alamazlar. Besleme sondas> ile
2072
192
BÖLÜM
Yenido¤anda Solunum
S>k>nt>s> Yapan Nedenler
Dr. Mehmet Emin fienocak
TABLO 1.
Yenido¤anda Solunum S>k>nt>s> Yapan
Cerrahi Nedenler
Posterior koanal atrezi
Burun orta çizgi kitlesi
Pierre-Robin Sendromu
Larinskte t>kam>kl>k
Trakea ve bronfllarda t>kan>kl>k
Konjenital diyafragma hernisi
Konjenital diyafragma evantrasyonu
Pnömotoraks
Pnömomediastinum
Do¤mal>k lober amfizem
Do¤mal>k akci¤er kistleri
Bronkojenik kistler
Parankim kistleri
Kistik adenoid malformasyon
Akci¤er sekestrasyon