background image
ANOREKTUM ANATOM
Sindirim sistemi gaz ve d>flk> kaç>r>lmas>na izin vermeyen anüs
ile son bulur. Anüs ve çevre yap>lar> tek bir ünite; anorektum
olarak ele almak yararl> bir yaklafl>md>r. Anorektum; perianal
deri, anal kanal, anal sfinkterler ve distal rektumdan oluflur.
Bu bölgede üç temel anatomik referans noktas> vard>r: Anal
verge (anal kenar), dentat çizgi ve anorektal ring (anorektal
halka). Anal verge; anal kanal>n distal/d>fl s>n>r>n> oluflturur;
anoderm ve perianal derinin birleflti¤i bölgedir. Anoderm, k>l
follikülleri, ya¤ ve ter bezleri içermedi¤inden perianal deriye
k>yasla daha ince, daha pürüzsüz ve daha parlakt>r. Bu özellik
sayesinde anal verge inspeksiyonda kolayl>kla saptan>r. Peria-
nal deri ter bezlerinden zengin oldu¤u için enfeksiyona (hid-
radenitis süpürativa) yatk>nd>r (1).
Anal kanal>n proksimal/üst s>n>r>n> bir mukokütanöz bi-
leflke olan dentat (pektinat) çizgi oluflturur. Anal verge'den
yaklafl>k 1-1.5 cm proksimalde yer alan dentat çizgide, embri-
yonik ektoderm ile endodermal gut art>klar> birleflir. Anal ka-
nal epitel içeri¤ine göre üç bölgeye ayr>l>r. Proksimal bölge,
kolorektal mukozayla döflelidir. Distal bölge, çok katl> yass>
epitelle döflelidir ve dentat çizgiden perianal deriye dek uzan>r.
Bu iki bölgenin aras>nda, 6-12 mm geniflli¤inde, transisyonel
alan
yer al>r. Transisyonel alanda rektum epiteli kuboid epite-
le de¤iflerek dentat çizgide yass> epitelle birleflir (1).
Anatomistler anal kanal s>n>rlar>n> (dentat çizgiden bafllar
ve anal verge'de son bulur), cerrahlardan farkl> tan>mlar. Cer-
rahi anal kanal, anorektal ring'de bafllar ve anal verge'de son
bulur; gastrointestinal traktüsün son parças>d>r (fiekil 1).
Anorektal ring anal kanal>n proksimal kenar>na denk dü-
flen palpe edilebilen bir müsküler bantt>r; anal sfikterler bilefl-
kesinin üst s>n>r>d>r. Anorektal ring'in di¤er bir tan>m> rektu-
mun pelvik tabana girdi¤i düzeydir. Anal kanal 3-5 cm, orta-
lama 4 cm uzunlu¤unda tüp fleklinde bir oluflumdur. Anal ka-
nal> çevreleyen internal ve eksternal sfinkterin tonik kas>lma-
lar> d>flk>lama d>fl>ndaki durumda anal kanal> kapal> tutar.
Anal kanal>n posteriorunda koksiks, lateralinde iskiorektal
fossa yer al>r. Önde, erkeklerde üretra, kad>nlarda vajinan>n
alt k>sm> ile komfludur. Puborektal kas anorektal ring'i öne çe-
ker. Bu noktada anal kanal afla¤> ve arkaya do¤ru seyreder. Bu
köflelenme rektal tufle ve rektoskopi yap>l>rken göz önünde
bulundurulmal>d>r (1).
Rektum anal kanal ile birleflirken çap fark>ndan ötürü da-
ral>r ve birleflme bölgesinde 12-14 dikey katlant> oluflturur.
Bunlara Morgagni (veya rektal) kolonlar> denir. Her iki kolon
aras>nda dentat çizgi üzerinde bir küçük cep oluflur (anal
kript
). Bu anal kriptlerin baz>lar>na küçük, rudimenter anal
bezler aç>l>r (4-10 adet). Anal bezler internal sfinktere hatta
intersfinkterik alana kadar uzayabilirlerse de eksternal sfinkte-
re ulaflamazlar. Bu bezlerin t>kanmas> apselere yol açar. Anal
kanal> çevreleyen internal sfinkter yaklafl>k 2.5 cm geniflli¤inde
olup, istemsiz kas>lan düz kaslardan meydana gelir. Asl>nda
rektumun sirküler düz kas tabakas>n>n devam>d>r. sfinkteri eksternal sfinkter çevreler. Eksternal sfinkter istemli
kas>lan çizgili kaslardan oluflur. Eksternal sfinkter asl>nda pu-
borektal kas>n daha distale uzanmas>yla oluflmufltur ve distal
internal sfinkterin biraz daha afla¤>s>na kadar uzan>r. Anal ka-
nal bir retraktörle iki yana çekildi¤inde internal ve eksternal
anal sfinkterler aras>nda, distal kenarda palpe edilen ve inters-
finkterik aral>k (groove)
olarak adland>r>lan alan vard>r. Bu
bölge perianal sepsis için ve lateral internal sfinkterotomi ya-
p>ld>¤>nda önemlidir. Levator ani'nin bir bilefleni olan pubo-
rektalis kas> pubisten ç>karak bir müsküler halka oluflturur ve
posteriorda rektuma kat>l>r. Rektal tuflede palpe edilen ano-
rektal ring asl>nda puborektal kas, eksternal sfinkterin yukar>
parças> ve internal sfinkterden oluflur (1).
Eksternal sfinkter ve levator ani internal pudendal sinirin
inferior dal> ile innerve edilir (S2, S3, S4). Anorektum sempa-
tik ve parasempatik sinirlerle innerve olur. Sempatik sinirler,
torakolomber segmentlerden ç>kar ve inferior mezenterik ar-
1474
126
BÖLÜM
Anorektumun Benign
Hastal>klar>
Dr. Cem Terzi
fiEK
Anorektumun cerrahi anatomisi.
4-5 cm
Periton
orta rektal kapak
Levator kas>
Eksternal
anal sfinkter
anal sfinkter
ANAL
KANAL
Dentat
çizgi
Anal kenar
4-5 cm
4-5 cm