background image
Akut ekstremite iskemisi ekstremitenin canl>l>¤>n> tehdit ede-
cek ölçüde perfüzyonunun ani olarak azalmas>d>r. Akut eks-
tremite iskemisinde erken tan> ve tedavi ekstremiteyi kurtara-
bilirken, gecikme önemli oranda morbidite, ampütasyon riski
ve hatta mortalite ile birliktedir. Toplumda akut ekstremite is-
kemisi insidans> y>lda ortalama 1.7:10.000'dir. (1) Cerrahi te-
davi yaklafl>mlar>nda, tekniklerinde olan geliflmelere ra¤men
mortalite ve morbidite halen yüksek olup, günümüzde ölüm
%15, ampütasyon oran> ise %10-30'dur. Klinik tablo çok ha-
fiften dramati¤e kadar de¤iflebilir. Hastalar>n efllik eden di¤er
sorunlar>nda katk>s> ile akut ekstremite iskemisi tedavisi son
derece zor ve kar>fl>kt>r.
Etiyoloji
Akut iskeminin tedavisi büyük oranda altta yatan etiyolojik
faktöre göre planlan>r. Günümüzde akut ekstremite iskemisi-
nin nedenlerinin %15'ini emboli, %85'ini ise ço¤u ateroskle-
rotik olaylara ba¤l> trombozlar oluflturmaktad>r (Tablo 1). (2)
Tromboz ya da emboli sonucunda ekstremitenin arteriyel do-
lafl>m>nda ortaya ç>kan ani engel dokuda enerji metabolizma-
s>n> aerobikten anaerobi¤e çevirir. Oluflan iskemi sonuçta
hücre ifllev bozuklu¤u ve ölümüne neden olur. duyarl> dokular duyarl>l>k s>ras> ile sinir, deri, derialt> ve kas-
t>r. Genel olarak baflka bir damar hastal>¤> olmayan bir kiflide
akut iskeminin 6 saati aflmas> geri dönümsüz hasar oluflturur.
Ancak bu süre iskemik etken, kollaterallerin durumu gibi bir
çok faktöre ba¤l>d>r.
Embolik T>kanma:
Embolik t>kanmaya neden ço¤u kez bir
p>ht>d>r, kan ak>m> ile arteriyel dolafl>mda ilerleyip kendi ça-
p>ndan daha dar bir damar ulaflt>¤> yere oturur ve damar> t>-
kar. Her ne kadar en yayg>n embolik etken p>ht> ise de hava,
amnion s>v>s>, ya¤, bakteriyel debrisler, tümör, kimyasallar
2623
241
BÖLÜM
Akut Ekstremite
Dr. Cüneyt Köksoy, Dr. Altan Tüzüner
TABLO 1.
Akut Arteriyel n Nedenleri
Aterosklerotik kalp hastal>¤>
Koroner arter hastal>¤>
Myokard enfarktüsü
Aritmi
Kalp kapak hastal>klar>
Romatizmal
Dejeneratif
Konjenital
Bakteriyel
Sentetik kalp kapaklar>
Arterden artere
Anevrizmalar
Aterosklerotik plaklar
Paradoksal emboli
Travma
Di¤er
Hava
Amnion s>v>s>
Ya¤
Tümör
Kimyasallar
Ateroskleroz
Düflük ak>m durumlar>
Konjestif kalp yetmezli¤i
Hipovolemi
Hipotansiyon
Hiperkoagülabite durumlar>
Damar greftleri
Hastal>¤>n ilerlemesi
Mekanik
Arteriyel plak rüptürü
Travma
Aort ya da arteriyel diseksiyon
Eksternal kompresyon
Emboli Tromboz